تعیین برنامه جامع توسعه امور زنان و خانواده موضوع ماده ۲۳۰ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران

مقدمه

پرداختن به موضوع زن و خانواده از جمله موارد مهم و راه‌گشا در راه رسیدن به جامعه‌ای موفق است. خانواده به مثابه سلول بنیادین در جامعه است که اگر در بستری مناسب به تکامل رسیده باشد؛ شاهد اجتماعی شاداب، پرانرژی و سرشار از معنویت هستیم که افراد در آن می‌توانند رو به سوی پیشرفت گام‌ بردارند.

در این میان نقش زنان به منزله ضربان حیات اجتماع و جامعه بسیار مؤثر است، چرا که آنان نقشی ویژه در قلب خانواده و از سوی دیگر در اجتماع دارند. لذا در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز پرداختن به امور زنان و خانواده همواره مورد توجه بوده است.

به تعبیر مقام معظم رهبری:« مسئله زن و خانواده از جمله مسائل درجه یک کشور است. زنان نیمی از جمعیت کشور هستند، اما تأثیر زنان در سرنوشت کشور بیش از تأثیر نیمی از کل جمعیت در سرنوشت است. یک وقت است که ما مجموعه ای از انسان‌ها را در نظر می‌گیریم، نیمی از آن ها نقشی به مقدار پنجاه درصد دارند، اما مسئله زن در جامعه این‌گونه نیست، بالاتر از این‌ها است»

در فرهنگ اسلامی - ایرانی بر پایه تعالیم انسان‌ساز قرآن، نقش زنان در رسالت خطیر مادری ،تحکیم بنیان خانواده و تربیت نیروی انسانی متعهد به نسل آینده بسیار با اهمیت است. زنان نیمی از جمعیت جامعه هستند؛ اما مسئول پرورش و تربیت نیم‌دیگر جامعه نیز دانسته‌ می‌شوند. اگر چه حضور بانوان در امور خانواده، تعلیم و تربیت فرزندان بسیار ارزشمند است، اما از سوی دیگر حضور آنان به عنوان نیمی از جمعیت فعال و تحصیل کرده در جامعه، بیانگر تأثیر مثبت دیگری از حضور زنان به عنوان سرمایه‌های اجتماعی است. لذا جهت رسیدن به توسعه پایدار و جهش تولید، در زمینه فرهنگ، هنر، دین، رسانه و ادبیات؛ میزان مشارکت زنان و توجه به امور زنان و خانواده از جمله شاخص‌های مهم در تحقق توسعه پایدار فرهنگی در کشور محسوب می‌شود.

بر این اساس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان اصلی ترین متولی فرهنگ در ایران اسلامی، با در نظر گرفتن اسناد بالادستی و رهنمودهای وزیر محترم با تمام شرایط، امکانات و مقدورات همواره در راستای اهتمام به امور زنان و خانواده تلاش نموده و در این مسیر از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های زنان شاغل در وزارت متبوع و زنان فرهیخته عرصه فرهنگ، هنر، دین و رسانه در سطح کلان بهره جسته‌است. زیرا اعتقاد بر این است که برای عملی ساختن شعار جهش تولید با هدف توسعه در کشور، مهم ترین عامل: توسعه سرمایه‌های انسانی است و در این میان توسعه انسانی زنان به دو علت اهمیت دارد:

اول این که بتوان به جایگاه ایدئال در سیاست‌های کلی خانواده مصوب مقام معظم رهبری در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی در خصوص سیاست‌های کلی خانواده و سند چشم‌انداز بیست ‌ساله رسید.

دیگر این‌که تجربه نشان داده که توسعه انسانی زنان همواره بازده مضاعف داشته، به عبارتی علاوه بر شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌های زنان به ارتقای فرهنگی و فرهنگ‌سازی جامعه نیز کمک مؤثری خواهد کرد.

روش شناسی تدوین برنامه

در تدوین برنامه جامع توسعه امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تلاش شده با تلفیق رویکرد اسناد بالادستی، اهداف و سیاست های وزارت متبوع، سندی جامع تهیه گردد. بر این اساس برنامه جامع توسعه امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر پایه تحلیل منویات مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست‌های کلی خانواده مورخ۱۳۹۵/۶/۱۳در اجرای بند یک اصل110 قانون اساسی و تأکید برگام دوم انقلاب و توجه به ماده 101 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی(1400-1396) که در آن تمامی دستگاه‌های اجرایی را موظف به تحقق اهداف مندرج در اصول(10)، (20)و (21) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نموده، به همراه اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ ساله و سیاست‌های کلی خانواده مبنی بر « تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن و استیفای حقوق شرعی و قانونی زنان در همه عرصه ها و توجه ویژه به نقش سازنده آنان » تدوین گردیده‌است.

