الگو زن مسلمان در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای

شبکه موضوعات و محور‌های اصطیاد شده در حوزه زن و خانواده زمانی کاربرد خواهد داشت که قابلیت ارائه به جامعه زنان مسلمان، در قالب الگو، را داشته باشد. به همین سبب اخذ چارچوب الگو، که در بیانات رهبری به وجوه مختلف آن اشاره شده است،‌ ضرورت داشته که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.

تعریف الگوی زن مسلمان

طرح بحث الگوی زن مسلمان در دیدگاه اسلام نیازمند نوعی نگاه جامع‌نگر در تمام ابعاد شخصیتی، هویتی و جنسیتی زن با تمام ویژگی‌های جسمی روحی و احساسی است؛ یعنی طراحان الگوی زن در نگاه اسلام باید توجه داشته باشند که زن بماهو زن چه مسئولیت‌هایی می‌تواند در سطح جامعه داشته باشد؛ به‌گونه‌ای که زن در عین مفید و مؤثربودن، بنده مقرب درگاه خداوند نیز باشد. در سطح زندگی خانوادگی، زن چگونه می‌تواند با حفظ هویت فردی خود، زندگی خانوادگی موفقی داشته باشد و جایگاه مقرب خود نزد پروردگار را نیز حفظ نماید؛ و در سطح فردی زن مسلمان چگونه می‌تواند با حفظ هویت زنانه خود بنده مقرب در برابر پروردگار جهانیان باشد. «... زن ﻣﺴﻠﻤﺎن زﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ دﻳﻦ ﺧﻮد را، ﺣﺠﺎب ﺧﻮد را، زﻧﺎﻧﮕﻰ ﺧﻮد را، ظرافت‌ها و رقّت‌ها و لطافت‌های ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ می‌کند؛ ﻫﻢ از ﺣﻖّ ﺧﻮد دﻓﺎع می‌کند ﻫﻢ در ﻣﻴﺪان ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺧﺪا پیش‌روی می‌کند و شخصیت‌های برجسته‌ای را ﻧﺸﺎن می‌دهد و ﻫﻢ در ﻣﻴﺪان ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﻀﻮر دارد؛ اﻳﻦ می‌شود اﻟﮕﻮﻳﻰ ﺑﺮای زنان.» تعریف زن مسلمان در بیان رهبری چنین آمده است: «ﻫﻮﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زن در ﻋﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻮﻳﺖ و خصوصیت زنانه ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ می‌کند، ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻓﻄﺮت اﺳﺖ و ﺑﺮای ﻫﺮ جنسی خصوصیات آن ﺟﻨﺲ ارزش است، ﻳﻌﻨﻰ آن اﺣﺴﺎﺳﺎت رﻗﻴﻖ را، ﻋﻮاﻃﻒ ﺟﻮﺷﺎن را، آن ﻣﻬﺮ و ﻣﺤﺒﺖ را، آن رﻗّﺖ را، آن ﺻﻔﺎ و درﺧﺸﻨﺪﮔﻰ زنانه را ﺑﺮای ﺧﻮد ﺣﻔﻆ می‌کند درعین‌حال، ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻴﺪان ارزش‌های ﻣﻌﻨﻮی، ﻣﺜﻞ ﻋﻠﻢ، ﻣﺜﻞ ﻋﺒﺎدت، ﻣﺜﻞ ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺧﺪا، ﻣﺜﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻟﻬﻰ و ﺳﻴﺮ وادی‌های ﻋﺮﻓﺎن پیش‌روی ﻛﻨﺪ، ﻫﻢ در عرصه‌ی ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ و ﺻﺒﺮ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺣﻀﻮر ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ و درك و ﻫﻮش ﺳﻴﺎﺳﻰ، ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد، ﺷﻨﺎﺧﺖ آﻳﻨﺪه‌ی ﺧﻮد، ﺷﻨﺎﺧﺖ هدف‌های ملی و ﺑﺰرگ و اﻫﺪاف اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎی اﺳﻼﻣﻰ و ملت‌های اﺳﻼﻣﻰ، ﺷﻨﺎﺧﺖ توطئه‌های دﺷﻤﻦ، ﺷﻨﺎﺧﺖدﺷﻤﻦ، ﺷﻨﺎﺧﺖ روش‌های دﺷﻤﻦ ﺑﺎﻳﺪ روزبه‌روز ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ و ﻫﻢ در زمینه‌ی اﻳﺠﺎد ﻋﺪل و اﻧﺼﺎف و ﻣﺤﻴﻂ آراﻣﺶ و ﺳﻜﻮﻧﺖ در داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.»

