درخواست طلاق
یکی از مهم‌ترین علل نابسامانی‌هاو آشفتگی ها ی نهاد خانواده، طلاق است که در ایجاد اختلال در جامعـه‌پذیری و اجتماعی کردن کودکان نقشی بسیار مهمی ایفا می‌کند. در این مقاله با استفاده از نظریه‌هـای کارکردگرایی، همسان همسری و نظریه شبکه به بررسی عوامل مؤثر بر شدت طلاق در میان زنـان شهرستان سردشت پرداخته شده است. این پژوهش، زنانی را که در طی سال‌های ۸۸- ۸۵ در خواست طلاق نموده‌اند، را شامل می‌شود. در این پژوهش میزان دخالت دیگران، خشونت خانوادگی موجود در خانواده، تفاوت عقاید زوجین، برآورده نشدن انتظارات زوجین و میزان درآمد خانواده بر شدت درخواست طلاق زنان مورد برسی قرار گرفته است.
 | |
| الگوی جعبه اطلاعات مقالات | |
|---|---|
| نویسندگان | فخرائی، سیروس و حکمت، شرمین |
| عنوان مقاله | عوامل اجتماعی موثر بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان شهرستان سردشت |
| نام مجله | زن و مطالعات خانواده |
| سال چاپ | بهار 1389 |
| شماره مجله | شماره 7 |
| امتیاز مقاله | علمی- پژوهشی ISC |
گزارش مقاله
ضرورت و اهمیت موضوع
درخواست طلاق معلول همه تنگناهای زندگی انسان است و لذا شناخت علل و عوامل آن از اولویت‌های جامعه محسوب می‌شود. شناسایی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان، برای تدوین و اجرای برنامه‌های اجتماعی در جهت سالم‌سازی محیط و اقدامات ملموس و عینی، الزامی به نظر می‌رسد، درخواست طلاق از جمله مسائل اجتماعی است که در سایر پدیده‌های آسیب‌شناختی مانند جرم، جنایت جوانان، خودکشی انعکاسی بارز دارد. درخواست طلاق به عنوان یک آسیب اجتماعی از زندگی اجتماعی نشأت می‌گیرد و نحوه بروز آن معلول ساختار اجتماعی و فرآیند تاریخی آن است.
اهداف تحقیق
- اهداف اختصاصی
- مشخص ساختن تأثیر تحصیلات بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان.
- تعیین نقش دخالت دیگران در زندگی زوجین بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان.
- تعیین تأثیر خشونت خانوادگی بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان.
- مشخص ساختن تأثیر تفاوت عقاید زوجین بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان.
- مقایسه شدت درخواست طلاق از سوی زنان بر حسب وضعیت اشتغال زنان.
- تعیین اثر برآورده نشدن انتظارات زوجین از یکدیگر بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان.
- تعیین تأثیر میزان درآمد خانواده بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان.
فرضیه‌های تحقیق
- میان تفاوت تحصیلی زوجین و شدت در خواست طلاق از سوی زنان رابطه وجود دارد.
- میان میزان دخالت دیگران در زندگی زوجین و شدت درخواست طلاق از سوی زنان رابطه وجود دارد.
- میان خشونت خانوادگی و شدت درخواست طلاق از سوی زنان رابطه وجود دارد.
- میان تفاوت عقاید زوجین و شدت درخواست طلاق از سوی زنان رابطه وجود دارد.
- شدت در خواست طلاق از سوی زن بر حسب وضعیت اشتغال وی متفاوت است.
- برآورده نشدن انتظارات زوجین از یکدیگر بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان مؤثراست.
- میان میزان درآمد و شدت درخواست طلاق از سوی زنان رابطه معنی‌داری وجود دارد.
تعریف طلاق
مطابق ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی امروز ایران، طلاق عبارت است از انحلال دایم با شرایط و تشریفات خاصی از جانب مرد یا نماینده او. از آن جا که، طلاق ویژه نکاح دایم است، انحلال نکاح منقطع از طرف بزل با اقتضای مدت صورت می‌گیرد.