همچنین سیاست‌ها، برنامه‌ها و طرح‌های معاونت امور زنان و خانواده ریاست محترم جمهوری و شاخص های ابلاغی ستاد ملی زن و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر « سازماندهی و تقویت جایگاه سازمانی امور زنان و خانواده و اعمال رویکرد عدالت جنسیتی بر مبنای اصول اسلامی در دستگاه‌ها» در راستای اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رهنمودهای وزیر محترم جناب آقای دکتر سید عباس صالحی در خصوص رسالت وزارت متبوع در سطح کلان و امور زنان و خانواده در دو حوزه درون‌دستگاهی و ذی‌نفعان به صورت اختصاصی، در نظر گرفته‌ شده‌است.

تبصره1. از آن جایی که معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری به عنوان عالی‌ترین مرجع در جایگاه ستادی و فرابخشی در حوزه زنان و خانواده، با رویکرد عدالت‌مداری، اعتدال‌گرایی و با استعانت از اجتهاد پویا و مبتنی بر مقتضیات زمان و مکان، مسئولیت سیاست گذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، هماهنگی، سازماندهی، دیده‌بانی، پایش و ارزشیابی برنامه و اقدامات زنان، دختران و خانوادههای ایرانی را بر عهده دارد؛ مرجع اصلی دانسته می‌شود.

تبصره2. معیارهای حاکم بر شاخص های برنامه امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ با توجه به منویات وزیر محترم در نشست شورای زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورخ خرداد 1397 که حول سه محور زیر انجام پذیرفت، تعیین شده است.

1. تأکید بر فعالیت‌های درون وزارتخانه‌ای با هدف رضایت شغلی و ارتقای کارایی و کارآمدی در سطوح مدیریتی بانوان؛
2. توجه به ذی‌نفعان و مرتبطان وزارت فرهنگ در حوزه‌ی فرهنگ، هنر، دین، رسانه و ادبیات؛
3. توجه به تحکیم خانواده به‌جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی.

تبصره3. با توجه به شعار سال «جهش تولید» تلاش شده انتظارات وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، جناب آقای دکتر صالحی مبنی بر انجام فعالیت‌های آتی وزارت متبوع در استحکام‌بخشی سبک زندگی ایرانی - اسلامی، استوار‌سازی اقتدار ملی، نیروافزایی مسئولیت‌های فردی و اجتماعی، تحکیم عدالت اجتماعی و استوار‌سازی امید و نشاط در دستور کار قرار گیرد.

اهداف

1. حرکت در چارچوب مبانی و بینش نظام جمهوری اسلامی ایران؛
2. ایجاد ساز و کار برای هماهنگی هرچه بیشتر با معاونت امور زنان و خانواده ریاست محترم جمهوری، هم‌افزایی و تعاملات درون دستگاهی و بین دستگاهی با مشاوران امور زنان و خانواده؛
3. بهره‌مندی هر چه بیشتر از سرمایه انسانی، اجتماعی و فرهنگی زنان در فرایند توسعه پایدار و متوازن؛
4. تحقق الگوی ایرانی - اسلامی پیشرفت و توان‌افزایی زنان و تقویت نهاد خانواده بر اساس سیاست‌های کلی خانواده مصوب مقام معظم رهبری در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی مورخ ۱۳۹۵/۶/۱۳، قانون برنامه ششم توسعه با لحاظ کردن رویکرد عدالت جنسیتی و سند چشم‌انداز بیست‌ساله نظام؛
5. تأکید بر رویکرد شناسایی چالش‌ها و مسائل اصلی در حوزه زنان وزارت متبوع و زنان فعال در عرصه فرهنگ، هنر، دین و رسانه.

اصول حاکم

1. فراهم‌آمدن عرصه حضور هرچه بیشتر زنان در سطوح تصمیم‌گیری و فعالیت‌های فرهنگی با محوریت تعالی شخصیت بانوان مسلمان ایرانی در سطح ملی و بین‌المللی؛

-اهتمام به رشد و ارتقاء زنان وزارت متبوع با تأکید بر عدالت جنسیتی و کاهش آسیب‌های اجتماعی؛

