خانواده قرآنی

از ویکی‌جنسیت

خانواده می‌تواند با آراسته شدن به ارزش‌های قرآنی، تأثیری شگرف در جامعه و دیگر پایگاه‌های فرهنگی- تربیتی داشته باشد و با تربیت شخصیت‌های کم نظیری همچون امام خمینی(ره) منشأ تحولات بزرگی در سرنوشت انسان‌ها گردد و بستر تعالی معنوی بشر را فراهم آورد. متأسفانه این کانون مهم در عصر حاضر به سبب دسیسه‌های شیاطین و تهاجم جدّی آنان، در معرض خطر قرار گرفته و دچار آسیب‌های فراوانی همچنین جدایی همسران، فراری شدن فرزندان و کمرنگ شدن ارزشهای اخلاقی گردیده است و تنها راه محفوظ ماندن این پایگاه اثرگذار از مشکلات یاد شده، تمسّک به چراغ هدایت بخش آسمانی، یعنی قرآن کریم اهل بیت (ع) با اجرای دستورهای نجات بخش و آنان در تمام زوایای زندگی است.

اگر اعضای هر خانواده ای به وظایفی که از سوی خداوند برای آنها تعیین شده - چه وظایف و فردی مثل اقامه نماز و روزه و چه وظایف جمعی مانند احسان و احترام یکدیگر- عمل کنند، تمام مشکلات پیش روی آنها برطرف خواهد شد و از گمراهی و سرگردانی ها نجات خواهند یافت. در میان آثار گذشتگان که به وظایف و ویژگی های یک خانواده قرآنی مربوط است.

خانواده قرآنی
الگوی جعبه اطلاعات کتاب دو
عنوان خانواده قرآنی( ویژگی ها و وظایف اعضای آن)
نویسنده عیسی زاده، عیسی
ناشر مؤسسه بوستان کتاب
محل چاپ قم
سال چاپ 1397
شماره چاپ ششم

مقدمه

قرآن، تنها کتابی آسمانی است که بر که بر فراز قله فصاحت و بلاغت، هدایت و رستگاری را بشارت می‌دهد. عالی ترین معارف گنجینهٔ غیب را با آهنگی روح نواز به جهانیان عرضه می نماید؛ کتابی که تلاوت آیاتش سبب و طهارت نفوس و اجابت دعوت هایش سبب حیات و هدفش نجات بشر از تاریکی هاست. جهان شمولی و جاودانگی آیات الهی اقتضا دارد که در همه زمان ها، محور حل مشکلات زندگی بشر باشد و اکنون که پس از سالها تلاش، فداکاری و مجاهد خستگی‌ناپذیر اولیای الهی و پیروان راستین آنان، زمینهٔ طرح و اجرا شدن ارزش های قرآنی در جامعه اسلامی ایران فراهم گردیده و ندای نجات بخش اسلام به گوش جهانیان رسیده است.

از سوی دیگر، دشمنان قسم‌خوردهٔ انسانیت با تمام توان خویش با ابزارهای گوناگون و فریبنده، رشد و تعالی بشر را هدف گرفته و با سرمایه‌گذاری فراوان، تحقّق فرهنگ ناب اسلام را در جهان و به ویژه در کشورهای اسلامی به خطر انداخته و ارکان و خانواده‌ها را متزلزل کرده‌اند، ضرورت دارد همه اندیشوران و دست اندرکاران دلسوز به ویژه مشعل‌داران هدایت با به کارگیری همهٔ توان خویش، معارف نجات‌بخش قرآن کریم را در ابعاد گوناگون با بهترین شیوه به جامعه ارائه نمایند.یکی از مهمترین پایگاه های فرهنگی- تربیتی که نسبت به دیگر پایگاه‌ها نقش کلیدی دارد و باید مورد توجه جدّی قرار گیرد، کانون مقدس خانواده است.

جای اثری که همه وظایف و ویژگی های تک تک اعضای خانواده قرآنی را تبیین کرده باشد، خالی به نظر می‌رسید؛ از این رو نگارنده با توکل به خدا و توسل اهل بیت(ع) به قدر توان خویش که برگرفته از سال‌ها تجربه تبلیغی و پژوهش های قرآنی است، بر اساس نیاز سنجی واقعی، اثری را در تبیین و ظایف و ویژگی های یک خانواده قرآنی با بهرهگیری از متن آیات نورانی قرآنی و سخنان گران مایه اهل بیت(ع) به سبفتگان معارف نورانی قرآن عرضه نماید، تا شاید بتواند با این تلاش هم در قرآنی شدن خانواده خویش و هم خانواده‌های ارزشمند جامعه اسلامی و رفع مهجوریت قرآن در عرصه‌های زندگی و ارائه معارف کاربردی این کتاب زندگی به انسان‌های تشنه هدایت، گامی بردارد.