تئوری‌های طلاق
- نظریه کارکردگرایی
از نظر صاحب نظران مکتب کارکردگرایی، خانواده نهادی است که بقای آن وابسته به وظایف کارکردهایی است که بر عهده دارد. براساس این دیدگاه مهم‌ترین وظیفه و کارکرد خانواده، اجتماعی کردن اولیه افراد و آماده کردن آنان برای پذیرش قواعد زندگی اجتماعی است.
- نظریه همسان همسری
این نظریه استحکام خانواده را ناشی از وجود ویژگی‌های همسان میان زن و شوهر می‌داند. همسانی میان دو فرد، نه تنها آنها را به سوی یکدیگر جذب می‌کند، بلکه پیوند و وصلت آنها را استوار می‌سازد.
- نظریه شبکه
یکی از چهره‌های مشهور نظریه شبکه، الیزابت بات، درجه تفکیک نقش های زن و شوهر را با میزان تراكم شبکه‌ای هم بسته می‌داند که زوجین بیرون از خانه برای خود حفظ می‌کنند. هرچه ارتباط ایشان با شبکه‌های خویشاوندی، دوستان و همسایگان نزدیک‌تر و هر چه این شبکه‌ها متراکم‌تر باشند، رابطه زن و شوهر به عنوان زوج زناشویی بیشتر تفکیک‌تر شده و تابع سلسله مراتب خواهد بود.
- نظریه مبادله اجتماعی
نظریه مبادله اجتماعی، بر کنش‌های میان زن و شوهر از دیدگاه سود و هزینه می‌نگرد.
پیشینه تجربی تحقیقات داخلی
أم لیلا مهدی خانی سروجهانی (۱۳۸۳) در پایان‌نامه خود تحت عنوان زنان و طلاق در اسلام‌شهر (مقایسه زنان متقاضی طلاق و زنانی که همسرشان متقاضی طلاق هستند)، انجام داده است نتایج زیر به دست آمده است:
- درک زندگی: شاید عمده‌ترین دلیل طلاق توقعات بسیاری است که هریک از طرفین ازدواج از دیگری داشته یا دارد که باعث برآورده نشدن انتظارات می‌شود.
- بیش‌ترین علل درخواست طلاق عدم مسئولیت‌پذیری، عدم تأمین معاش و دخالت خانواده شوهر و عدم تفاهم اخلاقی، خشونت موجود در خانواده ذکر شده است.
پیشینه تجربی تحقیقات خارجی
شوئن و همکارانش (2002) با عنوان «اشتغال زنان، رضایت زناشویی و طلاق» به این بررسی پرداختند که چگونه کیفیت زناشویی و اشتغال زنان بر در خواست طلاق یا انحلال زناشویی تأثیر می‌گذارد. آنان بعضی پارامترهای خاص را بررسی کردند، نتایج نهایی بررسی آنها این بود که اشتغال زنان نقش قابل توجهی را در توصیف الگوهای معاصر درخواست طلاق بازی می‌کند، ولی اشتغال زنان ازدواج را تضعیف نمی‌کند.
اعتبار و پایایی وسیله اندازه گیری: اعتبار سوالات مربوط به سازه‌ها و متغیرها از طریق روش تعیین اعتبار محتوایی و سازهای انتخاب و ویرایش شده است و برای بررسی پایایی ابزار اندازه‌گیری از آلفای کرونباخ استفاده شده است.
جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری
جامعه آماری پژوهش، زنانی که در طی سال‌های ۸۸-۸۵ در خواست طلاق نموده‌اند. این زنان سه سال ۲۴۳ نفر بوده‌اند. از میان این تعداد مطابق جدول مورگان نزدیک ۱۴۴ نفر به عنوان نمونه آماری برگزیده شدند. شیوه نمونه‌گیری تحقیق، روش تصادفی سیستماتیک بوده است. از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقات پیمایشی است. در این پژوهش برای سنجش متغیرها، گردآوری داده‌ها و اطلاعات از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است .
