زنان شاغل
نقش زنان شاغل در خانواده موضوع مورد بحث در مقاله حاضر می‌باشد. زنان وظایف متعددی بر عهده دارند، وظایف داخل خانه مانند خانه‌داری، همسرداری و مادری. و وظایفی که در محیط کار بر گردن آن‌ها می‌باشد. در بعضی اوقات دیده می‌شود که بر اشتغال زنان تاکید می‌شود و یک اصل قرار می‌گیرد. در این شرایط هدف زن فقط پیشرفت شغلی می‌باشد. اما جامعه اسلامی در خصوص اشتغال زنان نظرات گوناگونی مطرح کرده است. که بطور کلی اين‌گونه مطرح می‌شود که وظیفه اصلی و اولیه زن نقش مادری و تربیت فرزند و خانه‌داری است و اشتغال نباید در راس قرار بگیرد و جایگاه مادری را از زن سلب کند.
 | |
| الگوی جعبه اطلاعات مقالات | |
|---|---|
| نویسندگان | قائم مقام فراهانی، ناهیدالسادات |
| عنوان مقاله | نقش زنان شاغل در خانواده |
| نام مجله | ره توشه |
| سال چاپ | بهار و تابستان 1395 |
| شماره مجله | 102(16 صفحه - از 81 تا 96 ) |
| امتیاز مقاله | علمی - پژوهشی |
مقدمه
امروزه در جوامع به ویژه جامعه اسلامی، یکی از مباحث چالش‌زا اشتغال و عدم اشتغال زنان است. برخی با اشتغال زن مخالف و معتقدند که وظیفه زن تنها تربیت فرزند است؛ اما عده‌ای بر این باورند که زن می‌تواند در عرصه‌های مختلف حضور یابد و رسالت اولیه‌ی او تربیت فرزند نیست. با نگاهی به آیات قرآن، می‌توان دریافت که اشتغال برای زنان منع نشده است. بسیاری از اطلاقات و دلالت‌های قرآن، نشان می‌دهد که زنان می‌توانند در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت داشته و با حفظ حدود اسلامی به فعالیت بپردازند. در روایات ائمه‌ی اطهار(ع) اشتغال زن به طور کلی حرام نشده است؛ بلکه روایات بیش‌تر درباره‌ی نحوه حضور زن در اجتماع و کار و فعالیت او سخن گفته‌اند البته آن چه درآموزه‌های دینی مورد توجه قرار گرفته این است که وظیفه‌ی اصلی زن تربیت فرزند و خانه‌داری است.
گزارش مقاله
این نوشتار می‌کوشد اشتغال زنان را از جنبه مثبت و منفی بررسی کند. و به بیان و توضیح موضوع رسالت اصلی زن و دست‌آوردهای اشتغال زنان و پیامدهایی منفی که اشتغال زنان می‌تواند بر شخصیت خود زن، وظایف خانه‌داری زن و نقش مادری که ایفا می‌کند بگذارد پرداخته است که به شرح زیر می‌باشد؛ در آخر آداب اشتغال را بررسی کرده است.
رسالت اصلی زن
بر اساس برخی آیات که بیان می‌کنند مردان سرپرستان زنان‌اند و روایات، رسالت مرد سرپرستی و تأمین نیازهای اقتصادی خانواده و رسالت زن، شوهرداری و تربیت فرزند است؛ اما متأسفانه در عصر کنونی، شغل در درجه اول و وظیفه اصلی، یعنی خانواده در درجه دوم قرار می‌گیرد و زنان به جای آن که مادر و همسری نمونه باشند، در پی آن هستند که کارمندی نمونه شوند و تنها پیش رفت در شغل را هدف اصلی زندگی خود قرار می‌دهند، نه تعالی خانواده را که با ایین عمل کرد خود موجب ایجاد پی‌آمدها و آسیب‌های جبران ناپذیری بر خانواده می‌شود.
دست‌آوردهای اشتغال زنان
حقیقت این است که اشتغال زنان آثار مثبت دارد؛ به عبارت دیگر میان اشتغال و دست‌آوردهای آن برای زنان، رابطه دو سویه‌ای برقرار است؛ البته زمانی اشتغال موجب بروز اثار مثبت می‌شود که زن از ساعات، نوع شغل، درامد و... رضایت داشته باشد. چنین اشتغالی آثار مثبتی بر شخصیت زن، همسرداری و مادری به شرح ذیل خواهد داشت:
- آثار مثبت بر شخصیت زن: پیش رفت مادی، رشد اجتماعی، دفاع از حق و حقوق خود، استفاده بهینه از اوقات فراغت و دور شدن از افسردگی.
- آثار مثبت بر وظایف همسرداری: زنان شاغل با کسب درآمد حاصل، بخشی از هزینه‌های اقتصادی خانواده را تأمین می‌کنند؛ به ویژه در زمان بروز مشکلات، به دلیل درک متقابل باری از دوش مرد برداشته می‌شود و از دغدغه‌های وی کم می‌کند.
- آثار مثبت بر وظیفه مادری: به نظر برخی پژوهشگران، فرزندانی که پدر و مادرشان هر دو شاغل‌اند، در مقایسه با فرزندان خانواده‌های سنتی، به نسبت مستقل‌تر و کاردان‌تر هستند.
