اذن خروج از منزل

از ویکی‌جنسیت
بیان شبهه

در احکام اسلامی خروج زن از منزل منوط به اذن شوهر شده است. این حکم موجب ایجاد شبهه مبنی بر محدودکردن آزادی و سلب اختیار زن گردیده است. رفع شبهه نیازمند بررسی اصل و جوانب حکم و یافتن حکمت مدنظر آن در چارچوب نگاه نظام مند به احکام و حقوق خانواده است.

اصل اين حكم كه جواز خارج شدن زن شوهردار از منزل مشروط به اجازه شوهر است، بر حسب روايات اسلامى قابل خدشه نيست؛ در منابع شيعى بيش از ده روايت بر اين مطلب دلالت دارند [۱] كه دست كم نيمى از آنها از اعتبار سندى برخوردارند و در منابع اهل سنّت نيز رواياتى با مضامين مشابه نقل گرديده است؛ [۲] همچنين در ميان فقها اين حكمْ مسلّم بوده و كسى در آن ترديد روا نداشته است.

البته برخى اين ادعا را مطرح كرده اند كه لزوم كسب اجازه شوهر، به مواردى اختصاص دارد كه خارج شدن زن از منزل با حقوق جنسى شوهر منافات داشته باشد و در غير اين صورت، مثلا در فرضى كه شوهر در مسافرت به سر مى برد، زن براى خارج شدن از منزل به اجازه شوهر نياز ندارد و از اين رو، روايتى كه در خصوص فرض مسافرت شوهر، اجازه او را لازم شمرده، [۳] بايد بر استحباب حمل شود. [۴] ولى با توجه به اطلاق روايات، تخصيص آنها به موارد تضييع حقوق جنسى شوهر، بى وجه است؛ زيرا يقين نداريم كه ملاك اين حكم، حفظ حقوق جنسى شوهر بوده، بلكه احتمال مى دهيم مصالح ديگرى مانند جلب اعتماد و اطمينان شوهر به مصونيت جنسى همسر در تشريع اين حكم دخيل بوده اند و روشن است كه مسافرت يا عدم مسافرت شوهر، تأثيرى در اين ملاك ندارد. به اين ترتيب، حمل روايت ياد شده بر استحباب نيز شاهدى ندارد و ظهور آن در وجوب اطاعت زن از شوهر در خارج نشدن از منزل حجّت خواهد بود.

استثنائات اذن خروج از منزل

از این قانون موارد زیر استثنا شده است: 1. خروج از منزل براى كسب معارف اعتقادى به مقدار لازم و ضرورى و همين طور براى فراگيرى وظايف شرعى الزامى.

2. معالجه بيمارى چنانكه امكان درمان درمنزل نباشد.

3. خروج براى فرار از ضررهاى جانى، مالى و عرضى.

4. خروج براى انجام واجبات عينى مانند حج، شركت در انتخابات، نجات نفس محترمه.

5. چنانچه ماندن در منزل توأم با عسر و حرج غيرقابل تحمل باشد خروج جايز است.

6. چنانچه در ضمن عقد نكاح انتخاب مسكن و اشتغال به مشاغل ادارى به زوجه محول شده باشد و به عنوان شرط ضمن عقد براى خود سلب محدوديت كرده باشد.

7. خروج براى تأمين معاش چنانچه شوهر او قادر به آن نباشد يا از نفقه سرپيچى كند.

8. خروج از منزل براى تظلّم و دادخواهى. [۵]

نکته: در صورتى كه مرد با زن كارمند يا شاغل ازدواج كند و هنگام ازدواج شرطى براى عدم ادامه كار نكند بعد از ازدواج حق ممانعت از اشتغال زن را ندارد. [۶]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. وسائل الشيعه; ج14، باب 79، 91 و 117 از ابواب مقدمات النكاح ص112ـ113، 125 و 154ـ156; ج15 باب 6 از ابواب النفقات، ص230; ج5 ، باب 27 از ابواب صلاة الجماعة، ص418; همچنين ر.ك: مستدرك الوسائل; ج14، ص240 و 258 و بحارالأنوار; ج103، ص256.
  2. الهيثمى; مجمع الزوائد; ج4، ص313.
  3. وسائل الشيعه; ج14 باب 91 از ابواب مقدمات النكاح، ص125، ح1.
  4. فضل الله; دنيا المرأة; ص92ـ93.
  5. . جامع ‏المسائل، فاضل لنكرانى، ج 1، ص 460، استفتاء 1625.
  6. . همان، ص 463.