عرصه‌های نیازمند الگو

«ﻫﻮﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زن در ﻋﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻮﻳﺖ و خصوصیت زنانه ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ می‌کند- که ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻓﻄﺮت اﺳﺖ و ﺑﺮای ﻫﺮ جنسی خصوصیات آن ﺟﻨﺲ ارزش اﺳﺖ- ﻳﻌﻨﻰ آن اﺣﺴﺎﺳﺎت رﻗﻴﻖ را، ﻋﻮاﻃﻒ ﺟﻮﺷﺎن را، آن ﻣﻬﺮ و ﻣﺤﺒﺖ را، آن رﻗّﺖ را، آن ﺻﻔﺎ و درﺧﺸﻨﺪﮔﻰ زنانه را ﺑﺮای ﺧﻮد ﺣﻔﻆ می‌کند...» بعد از آن، عرصه‌های دیگر مورد توجه قرارگرفته است: «... درعین‌حال، ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻴﺪان ارزش‌های ﻣﻌﻨﻮی، ﻣﺜﻞ ﻋﻠﻢ، ﻣﺜﻞ ﻋﺒﺎدت، ﻣﺜﻞ ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺧﺪا، ﻣﺜﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻟﻬﻰ و ﺳﻴﺮ وادی‌های ﻋﺮﻓﺎن ﭘﻴﺸﺮوی ﻛﻨﺪ، ﻫﻢ در عرصه‌ی ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ و ﺻﺒﺮ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺣﻀﻮر ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ و درك و ﻫﻮش ﺳﻴﺎﺳﻰ، ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد، ﺷﻨﺎﺧﺖ آﻳﻨﺪه‌ی ﺧﻮد، ﺷﻨﺎﺧﺖ هدف‌های ملی و ﺑﺰرگ و اﻫﺪاف اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎی اﺳﻼﻣﻰ و ملت‌های اﺳﻼﻣﻰ، ﺷﻨﺎﺧﺖ توطئه‌های دﺷﻤﻦ، ﺷﻨﺎﺧﺖ دﺷﻤﻦ، ﺷﻨﺎﺧﺖ روش‌های دﺷﻤﻦ ﺑﺎﻳﺪ روزبه‌روز ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ و ﻫﻢ در زمینه‌ی اﻳﺠﺎد ﻋﺪل و اﻧﺼﺎف و ﻣﺤﻴﻂ آراﻣﺶ و ﺳﻜﻮﻧﺖ در داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.» طبق این کلام چهار عرصه برای ضرورت پیروی زن مسلمان تبیین و برای هرکدام ویژگی‌هایی بیان ‌شده -است که دو عرصه را می‌توان ذیل یک عنوان تبیین نمود. عرصه فردی – ارزش‌های جنسیتی: حفظ ارزش‌های جنسیتی زنانه، ازجمله احساسات رقیق، عواطف جوشان، مهر و محبت، رقت و درخشندگی زنانه عرصه فردی – ارزش‌های معنوی: پیش‌روی در موضوع علم، عبادت، تقرب به خدا، معرفت الهی، سیر وادی‌های عرفان عرصه اجتماعی - سیاسی: اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ، ﺻﺒﺮ، ﻣﻘﺎوﻣﺖ، ﺣﻀﻮر ﺳﻴﺎﺳﻰ، ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ، درك و ﻫﻮش ﺳﻴﺎﺳﻰ، ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺸﻮر، ﺷﻨﺎﺧﺖ آﻳﻨﺪه‌ی ﺧﻮد، ﺷﻨﺎﺧﺖ هدف‌های ملی، ﺑﺰرگ و اﻫﺪاف اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎی اﺳﻼﻣﻰ و ملت‌های اﺳﻼﻣﻰ، ﺷﻨﺎﺧﺖ توطئه‌های دﺷﻤﻦ، ﺷﻨﺎﺧﺖ دﺷﻤﻦ، ﺷﻨﺎﺧﺖ روش‌های دﺷﻤﻦ در عرصه خانوادگی: اﻳﺠﺎد ﻋﺪل، اﻧﺼﺎف، ﻣﺤﻴﻂ آراﻣﺶ و ﺳﻜﻮﻧﺖ در داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻮاده باید توجه داشت که پیش‌روی روزبه‌روز را، رهبری تنها در موضوع مسائل اجتماعی – سیاسی اشاره