1. الگوسازی و اسوه‌سازی با معرفی بانوان قرآنی( هاجر، ساره، آسیه و حضرت خدیجه«س») و فخر بانوان عالم حضرت فاطمه زهرا(س) و دخت گرامی‌شان حضرت زینب(س) و ترویج آن در قالب دیپلماسی فرهنگی در سطح ملی و بین المللی؛
2. گفتمان‌سازی و نهادینه‌سازی فعالیت‌های مؤثر بانوان در حو‌زه فرهنگ، هنر، دین و رسانه با محوریت فعالیت شورای علمی - فرهنگی زنان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با عضویت نمایندگان ستادی، سازمان‌های تابعه و استانی؛
3. ارتقای خدمات سلامت و بهداشت جسمانی و روانی کارمندان با محوریت ایجاد آسایش در محیط کار و خانواده؛
4. تبیین اصول و چارچوب‌های نظری و راهبردهای اجرایی در امور زنان و خانواده وزارت متبوع به‌منظور توانمندسازی، توسعه و گسترش آن به تمام سطوح وزارت‌خانه، معاونت‌ها، سازمان‌های تابع و ادارات کل استان‌ها از طریق ارائه در تارنمای امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هدف اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی شرح وظایف؛
5. بازخوانی وظایف گروه زنان و خانواده در جهت زمینه‌سازی و ارتقای هر‌چه بیشتر امور مرتبط با این حوزه در وزارت متبوع؛
6. پاسخ‌گویی اثربخش و مفید به نیازها و مطالبات بانوان شاغل در وزارت‌خانه و بانوان کارآمد فعال در عرصه‌ی فرهنگ، هنر، دین و رسانه؛
7. دریافت و ارائه پیشنهادها و طرح‌های راهبردی برای گروه زنان وزارت متبوع.

ارزش‌های مورد تأکید

1. معنویت و اخلاق: حاکمیت ارزش های معنوی دین مبین اسلام با تأکید بر ترویج فرهنگ تقوای الهی، حیا و اخلاق؛
2. عدالت جنسیتی: بر مبنای اصول اسلامی در سیاست‌های کلی خانواده، برنامه ششم توسعه، سند چشم‌انداز بیست‌ساله، برنامه‌ها و طرح‌های معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و شاخص‌های ابلاغی ستاد ملی زن و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
3. تعالی و تکامل: تأکید بر تعالی و تکامل زن و خانواده به عنوان محور اصلی در شرح وظایف مشاور وزیر در امور زنان و خانواده؛
4. آگاهی و بصیرت: نقش ممتاز اجتماعی و فرهنگی زنان در پیشبرد اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران.

وظایف کلان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به اسناد بالادستی و قوانین مصوب در حوزه زنان و خانواده ابلاغ معاونت ریاست جمهوری

شاخص‌های تعیین کننده عدالت جنسیتی در حوزه فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به پیشنهاد معاونت رئیس جمهور در امور زنان و خانواده مورخ ۹۷/۲/۹به استناد اصل 138 قانون اساسی در اجرای ماده 3 آیین نامه تشکیل ستاد ملی زن و خانواده با موضوع مصوب شماره7056/90/دش مورخ ۹۰/۶/۲۱ مبنی بر گردآوری شاخص‌های جنسیتی کلیه دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری

مؤلفه‌های اصلی

1. فعالیت‌های فرهنگی و هنری
2. فعالیت‌های رسانه‌ای
3. فعالیت‌های نهادهای مدنی

شاخص‌های فعالیت‌های فرهنگی و هنری

1. درصد زنان عضو در شوراهای سیاست گذاری جشنواره‌ها و جوایز ملی به کل اعضا؛
2. درصد زنان عضو هیئت داوران جوایز جشنواره‌ها و جوایز ملی به کل اعضا؛
3. درصد زنان ناشر/ نویسنده و مترجم کتاب/ شاعر ترانه سرا به کل؛
4. نسبت فعالان قرآنی به تفکیک جنس.

شاخص‌های فعالیت‌های رسانه‌ای

1. درصد زنان شاغل در حوزه خبرنگاری، گزارش‌گری و مجری‌گری به کل شاغلان این حوزه؛

درصد زنان روزنامه نگار/سردبیر/مدیر مسئول مطبوعات به کل روزنامه نگاران/ سردبیران/ مدیران مسئول مطبوعات؛

1. نسبت مجوزهای صادر شده برای فعالان حوزه رسانه به تفکیک جنس.

شاخص های فعالیت‌های نهادهای مدنی

1. نسبت مؤسسین زن تشکل‌های مردم نهاد/خیریه‌ها/تشکل‌های صنفی به کل؛
2. نسبت سازمان‌های مردم نهاد/خیریه‌های زنان بر حسب حوزه فعالیت؛
3. نسبت زنان عضو بسیج به کل بسیجیان درون دستگاه.

