آیه هفت سوره نساء
آیه 7 سوره نساء
«لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا؛ برای مردان بهره‌ای است از آن چه که به جای گذاشتند پدر و مادر و خویشاوندان و برای زنان بهره‌ای است از آن‌چه بجا گذاشته‌اند پدر و مادر و خویشاوندان چه کم و چه زیاد، بهره‌ای است فرض شده.» (مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ ۚ نَصِيبًا مَفْرُوضًا...)لان الله سبحانه فرض المیراث للرجال و النساء]. جمله «مما قل منه او اکثر» بدل از مما ترک اول هست، مما ترک دوبار تکرار شده به دلیل تکرار شدن عامل چون دو بار تکرار شده، بدل است.
شان نزول آیه 7 نساء
«لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا، وقتی می‌گوید: [و کانت العرب فی الجاهلیه] این شان نزول آیه را می‌‌خواهد بگوید. در دوران جاهلیت، فقط مردها ارث می‌‌برند و زن‌ها ارث نمی‌برند «دون الاناث»، نه تنها ارث نمی‌برند بلکه ارث برده میشدند. زن و فرزندانش می‌ایستاند با اموالش و برادرشوهر می‌ایستاد و این زن و بچه و همه اموالش ارث برده میشدند توسط برادر شوهر. ولی اسلام این فرهنگ جاهلیت را لغو کرد و قران فرمود: هم مرد ارث می‌‌برد و هم زن ارث می‌‌برد. برای مردان و زنان سهمی است از آن چه که پدر و مادر و خویشان آن‌ها به جای گذاشتند. {و للنساء حض و سهم من ترکه الوالدین والا قربین}. برای زن حظ و سهم هست می‌‌خواهد این ما ترکه کم یا زیاد باشد. هرچی به جای گذاشتند هم به زن تعلق می‌گیرد و هم به مرد. نصبیاً مفروضاً سهمی فرض شده.
دلیل نصب «نصبیا مفروضاً»
اختصاص
به خاطر اختصاص، مفروضاً مقطوعاً واجباً که لازم هست که آن را به دست آورند، آن چیزی که جا گذاشتند پدر و مادرها به دست بیاورند. یک احتمال این که بهره واجب لازم است، آن افراد آن را به دست بیاورند.
مصدر موکد
«نصبیاً مفروضاً» مصدر موکد است یعنی قسمتی که واجب شده است.
منبع
- جزوه درسی خانم دکتر قنبری
منابع مرتبط
- کتاب:متن جوامع الجامع و ومجمع البیان از مرحوم طبرسی