داشته‌اند و دو عرصه دیگر را با این قید بیان ننموده‌اند که این، هم نشان بر ضرورت نگاه به‌روز به مسائل اجتماعی است و هم نشان از فطری بودن دو عرصه دیگر است و با گذر زمان تغییر نخواهد کرد. در بیانی دیگر مقام معظم رهبری به صفات و نیازمندی‌های هر عرصه پرداخته‌اند. به‌عبارت‌دیگر اینکه زن مسلمان در هر عرصه چگونه باید عمل نماید تا حضوری شایسته و به‌جا داشته باشد، چنین بیان‌شده است: «اسلام، فاطمه علیهاالسلام آن عنصر برجسته و ممتاز ملکوتی را به‌عنوان نمونه و اسوه‌ی زن معرفی می‌کند. آن زندگی ظاهری و جهاد و مبارزه‌ای و دانش و سخنوری و فداکاری و شوهرداری و مادری و همسری و مهاجراست و حضور در همه‌ی میدان‌های سیاسی و نظامی و انقلابی و برجستگی همه‌جانبه‌ی او که مردهای بزرگ را در مقابلش به خضوع وادار می‌کرد، این هم مقام معنوی و رکوع و سجود و محراب عبادت و دعا و صحیفه و تضرع و ذات ملکوتی و درخشندگی و عنصر معنوی هم‌پایه و هم‌وزن و همسنگ امیرالمؤمنین و پیغمبر بودن اوست. زن این است. الگوی زنی که اسلام می‌خواهد بسازد این است .» بایسته‌های فردی: دانش، سخنوری، فداکاری سه ویژگی است که در عرصه فردی زن مسلمان باید نمود و ظهور داشته باشد و باید به این موارد مزین باشد. عرصه اجتماعی: جهاد و مبارزه، هجرت و حضور در میدان‌های سیاسی، نظامی و انقلابی از موارد عرصه اجتماعی است. عرصه خانوادگی: شوهرداری، مادری و همسری اینکه حضرت آقا مقام همسری را از شوهرداری جدا نموده‌اند دارای نکته ظریفی است که نمایانگر تفاوت جایگاه همسری و شوهرداری است که نسبت عموم و خصوص مطلق را داراست. عرصه معنوی: مقام معنوی، رکوع و سجود ادعا و... می‌توان چنین جمع‌بندی نمود که زن مسلمان اگر بخواهد طبق نظر اسلام با تأسی به حضرت زهرا عمل نماید باید در هر یک از این عرصه‌ها این حداقل‌ها را دارا باشد. در بیانی دیگر عرصه‌های ورود زن مسلمان چنین تایید شده است: «زن مسلمان در میدان سیاست قدم می‌گذارد، در میدان علم قدم می‌گذارد، در میدان جهاد قدم می‌گذارد، بر منبر تدریس می‌نشیند، گاهی سخن او و ندای معلمانه او قرن‌ها را درمی‌نوردد فاصله‌ها را طی می‌کند و به نسل‌های بعد می‌رسد کما اینکه شما امروز سخن زینب کبرا سلام‌الله‌علیها را درس بزرگ مشاهده می‌کنید در همه‌ی زمینه‌ها، درس ایستادگی، درس شجاعت، درس قدرت معنوی و روحی. این چه قدرتی است که این بزرگوار که گویا این ایام، ایام شهادت آن بزرگوار هم هست در مقابل، طاغوت‌های بی‌رحم بی‌ملاحظه‌ی گستاخ زمان خود با آن‌قدرت می‌ایستد و حرف خود را می‌زند و این حرف را ماندگار می‌کند در تاریخ «لا تمحو ذكرنا» با زنان دیگر اهل‌بیت سلام‌الله‌علیها که هرکدام یک الگویی هستند، حتی در میدان جهاد هم همین‌جور است، در میدان مبارزات هم همین‌جور است و ما این را در کشور خودمان در میدان‌های مختلف مشاهده کردیم.»