گزارش کتاب

نویسنده، کتاب را در چهار بخش نوشته است، که عبارتند از؛

  • بخش اول: کلیات،
  • بخش دوم: وظایف متقابل زن و مرد،
  • بخش سوم: مسئولیت‌های پدر و مادر در برابر فرزند،
  • بخش چهارم: ویژگی‌های فرزند صالح.

بخش اول: کلیات

نویسنده در این بخش به تعریف خانواده، تشکیل خانواده، ارزش و جایگاه تشکیل خانواده، ارزش و جایگاه تشکیل خانواده از نظر اهل بیت(ع)، که شامل؛

  1. برترین پایگاه نزد خدا.
  2. محبوب‌ترین خانه نزد خدا.
  3. محبوب ترین مباح.
  4. مکان نزول رحمت الهی.
  5. سنت محمد(ص).
  6. سبب کمال دین
  7. راه دستیابی به سعادت.
  8. سبب حفظ دین
  9. برتر از نماز و روزه مجّرد.
  10. برتر از هفتاد نماز مجّرد.
  11. سبب گشایش روزی.

و بعد به فلسفه تشکیل خانواده می‌پردازد.

بخش دوم: وظایف متقابل زن و مرد

وظایف مرد در برابر زن: که شامل؛ ارزش و جایگاه زن صالحه:

  1. خیر دنیا و آخرت.
  2. بهترین گنج.
  3. سبب آسایش.
  4. برتر از هزار مرد ناصالح.
  5. سبب نجات از تیرگی و دیوانگی.
  6. سبب اصلاح شوهر.

بعد به جایگاه و اهمیّت رعایت حقوق در خانواده، رعایت حقوق زن، موارد حقوق زنان؛ که شامل:

  1. پرداخت مهریه.
  2. تأمین رفاه متناسب، که در این قسمت به تأمین رفاه خانواده منظر اهل بیت(ع) اشاره می‌کند.
  3. حق همخوابگی و تأمین نیازهای جنسی زن، که در این جا به تأمین نیازهای جنسی زنان از منظر اهل بیت(ع) اشاره می‌کند.

نویسنده سپس به رعایت آداب و احکام رفتار جنسی، احترام و محبت به زن، اهمیّت احترام و محبت به همسر، اظهار محبّت، اعتدال در محبت، ارزش و آثار احترام و محبّت به زن در روایات؛ که این قسمت شامل 14 مبحث است که عبارتند از؛ اوصاف اهل بیت(ع)، نشانه دوستی اهل بیت(ع)، از اخلاق انبیا، سبب زیاد شدن ایمان، از حقوق زنان، بهترین فرد، سبب جلب محبت، نشانه بزرگواری، سفارش جبرئیل، سفارش امام باقر(ع)، صفت حضرت ابراهیم(ع)، برتر از اعتکاف، سبب استحکام پیوند، تکریم خانواده.


بعد احترام به زن در سیره اهل بیت(ع) را ارائه می‌کند، که شامل؛

  1. احترام به همسر از سوی پیامبر اکرم(ص).
  2. احترام به فاطمه(س)از سوی علی(ع).
  3. احترام به ام حمیده از سوی امام صادق(ع)، می‌باشد.

پس به مبحث؛ خوش رفتاری با زن، ارزش خوش رفتاری با زن از منظر اهل بیت(ع)، که شامل؛

  1. بهترین فرد.
  2. نشانه کمال ایمان.
  3. از نیازهای ضروری.
  4. سفارش حضرت علی(ع)، می‌باشد.

سپس به پرهیز از بد اخلاقی و خشونت با زن از منظر اهل بیت(ع)، نفی خشونت در سیره پیامبراکرم (ص)، عفو و گذشت، اهمیت عفو و گذشت در خانواده، عفو و گذشت در سخنان و سیره اهل بیت (ع)، آثارعفو و گذشت، که شامل؛

  1. بهره مندی ازعفو الهی.
  2. بهره مندی از پاداش خداوند.
  3. بهره مندی از محبّت خداوند.
  4. بهره‌مندی ازرحمت خداوند.
  5. بهره‌مندی ازستایش خداوند.
  6. بهره مندی از بهشت جاودان.
  7. سبب ایجاد دوستی و محبّت،.
  8. سبب رفع کینه و دشمنی.
  9. سبب عزّت و بزرگی،
  10. سبب طولانی شدن عمر
  11. سبب اصلاح خطا کار، می‌باشد.


بعد به صبر و بردباری، اهمیّت صبرو بردباری، ارزش و آثارصبر و بردباری در خانواده، که شامل؛

  1. بهره مندی از خیر فراوان.
  2. دستیابی به درجه برتردربهشت.
  3. بهره مندی از پاداش حضرت ایّوب(ع).
  4. بهره مندی از پاداش شکرگزاران.
  5. بهره مندی از بهشت.
  6. سبب نجات از آتش جهنّم، می‌باشد.