پی‌آمدهای منفی اشتغال بر شخصیت زن
نخستین کسی که از اشتغال زن متأثر می‌شود، خود اوست، با اشتغال وی، وابستگی او به خانواده از بین می‌رود و روابط عاطفی کم رنگ و پر تنش می‌شود. به عقیده« پرایس » شغل زنان شاغل، نه جایگزین نقش همسری یا مادری، که توأم با آن‌هاست. بار مضاعفی که زنان بر دوش می‌کشند، شاید دلیل اصلی آن چیزی باشد که وی آن را« نابودکننده تأثیرات مادری » می‌نامد که شامل فشارهای جسمی، فکری و عاطفی شدید است.
پی‌آمدهای منفی اشتغال بر وظایف خانه‌داری
به عقیده پاملا آبوت، اشتغال تمام وقت زنان کنار انجام وظایف خانگی، بار مضاعفی بر دوش آن‌ها می‌گذارد؛ زیرا اعتقاد به این که خانه‌داری مسئولیت و وظیفه زنان است پیروان بسیاری دارد. همچنین حضور کم رنگ و نداشتن فرصت کافی برای پخت و پز و استفاده بیش از حد غذاهای آماده و گاه ناسالم مشکلاتی را در تغذیه و رشد جسمانی اعضای خانواده به وجود می‌آورد. چنان‌چه با توجه به تفسیر آیه ۳۳ سوره احزاب، وظیفه اساسی زن، خانه‌داری و استقرار در سنگر خانه است.
پی‌آمدهای منفی در وظایف مادری
رسالت مادری زیباترین و با شکوه‌ترین هنر نمایی زن است. زنان باید به این مسئله برسند که نقش مادری اصولی‌ترین و برازنده‌ترین نقشی است که در زندگی دارند. تکامل و رشد مادی و معنوی حتی سلامتی جسمی آنان در پرتو ایفای این نقش است. نقش مادران در سعادت و شقاوت فرزندان بسیار مهم است که دوره‌های مختلف زندگی آنان را در بر می‌گیرد:
- عدم رعایت آرامش در دوران بارداری: در دوران بارداری تمام روحیات، رفتار و افکار مادر بر جنین تأثیر دارد. مادر باید در دوران بارداری سرشار از آرامش و نشاط باشد؛ ولی استرس‌ها و تنش‌های فکری محیط کار، مانع از آرامش شده و تمام دغدغه‌های فکری به فرزند منتقل می‌شود.
- کم توجهی به تغذیه نوزاد: دستورهای اسلام پیش از رسیدن به یافته‌های روانشناسانه، درباره تأثیر شیر مادر و فایده‌های آن سفارش‌های فراوانی دارد. پیامبر خدا(ص) نیز می‌فرماید: برای کودک، شیری بهتر از شیر مادر نیست.
- دوری از فرزند: وجود مادر در خانه، به ویژه در یکی دو سال آغاز زندگی، برای ایجاد دلبستگی میان مادر و کودک الزامی است. با این حال بسیاری از زنان، اندکی پس از تولد بچه روانه بازار کار می‌شوند. جدایی مادر و کودک، عامل بسیاری از مسائل و مشکلات بعدی کودک است.
آداب اشتغال
تا این‌جا ثابت شد که وظیفه اولیه مادر تربیت فرزند است. دلایل و شواهد متعدد بر این امر وجود دارد؛ از این رو در اسلام سفارش شده که زنان رسالت اصلی خود، یعنی تربیت فرزند و خانه‌داری را انجام دهند. البته در مرحله دوم، می‌توانند شغل و مسئولیت‌هایی را هم انتخاب نمایند. اتفاقا از جمع آیات و روایات نیز همین مطلب استفاده می‌شود؛ زیرا در برخی آیات، به استقلال اقتصادی و انتخاب مشاغل بانوان اشاره شده است. در برخی روایات هم آسیب‌ها و پی‌آمدهای اشتغال زنان بیان شده و معنایش این است که در صورت تعارض وظیفه اولیه مادر (تربیت) و رسالت دوم او، باید وظیفه اول در اولویت قرار گیرد؛ اما در صورت عدم تعارض آسیب‌های جدی، زنان می‌توانند شغل انتخاب کنند.
در این جا باید به این مسئله اشاره شود که اشتغال دارای آداب ظاهری، پوششی، اخلاقی و... است و رعایت این آداب، آسیب‌های اجتماعی که بقای خانواده‌ها را تهدید می‌کند، به حداقل می‌رساند.
گاهی در محیط‌های کاری، زنانی با چهره‌های آرایش شده و غیر متعارف هستند که موجب می‌شوند، تعدادی از مردان نیز نگاه‌های خود را کنترل نکرده و آسیب‌های اجتماعی شروع شود. طلاق عاطفی که هم اکنون بر خانواده‌های بسیاری سایه انداخته، حاصل رواج بد حجابی و حضور چنین زنانی در محیط‌های کاری و اجتماعی است. در این شرایط، مردان از همسر خود انتظار دارند که مشابه این افراد باشند. گاهی نیز در برخی شغل‌ها، مقام و منزلت زن را چنان پایین می‌آورند که هدف از انتخاب زن در آن، فقط جذب مشتری است.
منبع
- نویسنده: ناهید السادات قائم مقام فراهانی؛ مجله: ره توشه، بهار و تابستان ۱۳۹۵، شماره ۱۰۲
- لینک ره توشه