آیات بیست و نه تا سی و چهار سوره نساء

آیات 34-29 سوره نساء

ترجمه آیات شریفه

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ ۚ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا؛ای اهل ایمان، مال یکدیگر را به ناحق مخورید مگر آنکه تجارتی باشد که از روی رضا و رغبت کرده (و سودی برید)، و یکدیگر را نکشید، که البته خدا به شما بسیار مهربان است. »

« وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا ۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا؛ و هرکس از روی دشمنی و ستمگری چنین کند، پس او را به زودی در آتش دوزخ درآوریم، و این کار (انتقام کشیدن از ظالمان) برای خدا آسان است.»

نظرات پیرامون إ لَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ

با توجه به آیه شریفه«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ ۚ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا»نظراتی که پیرامون «ِ إ لَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ» مطرح شده را، توضیح دهید.

جواب: الف. مقصود از نخوردن اموال «لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ »؛ سایر تصرفات هست، تصرفاتی که باطل هست و شرع آن را مباح نمی‌داند مانند: ربا، خیانت، ظلم، سرقت در سوره بقره 118 هم آمده است. تجاوز، غش، تقلب در کار نباشد، معامله ربوی نباشد، معامله‌ای که حد و حدود آن مشخص نباشد، معامله‌ای که گناه در آن است، ربا حرام است. این اکل خوردن مال حرام است.

ب. جمله «إِلَّا» استثنا است از این قانون کلی سابق قطع می‌شود که حرام است تصرفات باطل که به صورت عام می‌گوید. اول سوره اشاره می‌کند اموال یتیم را نخورید اینجا بحث تجارت مطرح می‌کند که راضی دو طرف باشد اشکال ندارد .

ج.«تِجَارَةً »تجاره منصوب است. «تَكُونَ» از افعال ناقصه است تجاره خبر است عن تراض جار ومجرور متعلق به تکون می‌توانیم اینطور بگوییم «الا ان تکون تجارهُ تجارهَ عن تراض منکم »که تکون افعال ناقصه، تجارهُ اسم، تجارهَ خبر، یا ان تکون را تامه بگیریم که تجارهُ باشد. اگر اینطور شد عن تراض صفت می‌شود. تجارتی که رضایت از آن صادر شده باشد دو طرفی هم هست.

احتمالات در «وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ»

احتمالات در «وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ »در آیه شریفه «....لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ ۚ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ..»

احتمال اول

خودکشی نکنید. در روایات اهل بیت یعنی انتحار نکنید یعنی خودکشی نکنید. (احتمال قوی)

احتمال دوم

یعنی یکدیگر را نکشید زیرا شما پیرو یک آیین هستید و انسانیت دارید.

احتمال سوم

انسان نباید خود را به قتل برساند به خاطر خشم یا اختلافات و... آخر آیه: خداوند نسبت به شما رحیم است از آنچه که به زیانتان است؛ نهی می‌کند. تجارتی که می‌کنید به باطل نخورید.

«من یفعل ذلک» به کجا برمی گردد؟

من یفعل ذلک به قتل نفس برمی‌گردد یعنی کسی از روی دشمنی اقدام به قتل نفس نکند اگر کسی این کار را انجام دهد از روی ظلم و ستم نصلی از «ص ل ی» نزدیک به آتش شدن است. خودتان نزدیک به آتش نشوید وگرنه شما را می‌سوزانیم و این بر خداوند خیلی آسان است. « إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيمًا؛ای اهل ایمان) چنانکه از گناهان بزرگی که شما را از آن نهی کرده‌اند دوری گزینید، ما از گناهان دیگر شما درگذریم و شما را به مقامی نیکو برسانیم.» یکی از آیات معروف قرآن و بالاجماع علمای اخلاق و خیلی از علوم در خیلی به این آیه استناد می‌شود.

آیه «إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيمًا» چه گناهی را مطرح می‌کند و دو نکته تفسیری پیرامون آن طرح کنید؟

نکات تفسیری پیرامون این آیه شریفه

1.از تعبیر کبائر و سیئات استفاده می‌شود که گناهان بر دو دسته تقسیم می‌شود: دسته‌ای کبیره و دسته‌ای سیئه( صغیره)

2.در آیه 32 نجم به جای کلمه سیئه تعبیر لمم شده بر وزن قسم یعنی کارهای کوچک و بی‌اهمیت

3.در آیه 49 سوره کهف در برابر کبیره صغیره آمده است. «لایقادر صغیره و کبیره الا احصاءها»

آیا میزانی برای تعیین صغیره و کبیره بودن وجود دارد؟

1.برخی می‌گویند نسبی است مقایسه می‌کنیم گناهی که اهمیت زیادی دارد کبیره است نسبت به گناه صغیره. نسبت به گناه صغیره، کبیره و نسبت به گناه کوچکتر کبیره است. این نظر درستی نیست. 2.برخی گویند، هر گناهی که از نظر اسلام بزرگ و پراهمیت باشد و نشانه اهمیت آن این است که تنها به نهی از آن قناعت نشده بلکه به دنبال نهی تهدید و عذاب و دوزخ آمده است. در روایت اهل بیت: گناهان کبیره گناهانی است که خداوند آتش جهنم را برای آن مقرر کرده است .

کجا صغیره تبدیل به کبیره می‌شود؟

1.اگر گناهی تکرار شود از گناهان کبیره است؛ امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: هیچ گناهی با تکرار صغیره نیست. اگر گناهی را کوچک بشمریم و که گناه را کوچک می‌شمارد. 2.در صورتی که از روی طغیان و سرکشی در برابر پروردگار باشد. طبق آیه 37 نازعات گناه کبیره است. 3. مثال: اگر این گناه از کسی سر بزند که موقعیت و جایگاهی در اجتماع دارد. همسران پیامبر که جایگاه ویژه‌ای دارند. اگر گناهی مرتکب شوند مجازات دوبرابر می‌شود. سوره احزاب ایه 30 پیامبر اکرم(ص) هرکس سنت بدی بگذارد گناهان بر اوست همچنین گناه تمام کسانی که به آن عمل کنند بدون اینکه از گناه چیزی کاسته شود. اگر از انجام گناه خوشحال شود و به آن افتخار کند. پیامبر (ص): هرکس گناهی کند در حالیکه خندان باشد در آتش وارد می‌شود در حالیکه گریان است. 4.در صورتیکه عدم مجازات سریع خداوند را در برابر گناه خود دلیل بر رضایت خدا بداند و مغرور می‌شود گناه کبیره است.

نظر اصحاب امامیه در مورد گناه کبیره و صغیره درآیه 31 سوره نساء همراه با روایت را بیان کنید؟

همه گناهان از لحاظ شکلی کبیره است برخی نسبت به برخی دیگر کبیره تر است و هیچ گناه کوچکی نداریم اگر کوچکتر باشد نسبت به گناهی است که از آن بزرگتر است و کیفر آن شدیدتر است. ابن عباس: هر گناهی که خداوند از آن نهی کرده کبیره است. سعید بن جبیر(تابعین): گناه کبیره در دنیا حد و در آخرت مجازات داشته باشد. ابن مسعود از صحابه پیامبر و کاتب وحی می‌فرماید: «هر آنچه خداوند از اول سوره تا آیه 30 سوره نساء آمده گناهان کبیره است هرچه هم نهی نکرده کبیره نیست». گناهان کبیره 7 تا است. ابن عباس می‌گوید می‌تواند به 700 تا هم برسد.

منابع مرتبط

• کتاب:متن جوامع الجامع و ومجمع البیان از مرحوم طبرسی