شاخص‌های الگوی زن مسلمان

مهم‌ترین و اساسی‌ترین وجه در تبیین الگو توجه به شاخص‌هایی است که قابلیت مدیریت رفتار فرد را داشته و به آن جهت بخشد. الگو بودن یک فرد باکمالات، زمانی کاربردی خواهد بود و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد که علاوه بر دارا بودن ویژگی‌های الگوی زن مسلمان بتوان شاخص‌های اصیل و اصلی اندیشه و رفتارش را تبیین نمود؛ تا بر اساس آن زندگی زن مسلمان تنظیم گردد: «زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ درراه ﻓﺮزاﻧﮕﻰ و ﻋﻠﻢ و درراه ﺧﻮدﺳﺎزی ﻣﻌﻨﻮی و اﺧﻼﻗﻰ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ. در ﻣﻴﺪان ﺟﻬﺎد و ﻣﺒﺎرزه (از ﻫﺮ ﻧﻮع آن) پیش‌قدم ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﺧﺎرف دﻧﻴﺎ و ﺗﺠﻤﻼت کم‌ارزش، بی‌اعتنا ﺑﺎﺷﺪ. عفت و عصمت و ﻃﻬﺎرﺗﺶ در ﺣﺪّی ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ و ﻧﻈﺮ ﻫﺮزه‌ی ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ را به‌خودی‌خود دﻓﻊ ﻛﻨﺪ. در ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻪ دل آرام ﻣﺮد، ﺷﻮﻫﺮ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ. مایه‌ی آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﻰ و آﺳﺎﻳﺶ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﺷﺪ. در داﻣﻦ پرمهر و ﭘﺮ ﻋﻄﻮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﭘﺮ ﻧﻜﺘﻪ و ﻣﻬﺮآﻣﻴﺰش، ﻓﺮزﻧﺪان ﺳﺎﻟﻤﻰ را از لحاظ رواﻧﻰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ. انسان‌های بی‌عقده، ﺧﻮش روﺣﻴﻪ و ﺳﺎﻟﻢ از لحاظ روحی و اﻋﺼﺎب، در داﻣﺎن او ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﺑﻜﻨﻨﺪ. ﻣﺮدان و زنان و شخصیت‌های جامعه را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورد...» طبق این بیان چند موضع اصلی را می‌توان مشخص نمود: شاخص‌های فردی: تلاش برای کسب فرزانگی و علم، خودسازی معنوی و اخلاقی و بی‌اعتنایی به زخارف دنیا و تجملات کم‌ارزش شاخص‌های اجتماعی: پیش‌قدمی در میدان جهاد و مبارزه و دفع نظر و چشم هرزه با حفظ عفت و عصمت و طهارت شاخص‌های خانوادگی: مایه‌ی آراﻣﺶ و آﺳﺎﻳﺶ اعضای خانواده و ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻮاده باشد و فرزندان سالم به لحاظ روحی روانی، با ابزار مهر و ﻋﻄﻮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﭘﺮ ﻧﻜﺘﻪ و ﻣﻬﺮآﻣﻴﺰ، برای فردای جامعه، تربیت کنند.