و پوشاندن عیب و پرهیز از عیب جوی، همکاری در خانه، اهمیت همکاری مرد در خانه، همکاری در خانه در سیره اهل بیت(ع)، که شامل؛

  1. سیره پیامبر اکرم(ص).
  2. سیره امیرمؤمنان علی(ع)، می‌باشد. بعد به محافظت خانواده از انحراف، موعظه و نصیحت، مشاوره و همفکری می‌پردازد.

وظیفه زن در برابر مرد: که این قسمت شامل؛ رعایت حقوق شوهر، موارد حقوق شوهر بر زن که عبارتند از؛

  1. حق تمکین و اطاعت از شوهر، پرهیز از نافرمانی شوهر.
  2. حفظ امانت.
  3. رفق وملایمت،.
  4. شکایت نکردن علی شوهر.
  5. آراستگی برای شوهر.
  6. پرهیز ازآراستگی برای غیرشوهر.
  7. هماهنگی با شوهر دربیرون رفتن از منزل.
  8. پرهیزاز اذیّت آزارشوهر، می‌باشد.


نهایت به ارزش و آثار احترام و محبت نمودن به شوهر از منظر اهل بیت(ع)، که شامل؛

  1. بهره مندی از رحمت الهی.
  2. نشانه ارزش.
  3. از نیازهای زن.
  4. از بهترین زنان.
  5. بهره مندی از پاداش شهید.
  6. بهره مندی از پاداش فراوان، می‌باشد.


بعد به احترام شوهر در سیره فاطمه(ع)، همکاری در خانه، ارزش کارهای زن در خانه، که ارزش کارهای در خانه شامل؛

  1. بهره‌مندی از پاداش جهاد.
  2. سبب نجات از عذاب الهی.
  3. بهره‌مندی از پاداش الهی، می‌باشد. بعد کار در خانه در سیره فاطمه (ع)، مشاوره و هفکری ارائه می‌دهد.

بخش سوم: مسئولیت های پدر و مادر در برابر فرزند

نویسنده مطالب را در دو حیطه 1-بررسی جایگاه و ارزش فرزند، 2-مسئولیت‌های پدر و مادر در مورد فرزند ارائه می‌دهد.

  1. بررسی جایگاه و ارزش فرزند: که این مبحث شامل؛ الف) جایگاه و ارزش فرزند از منظر قرآن، ب) جایگاه و ارزش فرزند از منظر اهل بیت(ع)، که شامل؛ گلی از گل‌های بهشت، جگرگوشه مؤمن، بهترین نعمت، برکت در منزل، سبب شادمانی پدر مادر در قیامت، سبب بهره‌مندی از رحمت خداوند، سبب بهره‌مندی از درجات بهشت، سبب بهره‌مندی از نیکی به پدر و مادر، سبب بهره‌مندی از دعای پیامبر اکرم (ص)، سبب بهره‌مندی از پاداش آزاد کردن بنده در راه خدا، می‌باشد.
  2. مسئولیت‌های پدر و مادر در مورد فرزند، که شامل؛ انتخاب نام نیکو، تغذیه فرزند نوزاد از شیر مادر، ارزش و پاداش شیر دادن به فرزند، شرایط انتخاب دایه، تربیت دینی فرزند، امور مؤثر در تربیت دینی فرزند، مناسب ترین سن برای تربیت فرزند و ماحل تربیت دینی فرزند را بیان می‌کند.


مراحل تربیت دینی، عبارتند از:

  1. مرحله آشنا سازی
  2. مرحله همراهی
  3. مرحله تشویق و فواید تشویق.
  4. مرحله ترغیب
  5. مرحله تکلیف
  6. مرحله مراقبت و محافظت
  7. مرحله تبیین و تشریح،
  8. مرحله هدایت و راهنمایی می‌باشد.

مسائل مورد توجه در تربیت دینی، شامل؛

  1. مسائل اعتقادی، که موارد مورد توجه در تربیت اعتقادی، اث تربیتی توجه به معاد می‌باشد.
  2. مسائل اخلاقی
  3. مسائل عبادی، موارد مورد تاکید در مسائل عبادی.
  4. آموزش قرآن به فرزند، که به توضیح آموزش قرآن به فرزند در روایات و پاداش آموزش قرآن به فرزند می‌پردازد.
  5. آداب معاشرت، و نمونه‌هایی از آداب معاشرت در قرآن بیان شده است.

