زن در ازبکستان
بعد از استقلال کشورهای وابسته به اتحاد جماهیر شوروی از کشور روسیه اهداف و سیاست‌های اجتماعی این کشورها دگرگون شده بخصوص کشورهایی که سابقه دیرینه‌ای در اسلام داشتند، منش و روش این سیاست‌ها به سمت و سویی حرکت کرد که هدایت آن را مردم انجام می‌دادند. در کشور ازبکستان که یکی از این کشورهای مسلمان است. این سمت و سو به سمتی هدایت می‌شد که نهاد خانواده بتواند از ارزش و جایگاه خاصی در بین سایر نهادهای اجتماعی برخوردار گردد. در فرهنگ سنتی از یک خانواده مکان مقدسی است که رشد ارزش‌های ملی و حفظ دوام هر ملت را تأمین می‌کند.
خانواده پایه‌ی جامعه می‌باشد و محیطی است که در آن تمام و ارزش‌های انسانی تکامل می‌یابد. حال آنکه رژیم شوروی، نهاد مقدس خانواده را با افکار مسموم کشنده‌ی خود تحت تأثیر قرار داده بود و اصول اخلاقی و معنوی و غرور ملی، اعتقادات مذهبی خانواده ازبکی را از بین برده بودند و به جای آن خانواده‌هایی ظاهر ملی و باطن سوسیالیستی را که با زور و با ایده های کمونیستی تربیت شده بود، به وجود آوردند.
در یک چنین خانواده‌هایی جایگاه زن به شدت متزلزل و سقوط کرده بود. نقش او صرفا به عنوان یک عضو مادی در خانواده حفظ شده بود. فرهنگ ازبک احترام به زن را یک میراث دیرینه به حساب می‌آورد و جایگاه او را به عنوان پرورش دهند. اعضاء خانواده، حفظ و دوام آن می‌دانست. این مقاله تلاش می کند احیاء این جایگاه و پیوند خانواده را در جامعه امروز ازبکستان به رشته تحریر در آورد.
 | |
| الگوی جعبه اطلاعات مقالات | |
|---|---|
| نویسندگان | خدا بیردی یوا، رابعه |
| عنوان مقاله | جایگاه اجتماعی خانواده و زن در ازبکستان |
| نام مجله | نشریه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده |
| سال چاپ | پاییز و زمستان ۱۳۸۵ |
| شماره مجله | شماره 6 و7 |
| امتیاز مقاله | علمی- پژوهشی ISC |
کلید واژگان
خانواده، زن، ازبکستان، حقوق زنان، ارزش‌های انسانی
مقدمه
خانواده، نوعی وحدت اجتماعی است که طبق قوانین معنوی و حقوقی با ثبت نکاح از طریق روابط اقتصادی و مالی، حقوقی و اخلاقی، عاطفی و روانی برقرار شده و زن و مرد به زندگی مشترک وابسته می‌شوند. مهم‌ترین وظیفه اجتماعی خانواده، بقای نسل انسان، تربیت فرزندان، و استفاده از اوقات فراغت و تنظیم زندگی افراد خانواده می‌باشد. نکاح از طریق روابط اقتصادی و مالی، حقوقی و اخلاقی، عاطفی و روانی برقرار شده، زن و مرد به زندگی مشترک وابسته می‌شوند. خانواده، مکان مقدسی است که رشد ارزش‌های ملی و حفظ دوام هر ملت را تأمین می‌کند. آنها جامعه را تشکیل می‌دهند. فراوانی جمعیت و دولت، مستقیماً به استواری نهاد خانواده وابسته است.
خانواده، پایه جامعه و محیطی است که در آن تمام فضیلت‌ها و ارزش‌های انسانی تکامل می‌یابد و تربیت معنوی و اعتقادی از آنجا آغاز می‌شود. خانواده ازبکی، دارای سنت‌های دیرینه‌ای است که به برقراری و استواری جامعه خدمت می‌کند. در خانواده و محیط سالم، کودکان و جوانان به ارزش‌های انسانی، ملی و نیکوکاری به دیگران و نیز توجه به ایده‌ها و فواید استقلال ملی دعوت می‌شوند. به همین دلیل در جمهوری ازبکستان، تأمین منافع خانواده از جهت معنوی، حقوقی و اجتماعی از الویت بالایی برخوردار است. مسئولیت خانواده و جامعه در تربیت فرزندان با کمال، قدم به قدم عملی می‌شود.
گزارش مقاله
نویسنده در این مقاله به تبیین جایگاه خانواده و زن در ازبکستان پرداخته است و به مباحث ذیل اشاره می‌کند.
خانواده امروزی ازبک و نقش آن در جامعه
در این مقاله به خانواده امروزی ازبک و نقش آن در جامعه می‌خواهد بپردازد. که دو سوال اساسی مطرح است؛ آیا در خانواده‌های امروزی ازبک، تحقیرها و اسارت‌های رژیم کمونیستی سابق دیده می‌شود؟ اگر چنین است حکومت، برای برطرف کردن آنها چه اقداماتی انجام می‌دهد؟ برای جواب دادن به این سوالات نگاه کردن به گذشته لازم است.
