اهمیت خانواده

اهمیت خانواده؛ ارزشمندی کانون خانواده.

امروزه اصلی‌ترین نهاد اجتماعی در بین تمام جوامع بشری و زیربنای جوامع، خاستگاه فرهنگ‌ها، تمدن‌ها و تاریخ، خانواده است.

مفهوم‌شناسی

خانواده به‌معنای اهل بیت و اهل خانه است. در اصطلاح، خانواده متشکل از افرادی است که از طریق نسب یا سبب و رضاع در کنار یکدیگر به‌عنوان شوهر، زن، فرزندان، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابل هستند. این ارتباط باعث پدیدآمدن واحدی خاص و فرهنگ مشترک می‌شود.

خانواده در اسلام

خانواده از منظر اسلام، گروهی متشکل از افراد دارای شخصیت حقوقی، مدنی و معنوی است که ازدواج مشروع زن و مرد بر اساس عقد نکاح، هسته اولیه آن را تشکیل می‌دهد و پس از آن طرفین دارای حقوق و وظایف جدید می‌شوند.

خانواده، اصلی‌ترین نهاد اجتماعی

خانواده، نهاد اصلی و بنیادی جامعه بشری دانسته می‌شود که ارتقاء جایگاه آن، جامعه بشری را تعالی می‌بخشد و غفلت از آن، استمرار زندگی انسان را دچار مشکل می‌کند. فرد در بستر خانواده رشد یافته و از موجودی ناتوان و ضعیف به انسانی با شخصیت تبدیل می‌شود. این نهاد، نخستین محیط اجتماعی است که فرد در آن قرار می‌گیرد و نخستین انسان‌هایی که کودک با آنها ارتباط برقرار می‌کند، والدین و اعضای خانواده هستند. بسیاری از اعمال، اندیشه‌ها، احساسات و جهت‌گیری‌های فرد در بزرگ‌سالی ریشه در خانواده و دوران کودکی او دارد.

دلایل اهمیت خانواده

• شکل‌گیری شخصیت فرزندان

شخصیت سالم در فرزندان، با حفظ احترام در روابط خود با دیگران، ارزش قائل‌شدن برای شخصیت و نظر اطرافیان و استفاده از استعداد و توانایی خود برای تحقق خودباوری نمود پیدا می‌کند. ایجاد چنین شخصیت سالمی در بستر خانواده‌ای سالم امکان‌پذیر است.

• ایجاد حس امنیت

در کنار اعضای خانواده بودن حس امنیت را در فرد ایجاد می‌کند. این امنیت، با عشق و عاطفه در خانواده نسبت به فرزندان تامین می‌شود؛ انسان‌ها به‌طور طبیعی خواستار محبت هستند و مورد علاقه واقع‌شدن یک نیاز برای فرد است. تجربه عشق واقعی در خانواده باعث بهره‌مندی از شادی‌های حقیقی می‌شود که مانع از گرایش به سوی نیازهای کاذب می‌شود.

• افزایش اعتماد به نفس

بالا بودن اعتماد به نفس فرد موجب بهبود زندگی و کاهش آن سبب ایجاد سرخوردگی می‌شود. والدین نقش اساسی در تربیت فرزندان دارند و اعتماد به نفس نیز هدفی تربیتی محسوب شده و انسان با کسب اعتماد به نفس در مسیر صحیح قرار می گیرد.

• تحقق نیازهای اساسی

نقش خانواده در تأمین نیازهای اساسی انسان در زندگی بسیار مهم بوده تا آنجا که یک خانوادۀ متحد ، مراقبت و پشتیبانی لازم برای رشد جسمی، عاطفی و فکری هر یک از اعضا را فراهم می‌کند.

• پشتیبانی

خانواده، نظام حمایتی است که انسان تا آخر عمر به آن دسترسی خواهد داشت و همیشه و در هر شرایطی مانند بیماری، ناراحتی، بی‌پولی و دیگر مسائل می توان به حمایت خانواده چشم داشت.

اهمیت خانواده در اسلام

در قرآن از پیوند زن و مرد با عنوان «میثاق غلیظ» یاد شده است. پژوهشگران، این تعبیر قرآنی را نشانۀ اهمیت فراوان پیوند زناشویی و تشکیل خانواده دانسته‌اند. خانواده در آموزه‌های اسلام، محبوب‌ترین بناها دانسته شده که بنیان آن بر الفت و همدلی استوار است. در آیات قرآن پرداختن به موضوعاتی چون آرامش، پرورش فرزندان، مقابله با انحرافات، حمایت اعضاء خانواده ، مودت و رحمت، پوشش، جلوگیری از تحریکات فردی، سعادت اخروی، کنترل چشم، وجود مجازات، طهارت و آرامش روانی نشان از توجه به خانواده و اعضای آن دارد که در نتیجۀ آن، جامعه‌ رشد خواهد کرد و سلامت روحی و روانی اعضای آن تامین خواهد شد.

منابع

• «اهمیت خانواده در روان‌شناسی و اسلام»، وب سایت دکتر فکر، تاریخ بازدید: 8 فروردین 1402ش.

• «تعریف خانواده از دیدگاه اسلام»، وب‌سایت مرکز اسلامی امام علی، تاریخ بازدید: 8 فروردین 1402ش.

• حسن‌زاده، صالح، «عوامل تحکیم خانواده در فرهنگ اسلامی»، پژوهش‌نامه معارف قرآنی (آفاق دین)، دانشگاه علامه طباطبایی، سال چهارم، ش15، 1392ش.

• حسینقلی‌پور، اصغر و دیگران، «خانواده و اهمیت آن در اسلام»، کنفرانس بین‌المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی، 1395ش.

• حقیقی، ابراهیم، «نقش و اهمیت خانواده»، وبلاگ ابراهیم حقیقی، تاریخ انتشار: 30 بهمن 1399ش.

• حیدری، میلاد، «10 دلیل اهمیت خانواده و ۹ ویژگی یک خانواده مستحکم»، 1390ش. وب‌سایت یهترین کودک، تاریخ بازدید: 8 فروردین 1402ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 8 فروردین 1402ش.
• زیبایی‌نژاد، محمدرضا، «ریشه‌های تحولات ساختار خانواده در ایران»، ماه‌نامه تخصصی رویش اندیشه، سال دوم، شماره پنجم، فروردین ۱۴۰۱ش.
• سعیدی، میلاد، «بررسی مؤلفه‌های احساس امنیت روانی خانواده‌های ایرانی وآسیب‌شناسی آن درخرده نظام‌های خانواده و فرآیند رشدی فرزندان»، فصل‌نامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، دانشگاه علامه طباطبائی، سال یازدهم، ش41، بهار1399 ش.
• مشهدیان، نازنین و ساجدی، فاطمه، «نقش خانواده بر اعتماد به نفس فرزندان»، نخستین کنفرانس ملی مطالعات روان‌شناسی سلامت روان، 1401ش.
• مظاهری، روح الله، «خانواده در اسلام»، وب‌سایت راسخون، تاریخ انتشار: 22 خرداد 1390ش.