جایگاه اجتماعی زن
در چند دهه اخیر نویسندگان، مسائل اجتماعی، فرهنگی و عاطفی مربوط به زن را به خوبی در آثار خود منعکس کرده‌اند. از جمله مضامینی که در آثار نویسندگان دیده می‌شود، مرد سالاری، روزمرگی و تنهایی، تلاش برای هویت‌یابی و... می‌باشد. زویا پیرزاد از نویسندگان معاصری است که توانسته به خوبی زن و دنیای زنانه را با تفکر و قلمی زنانه به تصویر بکشد. شخصیت اصلی و محوری در آثار او زن است، زنی با تمام مسائل و دغدغه‌هایی که مربوط به دنیای زنانه می‌باشد. بعضی از زنان آثار پیرزاد مانند زنان در رمان «عادت می‌کنیم»، حالتی منفعلانه پیش گرفته و صبورانه با مشکلات کنار می‌آیند. در حالی که بعضی از زنان دیگر در صدد حل مسائل زندگی فردی، اجتماعی و تثبیت موقعیت و جایگاه خود می‌باشند.
 | |
| الگوی جعبه اطلاعات مقالات | |
|---|---|
| نویسندگان | پورتقی میاندوآب، سولماز؛ عقدایی، تورج |
| عنوان مقاله | زن و جایگاه اجتماعی او در حوزه خانواد و اجتماع (بر اساس آثار زویا پیرزاد) |
| نام مجله | تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) |
| سال چاپ | پاییز 1400 |
| شماره مجله | شماره 49 |
| امتیاز مقاله | علمی- پژوهشی ISC |
کلید واژه ها
زویا پیرزاد، زن، انفعال و پویایی، جایگاه زن، شخصیت زن، هویت‌زن،
مقدمه
زنان به عنوان نیمی از پیکره جامعه و مسائل مربوط به آنان، همیشه مورد توجه پژوهشگران و نویسندگان زن، بوده است. فعالیت زنان کشورمان در حیطه ادبیات داستانی هنوز حرکتی نوپاست؛ اما با مطالعه در آثار این نویسندگان پیداست که همه به نوعی به انتقال تجربه‌های زیسته خود می‌پردارند و به سبب حساسیت‌های ویژه زنان، مشکلات آنان را در حالی که گرفتار مراتب اجتماعی و سنت‌های دست و پا گیرند، به تصویر می‌کشند.
زویا پیرزاد نویسنده معاصر، که مجموعه داستان‌های کوتاه خود اعم از مثل همه عصرها، «طعم گس خرمالو» و «یک روز مانده به عید پاک» را به سال‌های ۱۳۷۰، ۱۳۷۶ به چاپ رساند. اولین رمان بلند خود را با عنوان«چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» در سال ۱۳۸۰ و اثر دیگرش«عادت می‌کنیم» را در سال ۱۳۸۳ چاپ کرد. پیرزاد در اکثر آثار خود به خصوص در رمان«چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم و عادت می‌کنیم» زن و مسائل مربوط به زنان را در رأس توجه خود قرار داده است. او با دیدگاه و قلمی کاملا زنانه به زن و دنیای او می‌پردازد. به طور کلی زن، هویت فردی و اجتماعی او، مسائل و مشکلات زنانه را محور اصلی آثار خود، مخصوصا دو رمان«چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم و عادت می‌کنیم» قرار داده است.
مسأله اصلی در این پژوهش بررسی موقعیت زن و مسائل مربوط به او در حوزه خانواده، نیز پیکره جامعه، همچنین نحوه برخورد او با مسائل و مشکلات دنیای زنانه است. و مهم‌ترین مسائل مورد بحث در این پژوهش عبارتند از: زن، نقش او در اجتماع و خانواده، مردسالاری و تعریفی که مرد از زن ارائه کرده است، تنهایی، سکوت و سازگاری زن با شرایط و موقعیتی که در آن به سر می‌برد و مسائلی نظیر آن. آن‌چه موجب می‌شود میزان ارزش و اهمیت زن در جامعه مشخص شود، به طبع شناخت جایگاه زن و بررسی دغدغه‌ها، مسائل حاکم بر دنیای زنانه و روابط او با جامعه‌ای است که در آن به سر می‌برد. در ادبیات داستانی ایران سیمین دانشور به عنوان نخستین نویسنده زن معاصر شناخته می‌شود. نویسنده‌ای که زن را با تفکری زنانه به تصویر می‌کشد. در حالی که پیش از آن و در طول تاریخ داستان نویسی، زن همواره با دیدگاهی مردانه در داستان‌ها خلق می‌شده است.
گزارش
نویسنده در صدد بررسی نقش زن و جایگاه اجتماعی او در حوزه خانواده و اجتماع می‌باشد؛ لذا در این راستا آثار زویا پیرزاد نویسنده معاصر را مورد بررسی قرار می‌دهد، ابتدا زویا پیرزاد را معرفی می‌کند و سپس درمورد زن و هویت زنانه توضیحاتی می‌دهد، وبه بررسی عوامل قابل بحث مرد سالاری و ازدواج اجباری می‌پردازد.