وظایف پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به بند پ ماده 102 قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه کشور(مصوب ۹۵/۱۲/۱۴ ) مبنی بر مقابله فعال و هوشمند با جنگ نرم در عرصه خانواده

1. حمایت از تولیدات و محصولات فرهنگی و هنری با موضوع تحکیم خانواده بر پایه آموزه‌های ایرانی _ اسلامی؛
2. حمایت از نهاد‌های عمومی و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه خانواده و افزایش توانایی آنان در راستای ارتقاء عوامل تحکیم خانواده؛
3. آموزش و ارتقاء فرهنگ عمومی بر پایه الگوهای اسلامی و تعالیم دینی در خصوص سیاست‌های ثبات و قوام خانواده و سبک زندگی ایرانی _ اسلامی؛

حمایت از فعالیت مؤسسات، کانون‌ها و مراکز فرهنگی هنری فعال ارزش ‌مدار در تولید، عرضه و معرفی نمایش محصولات فرهنگی خانواده؛

1. استفاده از ظرفیت جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی با موضوع تحکیم نهاد خانواده.

شرح وظایف حوزه مشاور وزیر در امور زنان وخانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

1. ارائه رهنمودهای لازم به منظور فراهم ساختن زمینه‌های اجرایی کردن سیاست‌های مصوب و برنامه‌های دولت در حوزه زنان در وزارت متبوع؛
2. بررسی وضعیت استخدامی، مدیریتی و شغلی زنان شاغل در وزارت متبوع و سازمان‌های تابعه و پیگیری ارتقای شغلی و مدیریتی آنان؛
3. برنامه‌ریزی به منظور توان‌افزایی و ارتقای مهارت‌های تخصصی و عمومی زنان شاغل در وزارت متبوع؛
4. ارائه پیشنهاد به معاون ذی‌ربط به منظور فراهم‌آوردن زمینه‌های سلامت جسمی و روحی و نشاط اجتماعی زنان شاغل در وزارت متبوع؛
5. ارتباط مستمر با معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری و سایر مراجع و مرکز مرتبط و اجرای خط مشی‌ها و سیاست‌ها و دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت متبوع و ارائه گزارش‌های لازم در چارچوب وظایف محوله؛
6. همکاری و ارائه مشورت‌های مورد نیاز در اجرای بسته‌های جامع فرهنگی، اجتماعی به منظور برقراری توان مناسب میان کار و زندگی در راستای تحکیم نهاد خانواده؛
7. برقراری ارتباط منسجم و ایجاد فرصت های مناسب برای مشارکت بانوان ادارات استانی در فعالیت‌ها و برنامه‌های دستگاهی و فرادستگاهی؛
8. ارائه مشورت‌های لازم برای حمایت و تقویت سازمان‌های مردم‌نهاد فرهنگی-هنری با رویکرد تکریم زن و تحکیم خانواده؛
9. ارائه پیشنهاد به منظور تقویت فعالیت‌های خلاقانه بانوان اهل فرهنگ و هنر در راستای تحقق اهداف، سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت متبوع؛
10. شناسایی و معرفی زنان اهل فرهنگ و هنر برای تجلیل از آنان؛
11. مشاوره، هماهنگی و تعامل با معاونت‌ها، مؤسسات و سازمان‌های تابعه به منظور دستیابی به اهداف تعیین شده؛
12. بررسی مسائل و مشکلات زنان در حوزه فرهنگ، هنر، دین و رسانه و انتقال آن به مراجع تصمیم گیری در وزا فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
13. شناسایی فرصت‌های مشارکت و حضور زنان در نشست‌ها و همایش‌های ملی و بین‌المللی به ویژه در حوزه زنان و خانواده؛
14. ارائه طرح‌ها و پیشنهادات مناسب در زمینه حضور کارآمد و فعال زنان ادیب و هنرمند کشور در مجامع بین المللی؛
15. ارائه طرح‌های حمایتی در زمینه مشاغل خانگی عرصه فرهنگ و هنر؛
16. تدوین برنامه عملیاتی به منظور رفع نیازهای رفاهی و تأمین امنیت روانی مادران شاغل و زنان سرپرست خانوار.

شاخص‌های پالایش یافته بر اساس شرح وظایف امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با تأکید بر اسناد پشتیبان به تفکیک حوزه‌های مورد تأکید در اهداف مندرج در سند چشم‌انداز 20 ساله و ماده 101 و 102 قانون برنامه ششم توسعه

مفاهیم

دستیابی به اهداف چشم انداز 1404 بدون بهره‌گیری از نیروی انسانی کارآمد اعم از زن و مرد میسر ‌نمی‌شود، در عین حال همه آحاد جامعه و خانواده‌های ایرانی نیز باید به طور کامل از نتایج توسعه و پیشرفت بهره‌مند گردند. در این راستا یکی از برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بهبود وضعیت زنان شاغل و خانواده‌های شاغلین وزارت متبوع بر پایه راهبردهای کلان در راستای اجرای برنامه ششم توسعه کشور است.