صدرنشین شاخص‌ها

در میان تمام شاخص‌های تحسین‌برانگیز انسان‌ها، همیشه مورد یا مواردی وجود دارد که زمینه‌ساز پیدایش و بروز دیگر ویژگی‌ها گردد. به‌عبارت‌دیگر شاخصی که دیگر قابلیت را به منصه ظهور می‌رساند و در پی فراهم شدن شرایط، موجب شکوفایی خوبی‌ها می‌گردد؛ که این شاخصه در مورد زن انقلابی‌ «ایمان آگاهانه» است: «ﻛﺪام ﻋﻨﺼﺮ در زن اﻳﺮاﻧﻰ ﺗﻮاﻧﺴﺖ او را ﻛﻪ به کلّی از اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ دور ﺑﻮد و ﺟﺪا ﺑﻮد، این‌جور ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ اﻧﻘﻼﺑﻰ، ﺳﻴﺎﺳﻰ، آﮔﺎه، ﻓﺪاﻛﺎر، ﻣﺒﺎرز، پر گذشت، ﻣﺘﺤﻤﻞ اﻧﻮاع سختی‌ها. اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ، اﻳﻤﺎن آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﻣﺎ در ارزﻳﺎﺑﻰ ﺷﺨﺼﻴﺖ زن اﮔﺮ ﺳﺮاغ داﻧﺶ و ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﺨﺼّﺺ و دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در فرهنگ‌های ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺮای زن به‌عنوان ارزش به‌حساب می‌آید وﻗﺘﻰ می‌رویم در ﺻﺪر اﻳﻦ ﻟﻴﺴﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ روح اﻳﻤﺎن آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﻢ، زن ﻛﺎﻣﻞ و زن دارﻧﺪه‌ى ﭘﺎﻳﮕﺎه واﻻ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ. زن ﺑﺎﻳﺪ باایمان وآن‌هم اﻳﻤﺎن آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ زﻳﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ او را ﺑﺘﻮان به‌عنوان زن اﻟﮕﻮ به‌حساب آورد.»

قید «آگاهانه» در مورد ایمان موجب تمایز زن انقلابی با دیگر زنان مؤمن و فداکار می‌شود و او را در جایگاه الگو قرار می‌دهد. چنین فردی قابلیت راهبری افراد دیگر را خواهد داشت. به‌عبارت‌دیگر باید در الگوسازی به این مقوله بیش از دیگر موارد توجه داشت چراکه این ایمان آگاهانه می‌تواند ما را از گلوگاه‌های فرهنگی و سیاسی عبور دهد و فرد و افرادی که دارای جایگاه مرجعیت دارند را از تزلزل و انحراف حفظ نماید .

