حضرت فاطمه(ع) در منابع اهل سنت
حضرت فاطمه علیها السلام یكى از چهارده مطهّر مورد نظر در آیه شریفه 33 سوره احزاب است كه بر اساس اصطلاح محدثان، قول و فعل و تقریر آن حضرت علیها السلام، حدیث محسوب مى‌شود. گرچه پس از رحلت رسول اللّه صلى الله علیه وآله اهل بیت آن حضرت مورد كم‌توجهى و بى‌لطفى مردم مدینه قرار گرفتند و در طول تاریخ خلفا به حذف نام على بن ابى طالب علیه السلام و خانوادهاش همت گماشتند و علیه ایشان تبلیغات كردند و حق آنها را غصب و ایشان را شهید كردند، لكن هنوز نشانه‌ها و نمونه‌هایى از فرمایشات و عملكردهاى آن بزرگواران در منابع اهل سنّت یافت مى‌شود. این مقاله با تمركز بر منابع حدیثى اهل سنّت به احادیثى كه حضرت زهرا علیهاالسلام از پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله نقل كرده و یا دیگران از فاطمه علیها السلام درباره قول و فعل و تقریر آن حضرت علیهاالسلام نقل كردهاند، پرداخته است كه گویاى تنوع موضوعات مىباشد.
 | |
| الگوی جعبه اطلاعات مقالات | |
|---|---|
| نویسندگان | نهله غروی نائینی |
| عنوان مقاله | حضرت فاطمه(ع) و روایت حدیث (در منابع اهل سنت) |
| نام مجله | نشریه بانوان شیعه |
| سال چاپ | تابستان 1384 |
| شماره مجله | 4 |
کلیدواژه
فاطمه علیهاالسلام، زهرا علیهاالسلام، حدیث
مقدمه
حدیث در اصطلاح محدّثان، به معناى قول و فعل و تقریر معصوم است. حضرت زهرا علیهاالسلام به شهادت آیه «تطهیر» [۱] و فرمایشهاى رسول اكرم صلى الله علیه وآله كه نقل شده است پس از نزول آیه مزبور، هر روز صبح كه براى نماز به مسجد تشریف میبردند، هنگامى كه از كنار خانه فاطمه زهرا علیهاالسلام میگذشتند، اهل آن خانه را با تلاوت این آیه براى انجام فریضه نماز مورد خطاب قرار میدادند، مشمول این آیه مباركه است. یكى از چهارده معصوم نزد حق تعالى و مسلمانان، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام است. بنابراین، گفته‌هاى آن بزرگوار، شرح افعال و كردار آن حضرت، حدیث تلقّى می‌شوند. این مقاله كوشیده است تا احادیثى از فرمایشهاى آن بانوى بزرگوار را، كه در منابع اهل سنّت نقل شدهاند، گرد آورد.
برخى از احادیث نقل شده از حضرت زهرا علیهاالسلام در مجامع حدیثى اهل سنّت و كتاب معجم كبیر طبرانى آمده است. تعدادى از آنها توسط راوى آن حضرت به گونه مستقیم و برخى به صورت مرسل نقل شده است كه در این مقاله، در دو بخش احادیث «مسند» و احادیث «مرسل» ارائه شدهاند. نكته مورد توجه اینكه طبرانى در بخش احادیث حضرت فاطمه علیهاالسلام، ابتدا راویان مرد را ذكر كرده، سپس از راویان زن حدیث جمعآورى كرده است. ترتیب نام راویان مرد از حضرت زهرا علیهاالسلام چنین است: على بن ابى طالب، عبدالله بن مسعود، حسین بن على، عبدالله بن عبّاس و انس بن مالک. اما اینكه چرا ترتیب خاصى در نظر نگرفته، قابل توجه است.
گزارش مقاله
نویسنده، به تبیین دو دسته احادیث مسند و مرسل از حضرت زهرا (علیها السلام) می‌پردازد. که عبارتند از؛
احادیث مسند
احادیثى را كه به صورت مستقیم از فاطمه زهرا علیهاالسلام نقل شدهاند یا راوى خود شاهد فعل یا فرموده آن حضرت بوده احادیث «مسند» می‌خوانیم. موضوعات این احادیث عبارتند از:
- بیان وظیفه مردان
- فاطمه علیهاالسلام و فرزندان
- حجاب و عفت حضرت فاطمه علیهاالسلام
- فاطمه زهرا علیهاالسلام در سوگ پیامبر صلى الله علیه وآله
- طلب میراث پدر
- حمایت از ولایت و خلافت
- درباره خوراكی‌ها و آشامیدنى‌ها
احادیث مرسل از حضرت فاطمه علیهاالسلام
حدیث «مرسل» حدیثى است كه از سلسله سند راویان آن نام یک نفر یا بیشتر حذف باشد. به عبارت دیگر، حدیثى را كه تابعى مستقیماً از معصوم نقل كند «مرسل» میگویند؛ مانند حدیثى كه یكى از نوادگان حضرت زهرا علیهاالسلام مانند فاطمه بنت الحسین علیها السلام یا یكى از بستگان، كه آن حضرت را ملاقات نكرده است، مستقیماً از آن حضرت نقل كند. مثلاً فاطمه صغرى (بنت الحسین علیهالسلام) از فاطمه كبرى علیهاالسلام نقل می‌كند كه رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: «لِكُلِّ بنى أنثى عصبةٌ ینتمونَ الیه الاّ ولدُ فاطمةَ فَأنَا ولیُّهم و أنا عُصبتهم». شبیه این حدیث را خطیب بغدادى از فاطمه بنت الحسین نقل كرده است.
نتیجه
این مقاله به طور خلاصه اشاره به احادیثی که حضرت زهرا(علیها السلام) نقل کرده‌اند. این احادیث را در دو قسم بیان می‌کند. احادیث مسند و احادیث مرسل که به توضیح هر یک پرداخته شد و مباحث را در این دو شاخه تبیین کرد.
پانویس
- ↑ سوره احزاب: آیه 33
منبع
- نشریه بانوان شیعه، سال دوم، شماره 4 ، تابستان 1384
- لینک کتابخانه دیجیتالی تبیان