برنامه ششم توسعه منسوب به گفتمان اعتدال است که ماده 26 لایحه احکام مورد نظر آن به موضوع زنان و خانواده اختصاص دارد. در این ماده بر اعمال رویکرد عدالت جنسیتی در سیاست‌ها، برنامه‌ها و طرح‎ های دستگاه‌های اجرایی و بهره‌مندی جامع از سرمایه انسانی زنان تأکید شده است. متن ماده 26 لایحه احکام برنامه ششم توسعه به شرح زیر است:

« به منظور تحقق اهداف مندرج در اصول 10، 20، 21 قانون اساسی، اهداف سند چشم‌انداز و سیاست‌های کلی برنامه ششم مبنی بر تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن و استیفای حقوق شرعی و قانونی زنان در همه عرصه ها و توجه ویژه به نقش سازنده آنان و نیز به منظور بهره مندی جامعه از سرمایه‌های انسانی زنان در فرآیند توسعه پایدار و متوازن، کلیه دستگاه‌های اجرایی موظفند با سازماندهی و تقویت جایگاه سازمانی امور زنان و خانواده در دستگاه، نسبت به اعمال رویکرد عدالت جنسیتی در سیاست‌ها، برنامه‌ها و طرح‌های خود و ارزیابی آثار تصمیمات خود در آن چارچوب، بر اساس شاخص‌های ابلاغی ستاد ملی زن و خانواده اقدام نمایند».

شاخص های تنظیم شده در حوزه امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تأسی از اسناد بالادستی

1. فرصت‌های شغلی برابر برای زنان و مردان در راستای عدالت جنسیتی؛
2. توانمندی‌ها و مهارت‌های زنان مدیر و نخبه؛
3. سلامت و بهداشت جسمانی و روانی زنان؛
4. تعاملات بین‌المللی بانوان در راستای دیپلماسی فرهنگی؛
5. موضوع‌های پژوهشی در امور زنان و خانواده؛
6. برنامه‌ریزی در راستای ایجاد شور و نشاط؛
7. تحکیم بنیان خانواده؛
8. پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی؛
9. تعمیق باورهای دینی؛
10. توسعه فرهنگ عفاف و حجاب؛
11. شناسایی، معرفی و تجلیل از بانوان نخبه، فعال و کارآمد در عرصه فرهنگ، هنر، دین و رسانه در بخش درون دستگاهی و برون دستگاهی؛
12. ترویج فرهنگ ایثارگری به واسطه تجلیل و دیدار بانوان ایثارگر؛
13. اصلاح ساختار اداری و تشکیلاتی زنان و خانواده وزارت متبوع؛

توسعه و ساماندهی امور معیشتی و اقتصادی با اولویت زنان سرپرست خانوار و بدسرپرست؛

برنامه‌های اجرایی امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای تحقق شاخص‌های مطروحه در اسناد پشتیبان

فعال‌سازی تارنمای اداره امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحت نظارت حوزه وزارتی به آدرس shora-banovan.farhang.gov

اهداف:

1. اطلاع‌رسانی اخبار و فعالیت‌های حوزه بانوان و مهمترین اقدامات امور زنان و خانواده وزارت متبوع؛
2. تعامل سود‌بخش با امور زنان و خانواده در سایر دستگاه‌ها؛
3. فراهم‌آمدن امکان اشتراک‌ گذاری فعالیت‌ها در سایر رسانه‌های ارتباط جمعی؛
4. امکان ثبت ‌نام بانوان فعال در عرصه فرهنگ، هنر، دین و رسانه در سایت، برای شناسایی بی‌واسطه‌ی آنان.

ایجاد و بازخوانی بانک اطلاعاتی از بانوان شاغل وزارت متبوع و سازمان‌های تابعه و ایجاد بانک اطلاعاتی بانوان فعال عرصه فرهنگ، هنر، دین و رسانه

اهداف:

1. شناسایی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های (دانش، تخصص و مهارت‌های شغلی) بانوان شاغل در وزارت ‌خانه با هدف تشکیل کارگروه‌های ویژه به‌منظور جذب مشارکت حداکثری در فعالیت‌های عرصه بانوان و ارائه پیشنهاد‌ها و راه‌کارها؛
2. شناسایی بانوان فعال عرصه فرهنگ، هنر، دین و رسانه در سطح ملی و بین‌المللی جهت بهره‌مندی از ظرفیت‌های آنان در برنامه‌های وزارت متبوع؛ مانند نمایشگاه‌های بین‌المللی فرهنگی: کتاب، قرآن، رسانه و سایر بسترهای فرهنگی که امکان معرفی و بهره‌مندی از آنان وجود دارد؛
3. نهادینه کردن امر مشارکت و فراهم‌آوردن ساز و کار جهت بهره‌گیری و استفاده از توانمندی‌ها و استعدادهای بانوان؛
4. شناسایی بانوان فرهنگ‌ساز و تجلیل از ایشان در مناسبت‌های خاص به‌منظور الگوسازی و تکریم.