اصول حاکم بر شاخص‌ها

دستاورد الگوی تبیین شده بر مبنای اصول و منطق اسلام، توجه به فطرت، کارویژه و نقش اصلی زن است که بخشی از آن به فرد (حیا و عفاف) بخشی به خانواده (تربیت فرزند) و بخشی به تاثیرگذار بودن اجتماعی (پشتیبانی از مؤمنین) اشاره دارد: «در مورد نگاه اسلام به زن بحث‌های زیادی شده است، ما هم‌ بارها گفتیم. من مکرر عرض کردم که نمونه برای انسان مؤمن و مرضى الهی و انسان کافر و مردود درگاه پروردگار در قرآن، زن مطرح‌شده؛ این‌چنین جالبی است. قرآن‌ وقتی می‌خواهد برای انسان خوب و انسان بد نمونه ذكر کند، هر دو را از زنان انتخاب می‌کند: «ضرب الله مثلاً للذین كفروا امرات نوح و امرأت لوط» .قرآن دو زن را به‌عنوان «مثل»، یعنی نمونه و نماد زنان بد معرفی می‌کند؛ همسر نوح و همسر لوط. بعد نقطه مقابل «و ضرب الله مثلاً للذین آمنوا أمرأت فرعون» . به‌عنوان نماد زن خوب، زن برتر و زن مؤمن، دو نفر را معرفی می‌کند، یکی همسر فرعون است، یکی هم حضرت مریم است؛ «و مریم ابنت عمران التی أحصنت فرجها» .جالب این است که هر چهارتای این زنها خوبی و بدی‌شان مربوط به محیط خانواده است. در مورد آن دو زن بد «امرأت نوح و إمرأت لوط، می‌فرماید: «كانتا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتهما» .این دو زن به همسران‌شان، که دو پیغمبر عالی‌شأن و عالی‌مقام بودند،‌ خیانت کردند. مسئله، مسئله خانواده است. موضوع آن دو زن دیگر هم مربوط به خانواده است؛ اولی که زن فرعون است، ارزش و اهمیت او این است که یک پیغمبر اولوالعزم را، یک موسی کلیم‌الله را در آغوش خود پرورش می‌دهد و به او ایمان می‌آورد و به او کمک می‌کند؛ لذا فرعون از او انتقام می‌گیرد. مسئله، مسئله‌ی درون خانواده است با این تأثیر و شعاع عظیم کاری که او کرده است که یک موسایی را تربیت‌کرده. در مورد حضرت مریم هم همین‌جور است: التی أحصنت فرجها؛ ناموس خود را حفظ کرد، عفت خود را حفظ کرد. این نشان‌دهنده‌ی این است که در محیط زندگی حضرت مریم سلام‌الله‌علیها عواملی وجود داشته که می‌توانسته است تهدیدکننده‌ی عفت و ناموس یک زن عفیف باشد و او توانسته مبارزه کند؛ بنابراین ‌همه‌اش ناظر به همین جنبه‌های مهمی است که عرض شد، جنبه‌ی خانواده و مسئله‌ی شأن زن در جامعه؛ بنابراین مسئله، مسئله مهمی است.»

آثار خلأ الگو

نبود الگو و ابهام در غایت برای هر قشری در جامعه موجب عدم شفافیّت مسیر، جهت حرکت و همچنین عدم محافظت و ممانعت از آسیب‌ها و آفت‌ها است چراکه در چنین فضایی تشخیص‌ها دچار آسیب شده بستر برای هرگونه اختلال فراهم خواهد بود که در اینجا به مواردی از آثار سوء عدم تبیین الگو اشاره می‌شود:

تهاجم فرهنگی

«یکی از کمبودهای مهم در جامعه‌ی ما مشخص نبودن الگوی زن مسلمان بوده است که به خاطر همین کمبود، فرهنگ‌های اجنبی مدت‌ها در جامعه‌ی ما مجال، تاخت‌‌وتاز یافتند. »

القای الگوی غربی

«طرح شخصیت دختر پیامبر به‌عنوان الگوی زن امروز از آن ‌جهت برای جامعه‌ی انقلابی ما مهم است که در طول نیم‌قرن اخیر خلأهای ذهنی در مردم و بخصوص در میان بانوان فرصت مناسبی برای بداندیشان فراهم آورد تا الگوهای مورد نظر خود را به‌صورت ذهنی و واقعی در جامعه مطرح کنند و زن ایرانی را مانند همه‌ی زنان کشورهای اسلامی به سمت الگوهای فرهنگ صنعتی غرب سوق دهند. هرچند عامل مباشر اولی در اجرای این توطئه شوم، رضاخان و ایادی او بودند؛ اما ساده‌نگری است اگر دست پنهان سیاست‌های مسلط جهان را که به شکلی خاص با اسلام به‌عنوان بزرگ‌ترین عامل بیداری ملت‌های مسلمان خصومتی آشتی‌ناپذیر داشتند، در پشت این صحنه‌ی غم‌انگیز و اسارت‌بار مشاهده نکنیم. ازآن‌پس ده‌ها سال همه‌ی دستگاه‌های فرهنگی جامعه‌ی ایرانی با تمام نیرو و توان ابزاری شدند برای پرکردن فضای جامعه از هر چیزی که به سوق دادن زن به سمت سرمنزلی که برایش در نظر گرفته بودند به نحوی می‌توانست کمک کند.»