سپس احترام و محبت به فرزند، اهمیت احترام و محبت به فرزند، زمان مناسب برای ابراز محبت به فرزند، ضرورت اظهار محبت به فرزند، اعتدال در ابراز محبت به فرزند، رعایت عدالت درمحبت به فرزندان، احترام و محبت به فرزند در سیرهُ پیامبر اکرم (ص)، که به احترام به امام حسن(ع)، احترام به امام حسین(ع) واحترام به سایر کودکان اشاره می‌کند. سپس دعا برای فرزند، شیوه دعا کردن برای فرزند، مشورت با فرزندان، انتخاب همسر برای فرزند، انتخاب همسر برای فرزند در روایات، توجه به دیدگاه فرزند درانتخاب همسر، توجه به آینده فرزند، شیوه برخورد با یتیمان، عامل موثر در آینده فرزند، ارائه می‌کند.

بخش چهارم: ویژگی های فرزند صالح

این بخش عبارت است از؛ 14 ویژگی که برای فرزند صالح بیان شده است.

  1. نیکی به پدر و مادر، که شامل؛ اهمیّت نیکی به پدر و مادر، نیکی به پدر و مادر در ادیان آسمانی، فلسفه نیکی به پدر و مادر، محدوده نیکی به پدر و مادر، محدوده نیکی به پدر و مادر در کلام معصومین(ع)، آثار و فواید نیکی به پدر و مادر، نیکی به پدر و مادر در سن پیری، خسته نشدن از نیکی به پدر و مادر، آفات ترک نیکی به پدر و مادر، آثار و فواید نیکی به پدر و مادر در روایات، نیکی به پدر و مادر بعد از مرگ آنها در روایات می باشد.
  2. اطاعت از پدر و مادر، که شامل؛ اهمیت اطاعت از پدر و مادر، فلسفه اطاعت از پدر ومادر، محدوده اطاعت از پدر و مادر، آثار و فواید اطاعت از پدر و مادرمی‌باشد.
  3. پرهیز از نافرمانی پدر و مادر، که عبارتند از؛ الف) پیامدهای نافرمانی از پدر و مادر، که شامل؛ نافرمانی از دستورات الهی، گرفتار شدن به عذاب الهی، از زمره زیان‌کاران، از زمره ستمگران و گناهکاران و از زمره بدبختان می‌باشد. ب) پیام نافرمانی از پدر و مادردر روایات، که شامل؛ پیامدهای دنیای، پیامد آخرتی می‌باشد.
  4. تشکر از پدر و مادر: که مباحث؛ اهمیت تشکر از پدر و مادر، آثار و فواید تشکر از پدر و مادر، انواع تشکر از پدر و مادر را ارائه می‌دهد.
  5. احترام به پدر و مادر: که شامل؛ اهمیت احترام به پدر و مادر، محدوده احترام به پدر و مادر، آثار احترام به پدر و مادر، رعایت احترام به پدر و مادر در سخن گفتن با آنان، پیامد بی احترامی به پدر و مادر، احترام به پدر و مادر در روایات، احترام پدر و مادر در سیره عملی پیامبر اکرم (ص)، که به توضیح احترام پدر و مادر رضاعی، احترام به مادر حضرت علی(ع)، احترام به خواهر رضاعی، احترام اولین مادر رضاعی می‌باشد.
  6. تواضع در مقابل پدر و مادر، که به توضیح مباحث؛ اهمیّت تواضع در مقابل پدر و مادر، احسان و متواضعانه نسبت به پدر و مادر، تواضع در مقابل پدر و مادر در روایات می‌پردازد.
  7. اجازه از پدر و مادر، که مباحث آن شامل؛ آثار اجازه گرفتن: محفوظ ماندن از انحراف جنسی، رعایت احترام به پدر و مادر، سبب آرامش روحی اعضای خانواده می‌باشد.
  8. دعا و استغفار برای پدر و مادر، که به توضیح این مباحث؛ اهمیت دعا و استغفار برای پدر و مادر، فلسفه دعا برای پدر و مادر، آثار و دعا و طلب آمرزش برای پدر و مادر، بهره‌مندی پدر و مادر از رحمت خداوند، بهره مندی پدر و مادر از آمرزش الهی، دعا و طلب آمرزش برای پدر و مادر در روایات، طلب آمرزش سبب نجات از اعاق والدین، دعا برای پدر و مادر غیر مؤمن، طلب مغفرت برای پدر و مادر بعد از مرگ آنها می‌پردازد.
  9. انفاق به پدر و مادر که به تبیین؛ آثار انفاق به پدر و مادر، پیامد ترک انفاق به پدر و مادر پرداخته است.
  10. همکاری با پدر و مادر
  11. وصیّت برای پدر و مادر
  12. عذرخواهی از پدر و مادر
  13. پرهیز از حسادت و پیامد حسادت در قرآن را ذکر کرده است.
  14. عفو و گذشت

نویسنده هر کدام از این مطالب را شرح و تفسیر داده است، و گاهاً مثال‌هایی از زندگی اهل بیت(علیه السلام) ارائه می‌دهد.

منبع