- اول: رژیم استبدادی سابق، نهاد مقدس خانواده را با افکار مسموم کنندۀ خود تحت تأثیر قرار داد.
- دوم: اصول اخلاقی و معنوی، غرور ملی، اعتقاد، درک ملی، وظیفه شناسی و صداقت را که در خانواده‌های ازبک، مقدس بود. آهسته آهسته از بین بردند.
- سوم: در میان خانواده‌های ازبک، عادات غیر طبیعی، که بر خلاف شئونات خانوادگی ازبک بود، از قبیل؛ احداث خانه‌های سالمندان، یتیم خانه‌ها، اعتیاد به الکل، مصرف مواد مخدر، جنایت به زنان و غیره وارد کرده بوند. عواطف دینی و ملی خانواده را پایمال و ذلیل شده بود. حکومت ازبکستان به منظور تأمین منافع و حقوق کودکان، زنان و خانواده‌ها را براساس استاندارد حقوقی بین المللی، که نزدیک به دهها سند حقوقی را به تصویب رساند. بعد مقاله به اسناد اساسی تنظیم مناسبات خانواده که جز قوانین مدنی قانون اساسی جمهوری ازبکستان و قانون خانواده است، را بیان می‌کند.
برخی وظایف، حقوق و منافع خانواده
ازدواج: ازدواج آزاد و اختیاری است. زن و شوهر دارای حقوق برابر هستند، مقررات حقوق خانواده برای تحکیم بنیان خانواده، افزایش اعتماد، مسئولیت و نیز محیط آرام خانواده است. تعلیم و تربیت فرزند با همکاری زن و شوهر صورت می‌پذیرد. تنها ازدواجی قانونی است که در دفترخانه‌ها ثبت شده باشد. نکاحی که ثبت نشده باشد، نکاح حقیقی نیست. البته توضیحات زیادی نویسنده در این مورد در مقاله ذکر کرده است.
خانواده و جامعه: فهمیدن مشکلات خانوادگی و حل عاقلانه آن، در حال حاضر یک وظیفه اساسی محسوب می‌شود. تشکیل مرکز علمی و عملی در ازبکستان به نام خانواده، از اعتبار این نهاد در چشم دولت‌مردان حکایت می‌کند. این مرکز علمی و عملی «خانواده» در شهرها و استان‌ها، شعباتی دارد که با مرکز همکاری می‌کنند و راه حل مشکلات خانوادگی را می‌آموزند. تقویت ایده‌ها و تصوراتی که بر مقدس بودن ازدواج تأکید دارد، در نهایت موجب آسودگی مردم و رونق وطن می‌شود. و یکسری وظایف را برای خانواده قرن بیست و یکم بیان می‌کنند. در ازبکستان خانواده به تمام معنا، سرچشمۀ معنویت، عامل رشد و پیوندهای عاطفی است. و برای استواری خانواده به یکسری قوانین اشاره می‌کند. مثلا سواد آموزی والدین، اشتغال والدین به عنوان عامل تأمین کنندۀ معنوی و اقتصادی خانواده، مادر، تمثال نیکوکاری است، تربیت در حضور پدر بزرگ و مادر بزرگ برای ایجاد محیطی عاطفی و غیره.
خانواده، عرف و عادت: گرفتن جشن عروسی، نه تنها در تربیت جوانان نقش مهمی دارد، بلکه عاطفه و محبت را بین والدین، برادران و خواهران تقویت می‌کند. تفریحات دسته‌جمعی و خانوادگی، استفاده از آهنگ‌ها و سرودهای شاد، برگزاری مسابقات، دیدن بناهای تاریخی موجب استحکام بنیان خانواده می‌شود. اهمیت دادن و به رسمیت شناختن محله به عنوان آیینه زندگی، یاد گرفتن انواع مهارت‌ها در محله در زندگی عمومی مردم ازبک روابطی اصیل دارند. این پژوهش به رسومات ازدواج در بین این خانواده‌ها اشاره می‌کند.
حمایت اجتماعی از زنان در جمهوری ازبکستان
زن پیوند دهنده جامعه و خانواده است. در ازبکستان فضیلت مادری و زن بودن ارزش شده است و مقام زن تکریم می‌شود. احترام به زنها در مشرق زمین، یک میراث دیرینه به حساب می‌آید. در ازبکستان برای زنان ارزش و احترام خاصی قائلند. نویسنده؛ منافع زنان، حفاظت از جایگاه مادران و کودکان، برپا کردن دموکراسی اجتماعی و تکمیل پایه‌های حقوقی مربوط به زنان را بیان می‌کند. هم چنین مقاله به فعالیت زنان ازبکستان در عرصه‌های فرهنگ، صنعت و ورزش اشاره می‌کند و آن را تبیین می‌کند.