توجه به بهداشت روانی بانوان و خانواده بزرگ وزارت متبوع

اهداف:

1. ارائه خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی به بانوان شاغل و خانواده بزرگ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
2. پیشگیری از بروز پریشانی و اختلالات رفتاری در ‌میان بانوان شاغل در راستای سالم سازی محیط و فضای روانی کار؛
3. مشاوره بر اساس الگوهای دین مبین اسلام؛
4. ایجاد انگیزه و بهبود روحیات بانوان، با توجه به مواجه آنان با بحران‌ها و تنش‌هایی است که به سبب نقش‌های متعددشان در اجتماع با آن روبرو می‌شوند؛
5. افزایش سلامت روانی و بهبود کیفیت زندگی بانوان در عرصه شغلی و خانوادگی در راستای جامعه‌ی با نشاط‌تر؛
6. افزایش روحیه اعتماد به نفس و خودباوری بانوان، پیشگیری از استرس‌های شغلی، سرخوردگی و فرسودگی شغلی.

توجه به سلامت و بهداشت جسمانی بانوان با ایجاد کارگروه‌های ورزش و سلامت بانوان وزارت‌ خانه

اهداف:

1. ایجاد نشاط و سرزندگی در میان بانوان شاغل در وزارت‌خانه متبوع؛
2. پیاده‌سازی شاخص‌های اطلاعاتی سلامت حوزه‌ی بانوان به واسطه طرح‌های غربال‌گری؛
3. تعریف و اجرای دوره‌های آموزشی توانمند‌سازی جسمانی بانوان؛
4. سلامتی جسمانی بانوان با توجه به فیزیولوژی حساس‌ و ضربه‌پذیر‌تر بدنی آنان؛
5. تقویت فعالیت‌های تفریحی با هدف ایجاد نشاد و امید.

توجه اختصاصی به نشاط بانوان با انجام فعالیت‌های تفریحی

اهداف:

1. مشارکت، همیاری و استفاده از ظرفیت‌های سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌های دیگر و معاونت‌های وزارت فرهنگ در جهت بهره‌مندی از امکانات تفریحی؛

1. افزایش نشاط بانوان شاغل در وزارت‌ خانه و ادارات کل استان‌ها به‌واسطه بیان راهکارها و تعریف برنامه‌های تفریحی در جلسات با نمایندگان استان‌ها و معاونت‌های متبوع؛
2. تعریف جشنواره‌های بین‌المللی، ملی و محلی در‌خصوص بانوان فرهنگ‌ساز در تعامل با نماینده‌گان بانوان سایر دستگاه‌ها و استان‌های وزرات فرهنگ؛

تشکیل ستادهای بانوان جهت تعریف برنامه‌های پیشنهادی در مناسبت‌های مختلف در‌جهت بهره‌مندی حداکثری از بانوان.

انجام جلسات ماهیانه با نمایندگان امور بانوان معاونت‌ها و سازمان‌های تابعه و ادارات کل استان‌ها

اهداف:

1. شناسایی مشکلات و مسائل امور بانوان؛
2. معرفی بانوان توانمند و مستعد در دو سطح درون‌دستگاهی و ذی‌نفعان؛
3. دریافت گزارشات از فعالیت‌های انجام پذیرفته در هر معاونت و ادارات کل استان‌ها درخصوص فعالیت‌های مرتبط با امور زنان و خانواده در جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی در این حوزه؛
4. دریافت ایده‌های نوین در‌ راستای انجام فعالیت‌های مؤثر در امور بانوان و هم‌اندیشی هر‌چه مؤثر در بازتعریف برنامه‌ها.

تعامل با مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی به ویژه پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

اهداف:

1. برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی جهت ارتقای توانمندی‌‌ها و دانش بانوان شاغل در وزارت‌خانه؛
2. برگزاری کارگاه‌های تخصص توانمند‌سازی سازمانی بانوان در راستای عدالت جنسیتی؛
3. برقراری عدالت در اطلاع رسانی با ارسال لوح فشرده تمام نشست‌ها و کارگاه‌ها به ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها جهت بهره‌برداری تمام بانوان شاغل.

