حقوق شهروندان اتحاديه اروپا، مندرج در پيمان نامه حقوق اساسی
احترام و رعایت حریم اشخاص
به حریم اشخاص نباید تجاوز شود. هیچکس اجازه ندارد که با بدن یا روان دیگری بدرفتاری و یا آن را آزرده کند. هر فرد حق حیات دارد. هیچکس را نمی‌توان به مرگ محکـوم و مجازات کرد. شکنجه و جزای تحقیرآمیز ممنوع است. بردگی و کار اجباری نیز منع شده است. خرید و فروش انسان‌ها ممنوع است.
آزادی
هرکس حق دارد که آزاد و در امنیت به سر ببرد. باید به حریم خانه، خانواده و ارتباطات خصوصی افراد احترام گذاشت. هر فردی حق دارد که ازدواج کرده و تشـکیل خانواده دهد. اطلاعات خصوصی افراد باید محرمانه قلمداد شده و از آنها حفاظت شود. آزادی انتخاب مذهب، آزاداندیشی، آزادی کلام و آزادی‌های جمعی شامل حال تمام افراد جامعه می‌شوند. هر نفر حق دارد تحصیل کند، به استخدام درآید، برای خود شغل آزاد انتخاب نماید و صاحب دارائی شود. هر فردی حق دارد به هر کشوری در اتحادیه اروپا پناهنده شود؛ و نمی‌توان او را به کشور ناامنی اخراج نمود.
برابری
از دیدگـاه قانون، تمام افراد جامعه با یکدیگر یکسـان و برابر هستند. هر نوع تبعیض ممنوع است. فرهنگ‌ها، مذاهب و زبان‌های متفاوت مورد احترام هستند. در هر مشغله‌ای باید بین زن و مرد تساوی حقوق حکـم کند و هرکدام باید در ازای انجام کارهای یکسان، دستمزدی برابر دریافت کنند. کودکان هم دارای حقوقی از جمله حق حمایت و حق سرپرستی و مراقبت‌های مورد نیاز هستند. نوجوانان حق دارند که در مورد امور مربوطه نظرات خودشان را ابراز دارند. منافع کودکان همیشه باید در مد نظر باشند. سالمندان نیز از حقوق زندگانی مستقل، شایسته و انسانی برخوردار هستند. معلولین حق دارند که برای پیشـبرد سـازواری خود در جامعه و تشکیل زندگانی مسـتقلی برای خود، در فعالیت‌های مناسب و مورد نیازشان شرکت کنند.
مسئولیت‌های همگانی
کارکنان بخش خصـوصی حق دارند، که در مورد انجام وظـایف شـغلی خود، اطـلاعات لازم را دریافت کرده و همچنین از آنها نظرخواهی شـود. کارکنان، کارفرمایان، اتحادیه های کارگری و سندیکاهای کارفرمایان مجاز هسـتند که با یکدیگر مذاکره کرده و عهدنامه امضاء کنند. در صورت لزوم، اتحادیه‌های کارکنان حق دارند که برای کسب حقوق خود مبارزه کرده و دست به اعتصاب بزنند. برای یافتن کار، هر فردی از خدمات کاریابی رایگان برخوردار اسـت. از کارکنان در مقابل اخراج‌های بدون دلیل موجه حمایت می‌شود. کارکنان هر سـازمانی، دارای حق برخورداری از محیط کار و شرایط کار سـالم و شایسته انسان هستند. حداکثر ساعات هر کار مقرر شده، یعنی در هر روز و هر هفته کار، باید اوقات فراغت کافی وجود داشته باشد. کارکنان در روزهای مرخصی نیز حقوق دریافت می‌کنند. استخدام خردسالان در کارهای انتفاعی ممنوع است. محیط کار کارکنان جوان باید دارای ایمنی‌های لازم و کافی باشد. از تشکل خانواده نیز حمایت می شود و نمی توان کسی را به خاطر بچه دار شدن از کار اخراج نمود. هر فردی که به طور قانونی در اتحادیه اروپا سـکونت داشته باشد، از حقـوق و مزایای تأمین اجتماعی برخوردار می‌شود. استفاده از خدمات بهداری، بهزیستی و پیشگیری و درمان بیماری شامل حال تمام شهروندان اتحادیه اروپا می‌باشد. البته کیفیت و کمّیت مزایای اجتماعی و خدمات درمانی، توسـط وضع قوانین هر کشور عضو، به طور جداگانه تعیین می‌گردند. از مصرف کنندگان کالا نیز قانوناً حمایت می‌شود. همچنین پیوسته برای حفظ محیط زیست نیز کوشش می‌گردد.
حقوق شهروندان اتحادیه
هریک از اتباع اتحادیه اروپا حـق دارد که در انتخابات پارلمان اروپا رأی دهد و یا خود را نامزد (کاندیدا) کند. بعلاوه، اتباع اتحادیه اروپا می‌توانند در انتخابات محلی کشور محل اقامت خود نیز رأی داده و یا خود را نامزد اعلام کنند. شهروندان دولت‌های عضـو اتحادیه اروپا از این حق برخوردارند که دارای حکـومتی بی‌طرف، عادل و باکفـایت و کارآمد باشند. هر فردی حق دارد که به مدارک و اسناد سـازمان‌ها و نهادهای مختلف اتحادیه اروپا دسـترسی داشـته باشد. اتباع اتحادیه اروپا و افرادی که در کشـورهای عضو اتحادیه اقامت دارند، همچنین مؤسـسات انتفاعی و غیرانتفاعی مستقر در اتحادیه اروپا، می‌توانند برای رسـیدگی به شـکایات خود به پارلمان اروپا متوسـل شـوند. همچـنین آنها حق دارند که دادخواسـتی تنظیم کرده و آن را به دادیار اتحادیه ارائه دهند. هر شـهروند اتحـادیه اروپا می‌تواند در هر یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپاآزادانه آمد و رفت کند و یا سکونت داشته باشد. اتباع اتحادیه اروپا حق دارند که در صورت لزوم به هریک از نمایندگی‌های سیاسی و یا کنسولگری‌ها دولت‌های عضواتحادیه پناه برده و درخواست حراست کنند.
عدالت اجتماعی
هر شهروند اتحادیه اروپا دارای حق برخورداری از خدمات قوه قضـائیه و دادرسی بی‌طرفانه اسـت. متهمین تا زمانی که قانوناً جرمشان به اثبات نرسیده بی‌گناه شمرده می‌شوند. هر متهمی حق دارد که برای دفاع از خود به وکیل دعاوی متوسل شود. برای هیچ جرمی نمی‌توان مجازات بیشـتری از آنچه در قانون جزای زمان دادرسی تعیین شـده حکم صادر نمود. برای ارتکاب یک جرم نمی‌توان شخصی را بیش از یک بار متهم و مجازات نمود.