عدم توان مقاومت

«وقتی‌که هجوم به حصار حجاب که حصار عفت زن و طهارت زن است، آغاز شد و فقط کار جنبه‌ی فیزیکی، فشار و خشونت نداشت، بلکه جنبه‌ی فرهنگی، فکری و تزریق ذهنیات هم بود، چه در زمان رضاخان، چه در زمان اعقاب رضاخان و دنباله‌های او، زن اینجا لازم بود تصمیم بگیرد، نسل زن لازم بود که یک تصمیم‌گیری جدی بکند؛ این تصمیم‌گیری به اتکای چه چیزی می‌توانست انجام بگیرد؟ تصمیم بگیرد که چه بشود؟ تصمیم بگیرد مقاومت بکند، مقاومت می‌کرد همچنانی که یک عده زنهای خیلی مؤمن و خالص مقاومت کردند تا آخر، عده‌ای هم در همان اوایل هم مقاومت کردند اما این مقاومت به چه قصدی؟ به چه نیتی؟ که چه بشود؟ تا چه اتفاقی بیفتد؟ تا زن به کجا برسد با این مقاومت؟ به چه امیدی، به چه دل‌خوشی مقاومت کند؟ این آنجایی است که یک خلأ را ما احساس می‌کنیم؛ یعنی شرط اصلی مقاومت زن در مقابل این سیلی که به‌طور دائم و بدون انقطاع در طول پنجاه سال همین‌طور به‌پای این حصار عفاف خورد، شرط اینکه زن بتواند در مقابل این سیل بنیان‌کن مقاومت کند؛ این بود که در ذهن خود یک الگوی روشن و واضح از زن را می‌داشت و این را نداشت. شما می‌دیدید زن مسلمان، اعتقاد اسلامی دارد اما حجاب ندارد، نماز هم می‌خواند، روزه هم می‌گیرد، زیارت هم می‌رود، گاهی کارهای خیلی عوامانه‌ی دینی و مذهبی هم انجام می‌دهد، مثلاً شمع روشن می‌کند، پای فلان امامزاده یا سقاخانه، اما حجاب ندارد، پس این متدین است، این دلش می‌خواست دینی باشد اما یک الگوی روشن و یک الگوی زنده و مجسم نمی‌توانستیم به این نشان بدهیم؛ اگر نشان می‌دادیم خودش را به او نزدیک می‌کرد. سعی می‌کرد خودش را تطبیق بدهد و این همان مقاومتی بود که لازم بود انجام بگیرد، این را ما نداشتیم برای او مشخص کنیم و نشان بدهیم.»

جستارهای وابسته

• الگوی قرآنی زن در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای
• الگو بودن حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) در اندیشه آیت آلله خامنه‌ای
• ویژگی‌های شخصیتی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای
• الگو بودن زن ایرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای
• زن در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای
• الگو بودن حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای
• شاخص‌های رفتاری حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای
• ضرورت تبیین الگوی زن مسلمان در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای

منابع

• KHMENEI.IR
• بانکی پور فرد،محمد حسین، مجموعه 5 جلدی نقش و رسالت زن، در بیانات رهبر معظّم انقلاب اسلامی،انتشارات انقلاب اسلامی،1391