محورهای پیشنهادی کارگاه‌های تخصصی ویژه بانوان

1. دوره‌های آموزشی و کارگاهی مهارت‌های زندگی، از جمله مهارت برقراری ارتباط در محیط کار، مهارت فرزند‌پروری بر پایه سبک زندگی ایرانی - اسلامی، مهارت گفتگو با زبان امروزی با فرزندان، مهارت تقویت اعتماد به نفس، مهارت بررسی تعادل کار و زندگی، مهارت گذر ایمن خانوادهها از فضای مجازی، چالش‌های مادرانگی زنان شاغل؛
2. کارگاه‌های ترویج سبک زندگی ایرانی - اسلامی بر پایه ترویج فرهنگ جهادی، فرهنگ ترویج حیا درجامعه، ترویج سبک زندگی بانوان برجسته اسلامی با عنوان بازخوانی حیات اجتماعی و فرهنگی بانوان برجسته‌ی اسلامی و ایرانی؛
3. کارگاه‌های آموزشی با هدف شناسایی تهدید‌ها و فرصت‌های حضور بانوان در عرصه‌های فرهنگ، هنر و رسانه به عنوان نمونه استفاده ابزاری بانوان در تبلیغات و یا سینما؛
4. کارگاه‌های تخصصی اصول نگاه داشت سلامت جسمانی بانوان از دیدگاه طب سنتی(دیابت زنان، سرطان‌های شایع زنان، سبک زندگی سالم از دیدگاه طب سنتی، تدابیر بارداری و شیردهی، تدابیر یائسگی، مزاج‌ها و خوردن و آشامیدن) و همچنین کارگاه تخصصی کنترل استرس بانوان در راستای کاهش سرطان‌های شایع؛
5. کارگاه توسعه فرهنگ عفاف، حجاب و حیا در تمامی سطوح وزارت‌خانه در جهت استحکام خانواده و تثبیت ارزش‌های اجتماعی؛

کارگاه‌های اخلاق حرفه‌ای به منظور توسعه رفتارهای فردی و سازمانی بانوان.

تأکید بر امور رفاهی و برپایی نمایشگاه‌های دست‌ ساخته‌های بانوان وزارت متبوع

اهداف

1. توان‌افزایی هرچه بیشتر بانوان در راستای تحقق شعار جهش در تولید؛
2. حمایت و معرفی زنان سرپرست خانوار و زنان بدسرپرست؛
3. حمایت و معرفی زنان دارای بیماری و مشکلات خاص.

فعالیت شورای علمی-فرهنگی بانوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

بیان مسأله:

بانوان از جمله ظرفیت‌‌های مؤثرِ فرهنگی در اجتماع هستند به عبارتی با توجه به جایگاه مهمی که در نهاد خانواده دارند؛ حضور هدفمند آنان در توسعه فرهنگ یک نسل ارزشمند است. به عبارتی شرط لازم برای دست ‌یابی توسعه حقیقی و پایدار فرهنگی ایرانِ‌اسلامی استفاده، شناسایی و سامان دادن به فعالیت‌های فرهنگی، هنری، رسانه‌ای و حوزه دین، در میان بانوان است. در این راستا بهره‌گیری از ظرفیت‌های بانوان فعال در این عرصه امری ضروری است؛ که می توان به واسطه بهره گیری از این امکان و سرمایه‌های انسانی جنبه‌های تهدید فعالیت‌های فرهنگی در خصوص بانوان ایرانی را به فرصت‌های ارزشمندی تبدیل کرد که در آن با شناسایی بانوان مستعد، توانمند و فرهنگ‌ساز به‌واسطه‌ی تشکیل کارگروه‌های تخصصی در حوزه‌های دین، فرهنگ، هنر و رسانه از ظرفیت‌های آنان برای فرهنگ‌سازی و ارتقای آن در سطح ملی و بین‌المللی کوشش کرد.

ضرورت فعالیت:

نیل به توسعه فرهنگ ایرانی - اسلامی در سطح ملی نیازمند مشارکت بانوان فعال در عرصه‌ی فرهنگ در تمام لایه‌ها و سطوح جامعه به صورت مستمر و مؤثر است و اگر این مهم صورت پذیرد جامعه به سوی توسعه فرهنگی پایدار، همه جانبه و متوازن پیش خواهد رفت، در این راستا فعالیت «شورای بانوان» با هدف شناسایی و رصد فعالیت‌های فرهنگی در حوزه زنان و خانواده ضرورت دارد، که در صورت فراهم بودن امکانات و هزینه‌ها در بلند مدت در ترویج فرهنگ ایرانی - اسلامی در حوزه زنان و خانواده می‌تواند گام‌های مؤثری را بر دارد.

اهداف:

1. شناسایی بانوان فرهنگ‌ساز و بهره‌وری از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های آنان در سطوح رسالت معاونت‌ها، سازمان‌های تابعه و ادارات کل استانی؛
2. تشکیل کارگروه‌های فعال بانوان در حوزه‌ی دین، فرهنگ، رسانه و هنر؛
3. استفاده از ظرفیت شورای بانوان در سطح ملی و بین‌المللی در راستای ارتقاء منزلت بانوی ایرانی؛
4. تعریف برنامه‌های فرهنگی حوزه‌ی بانوان با استفاده از ظرفیت و استعداد‌های هر حوزه؛
5. نهادینه کردن امر مشارکت زنان در عرصه‌های فرهنگی؛
6. معرفی فرهنگ ایرانی - اسلامی در سطح کشورهای اسلامی و بین‌المللی به واسطه دیپلماسی فرهنگی.

فعالیت‌های پیشنهادی شورای بانوان

1) انجام جلسات و نشست‌های تخصصی با هدف ارتقای فرهنگ ایرانی - اسلامی در سطح ملی و بین‌المللی؛

موضوعات نشست‌ها:

1. نقش حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در اعتلای فرهنگ ایرانی - اسلامی در تمام سطوح فعالیت‌های فرهنگی مرتبط با زنان و خانواده؛
2. نقش مؤثر تولیدات و تبلیغات رسانه‌ای بر فرهنگ با نگرش اعتلای مقام و منزلت زنان و مادران؛
3. جایگاه و نقش مفهوم فرهنگ در کاهش آسیب‌های اجتماعی حوزه بانوان و خانواده در شاخص‌هایی مانند (بالارفتن نرخ طلاق، میزان وقوع جرم و جنایت، کودک‌آزاری، فرار دختران و زنان و غیره)؛
4. افزایش روحیه اعتماد به نفس و خودباوری فرهنگی در میان بانوان ایرانی؛

فرهنگ‌سازی نقش والای زنان در تقویت معنوی و اجتماعی کیان خانواده در تمامی برنامه‌های فرهنگی؛

1. ارائه سند چشم‌انداز بانوی ایرانی مسلمان بر پایه‌ی الگو‌پذیری از زندگی بانوان برجسته اسلام و همچنین بانوان برجسته در اسطوره‌ها و تاریخ ایران؛
2. واکاوی نقش مؤثر بانوان در توسعه فرهنگی(شناسایی تهدیدها و فرصت‌ها)؛
3. توجه به نیازهای فرهنگی دختران(کودک، نوجوان و جوان) بر اساس الگوهای تربیت اسلامی به منظور تقویت روحیه‌ی جامعه‌پذیری آنان.

2) فراهم آوردن بستر فرهنگی برای تأمین اجتماعی و آموزش زنان متکفل خانواده (خود‌سرپرست، بد‌سرپرست و زنان آسیب دیده در اجتماع)؛

3) طراحی پروژه‌های آموزش‌های الکترونیکی با موضوعیت فرهنگ‌سازی سبک زندگی ایرانی - اسلامی و تربیت فرزندان با هدف تقویت بنیان خانواده برای بانوان مناطق محروم کشور و روستایی؛

4) برگزاری همایش‌های ملی و بین‌المللی زنان فرهنگ‌ساز در تفکر ایرانی - اسلامی؛

5) شناسایی بانوان توانمند با تفکیک تخصص‌های مختلف در راستای ایجاد کارگروه‌های متنوع؛

6) توسعه فرهنگ عفاف، حجاب و حیا در لایه‌های فرهنگی و تولیدات فرهنگی با استفاده از ظرفیت بانوان فعال فرهنگی؛

7) هدایت و گسترش پژوهش‌های مرتبط به زنان با هدف اعتلای ارزش‌های فرهنگی زن ایرانی مسلمان؛

8) جشنواره‌های فرهنگی و هنری با هدف شناسایی بانوان فرهیخته فرهنگی؛

9) دورهمی‌های هدف‌مند با حضور بانوان نخبه و فرهنگ‌ساز؛

10) دیدار با پیشکسواتان بانوی عرصه‌ی فرهنگ، هنر، دین و رسانه؛

11) واسطه نمایشگاه‌های بین‌المللی با هدف دیپلماسی فرهنگی؛

12) سامان‌دادن به فعالیت‌های فرهنگی بانوان در نمایشگاه‌های تابعه وزارت فرهنگ با توجه به ظرفیت کارگروه‌های شورای بانوان؛

13) دیدار از خانواده‌های معزز شهدا و ایثارگران و تعریف برنامه‌های خاص برای بانوان ایثارگر در مناسبت‌های مرتبط در تعامل با مشاور وزیر در امور ایثارگران.

منابع

• [۱]
• [برنامه جامع توسعه امور زنان و خانواده

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنظیم و تدوین سال 1399]