زویا پیرزاد
زویا پیرزاد نویسنده معاصر در حوزۀ ادبیات داستانی، با درک و احساس زنانه به خوبی توانسته به زن و هویّت فردی و اجتماعی او بپردازد. زنان آثار پیرزاد نمونه‌هایی از زنان در سطح جامعه هستند که در روزمرگی‌های زندکی غرق شده‌اند و سعی می‌کنند جایگاه اصلی خود را در خانواده و اجتماع تثبیت کنند. آثار زویا پیرزاد که این پژوهش بر اساس آن‌ها شکل گرفته است. زویا پیرزاد یکی از نوابغ در حوزۀ ادبیات داستانی زنانه است.
زن
در طول تاریخ بشری زن دوش به دوش مرد در ساخت خانه و خانواده همچنین جامعه تلاش کرده و گاهی حاکمیت و مسئولیت‌های مهمی در جامعه را بر عهده گرفته است. در تمدن کنونی با تفکر همسان‌گرایی بین زن و مرد بیشتر از پیش در پی شناخت جایگاه فردی و اجتماعی خود است و سعی می‌کند در زمینه اقتصادی و مادی تا حدودی خودکفا باشد و در خود قابلیت پذیرش مسئولیت‌های مهم اجتماعی و سیاسی را کشف کرده است.
هویت زنانه
هویت زنانه به عنوان شکل‌دهنده شخصیّت او، همانند شناسنامه‌ای است که او را به دیگران معرفی می‌کند. زن به عنوان نیمی از جمعیت بشری دارای هویت همسرانه، مادرانه، عاشقانه و هویت اجتماعی است. جایگاه زن زنان در طول تاریخ همواره در جامعه حضور داشته‌اند. گاهی مسئولیت و حاکمیّت جامعه‌ای را بر عهده داشته‌اند. در جوامع مدرن زنان بیشتر از پیش به دنبال بازیابی و شناخت جایگاه اجتماعی خود هستند، در تلاش هستند تا جامعه را نیز ملزم به شناخت و تایید جایگاه خود کنند. نویسندگان زن به عنوان نمایندگان زنان، سعی می‌کنند به زنان فرصت دهند که هویّت اجتماعی خود را تثبیت کنند. از حقوق فردی و اجتماعی خود در جهت استقلال و تعالی بهره گیرند.
انفعال و پویایی زن
در جوامع کنونی زن همانند گذشته خود با اداره امور خانه و خانواده می‌پردازد. ولی آگاهی او نسبت به جایگاه اجتماعی، حقوق فردی و اجتماعی‌اش او را در سطح جامعه به عنصری تأثیرگذار و پویا در اداره جامعه نیز تبدیل کرده است. بعد نویسنده به توضیح جایگاه، هویت اجتماعی زن و قوانین جامعه سنتّی و نظام مرد سالاری و تأثیر آن بر زندگی زن می‌پردازد. مردسالاری جوامع سنتی یکی از مسائل رایج جوامع سنتی مردسالاری است، مردسالاری باعث می‌شود. ارزش‌های زن نادیده گرفته شود که در این بین بعضی زنان اعتراض می‌کنند و بعضی‌ها هم سکوت پیشه می‌کنند و با شرایط می‌سازند.
مرد سالاری جوامع سنتی
یکی از مسائل رایج جوامع سنتی مردسالاری است، مردسالاری باعث می‌شود ارزش‌های زن نادیده گرفته شود که در این بین بعضی زنان اعتراض می‌کنند. بعضی‌ها هم سکوت پیشه می‌کنند و با شرایط می‌سازند.
ازدواج‌اجباری
ازدواج اجباری هم یکی از عوارض جوامع سنتی است که بر خواسته از سنت‌ها و آداب و رسوم غلط است که زن را موجودی ضعیف می‌پندارد. به او حق انتخاب و اعتراض نمی‌دهد.
- تنهایی و بی پناهی: در عرصه ادبیات ان‌چه که بیشتر مشاهده می‌شود. تنهایی و بی پناهی زن است به علت اختلافات خانوادگی، طلاق، خلاء عاطفی و...
- جایگاه‌اجتماعی زن: در طول تاریخ زنان همواره به دنبال اثبات جایگاه خود به عنوان نیمی از پیکره جامعه بودند، زیرا زنان همانند مردان برای امرار معاش می‌کوشیدند و خانواده را از نظر اقتصادی یاری می‌کنند.
منابع
- نویسنده: سولماز پورتقی میاندوآب، تورج عقدایی؛ ، پاییز 1400، شماره 49، رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم) (19 صفحه - از 303 تا 321 )
- لینک مگیران
- لینک نورمگز
- لینک تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)