الگوی زنانه جهاد تبیین

جهاد تبیین، اصطلاحی است که در سخنرانی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آذرماه 1400 مطرح شد. ترکیب دو واژه «جهاد» و «تبیین» از سوی رهبر ایران، به معنای تلاش برای مقابله با اهداف دشمن، جهت غبارآلودکردن ذهن جوانان و عموم مردم است.

واژه «تبیین» به معنای روشنگری، بیان منطقی، مستدل و دور از هیاهو و جنجال است. زیرا مسأله تبیین و بیان حقیقت، از عمده اهداف انبیاء الهی بوده؛ به دلیل اینکه عدم شناخت حقیقت، عاملِ مهم گمراهی انسان است. ازاین‌رو با جهاد تبیین باید حقیقت را آشکار نمود و گره‌های ذهنی را باز کرد. جهاد تبیین به تصریح قرآن کریم، «لَتُبَیننّهُ للنّاس و لا تَکتُمونَهُ» اهمیتی بسیار دارد زیرا هم جنبه الهی دارد و هم جنبه انسانی.

آیت‌الله خامنه‌ای در اهمیت این موضوع می‌فرماید: «شما روایت کنید حقایق جامعه خودتان و کشور خودتان و انقلابتان را. شما اگر روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند؛ شما اگر انقلاب را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند؛ شما اگر حادثه دفاع مقدس را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند، هر جور دلش می‌خواهد؛ توجیه می‌کند، دروغ می‌گوید آن هم 180 درجه خلاف واقع؛ جای ظالم و مظلوم را عوض می‌کند». وی می‌فرماید: در ماجرای مجاهدت‌های حضرت زینب(س)، این بزرگوار، جهاد تبیین و جهاد روایت راه انداخت، نگذاشت و فرصت نداد که روایت دشمن از حادثه غلبه پیدا کند؛ کاری کرد که روایت او بر افکار عمومی غلبه پیدا کند.

یکی از توصیه‌های امام زمان(عج) به آیت‌الله مرعشی نجفی(ره) که در کتاب پرسش‌های شما پاسخ‌های امام زمان(عج) آمده است، تأکید بر حفظ خطبه حضرت زینب(س) در مجلس یزید در شام می‌باشد. تأکید حضرت بر حفظ خطبه حضرت زینب(س) نشان‌دهنده شخصیت والای ایشان در تبیین حقایق نهضت حسینی است. دشمن می‌خواست جای حق و باطل را عوض کند، اما عقیله بنی‌هاشم با آن نطق آتشین و خطبه غرّا و با تبیین گویا، سناریوی یزید و هم‌فکرانش را در هم کوبید. به گونه‌ای که یزید که می‌خواست خود را پیروز میدان نشان دهد، مبدّل به شکست خورده‌ای در کاخ خود شد. زینب کبری در نطق خود بارها از قرآن کریم استفاده کرد تا حقایق را روشن کند و بنی‌امیه را رسوا سازد. دخت امیرالمومنین(ع) با اقتداری کامل، حکومت کوتاه یزید را در خطبه‌اش پیش‌بینی می‌کند: «ای یزید! هر کید و مکر که داری بکن، هر کوشش که خواهی بنمای، هر جهد که داری به کار گیر، به خدا سوگند هرگز نتوانی نام و یاد ما را محو کنی، وحی ما را نتوانی از بین ببری، به نهایت ما نتوانی رسید، هرگز ننگ این سمت را از خود نتوانی زدود، رای توست و روزهای قدرت تو اندک و جمعیت تو رو به پراکندگی است...».

به یقین، راز ماندگاری مکتب عاشورا، جهاد حضرت زینب(س) در تبیین حقایق است. ویژگی‌های شخصیت حضرت زینب(س) که منشأ جهاد تبیین است، عبارت است از: معرفت، علم و دانش، بصیرت و شجاعت. ایشان با معرفتی والا و بصیرتی ژرف، در فضای غبارآلودِ زمانه خود، همچون چراغی روشن، حقایق را آشکار نمود. بدون تردید، بدون شجاعت و بدون علم نمی توان به جهاد تبیین پرداخت. آن حضرت برای زنانِ زمانه خود، معلم و مفسّر قرآن بود. در زیارت نامه‌اش، ایشان را «شیرزن هاشمی» (لَبوه الهاشمیه) خطاب می‌دهیم. علم و معرفت و دانایی، چنان در شخصیت ایشان متبلور بود که وی را عقیله بنی‌هاشم می‌خواندند. حضرت زینب(س) به بشریت ثابت نمود که زن در حاشیه تاریخ نیست، بلکه زن می‌تواند در متن تاریخ باشد. آن حضرت اجازه نداد روایت دشمن بر واقعیت غلبه کند.

امروز در عصر جنگ روایت‌ها و حاکمیت فضای مجازی بر واقعیت زندگی می‌کنیم که باید با تدبیری هوشمندانه به تبیین صحیح واقعیات بپردازیم. در عصر جدید، کسی پیروزِ میدان است که بهترین روایت را تبیین کند. امید است که بتوان سیره زینبی را به عنوان سبک جهادی برای بانوان تراز انقلاب اسلامی ایران تدوین نمود.

منابع

• خامنه‌ای، سیدعلی، همرزمان حسین(ع)، انتشارات انقلاب اسلامی، تهران 1396
• ویکی فقه: «جهاد تبیین»
• پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشرآثار مقام معظم رهبری
• خبرگزاری حوزه علمیه خراسان