روش‌های آماری تجزیه و تحلیل داده‌ها
برای تجزیه و تحلیل علاوه بر تشریح داده‌ها در قالب آمارهای توصیفی از آماری استنباطی که شامل تحلیل‌های دو متغیره استفاده شده است. در تحلیل دو متغیره از آزمونT-Test و r پیرسون و اسپرمن در تحلیل به کار برده شده است
- آزمون فرضیه اول
میان فاصله تحصیلات زوجین و شدت درخواست طلاق از سوی زنان در شهرستان سردشت رابطه وجود دارد.
- آزمون فرضیه دوم
بین میزان دخالت دیگران در زندگی زوجین و شدت درخواست طلاق از سوی زنان شهرستان سردشت رابطه وجود دارد.
- آزمون فرضیه سوم
بین خشونت خانوادگی و شدت در خواست طلاق از سوی زنان رابطه وجود دارد.
- آزمون فرضیه چهارم
بین تفاوت عقاید زوجین و شدت در خواست طلاق از سوی زنان رابطه وجود دارد.
- آزمون فرضیه پنجم
شدت در خواست طلاق از سوی زنان بر حسب وضعیت اشتغال وی متفاوت است.
- آزمون فرضیه ششم
بر آوده نشدن انتظارات زوجین از یکدیگر بر شدت درخواست طلاق از سوی زنان موثر است.
- آزمون فرضیه هفتم
بین میزان درآمد و شدت درخواست طلاق از سوی زنان رابطه موثر است.
پیشنهادهای کاربردی
- طراحی زمینه‌های عملی کاهش حضور و دخالت اخلال‌گرایانه اطرافیان در زندگی زوجین در مقابل افزایش حضور کارشناسان خانواده برای ارائه مشاوره به زوجین دارای اختلاف.
- فراهم آوردن بسترهای مناسب و مبتنی بر فرهنگ ایرانی‌اسلامی برای شناخت دقیق‌تر مردان و زنان از یکدیگر در مراحل ازدواج به منظور شناسایی شباهت و تفاوت‌های فکری، عقیدهای ورفتاری.
- افزایش دانش‌ها، مهارت‌های ارتباطی مردان و زنان جوان، ارائه آموزش‌های نظری و عملی به آنها به منظور کسب آگاهی و شناخت ویژگی‌های جنس مخالف، پرهیز از به کارگیری کلیشه‌های جنسیتی در برخورد با همسر برای افزایش قدرت تحمل و بالا بردن میزان تفاهم و سازگاری زناشویی.
- ترسیم دقیق و کارشناسانه پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی طلاق به ویژه برای زنان جهت پرهیز از شتاب‌زدگی در اخذ تصمیمات فوری و نسجیده برای در خواست طلاق.
- به خاطر این که اکثر در خواست طلاق‌ها ریشه اقتصادی دارند، بنابراین لازم است خانواده‌ها و نهادهای دولتی کمک‌ها و حمایت‌های مالی خود را از خانواده‌های دچار مشکل دریغ نکنند.
پیشنهادهای پژوهشی
- انجام پژوهش شدت در خواست طلاق از سوی زنان در سطح سایر شهرهای کردنشین.
- بررسی تطبیقی شدت در خواست طلاق از سوی زنان در بین استان‌های کشور.
- بررسی بیشتر رابطه شدت درخواست طلاق با سایر عوامل و متغیرهای بررسی نشده در این پژوهش.
- انجام بررسی جامع و به دست آوردن آمارهای مربوط به میزان طلاق و شدت درخواست آن در سطوح مختلف محلی، استانی و ملی در جهت بررسی بیشتر علل و عوامل موثر بر آن.
کلمات کلیدی
شدت درخواست طلاق، خشونت خانوادگی، تفاوت عقاید زوجین، دخالت دیگران
منابع
- نویسنده : فخرائی، سیروس ؛ حکمت، شرمین؛ مجله : زن و مطالعات خانواده » بهار 1389 - شماره 7 (18 صفحه - از 103 تا 120 )
- لینک پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی