زن در تمدن اسلامی

از ویکی‌جنسیت
زن در تمدن اسلامی
مشخصات
عنوان نشست جایگاه زن در تمدن اسلامی، اقتراح با صاحب نظران
نام ارائه دهنده آسیه آچو؛ زهرا خزایی؛ خدیجه آوجی؛ لیلی ربیعی فر؛ فاطمه صفری؛ اسماعیل منصوری لاریجانی؛ مرتضی علی؛ شهرام پازوکی؛ فرشته ندری ابیانه.
مرکز برگزار کننده مطالعات راهبردی زنان
نوع نشست ترویجی، مناظره و گفتگو
تاریخ برگزاری زمستان 1377

این مصاحبه با پرس و جویی، به بازتاب اندیشه‌های برخی صاحنظران‌ از‌ ملل مختلف و ناظران عینی ملیت‌ها در رابطه با گفت و گوی تمدن‌ها در راستای‌ محور‌ جایگاه‌ و شخصیت حقوقی زن در اسلام و زن در تمدن اسلامی می‌پردازد. پرسش مصاحبه این بود؛ در مقایسه تطبیقی مکاتب مختلف، برای آغاز‌ گفتگوی‌ تمدن‌ها‌ در راستای‌ محور‌ جایگاه‌ و شخصیت حقوقی زن در اسلام چه نکاتی در خور توجه‌ و ملاحظه‌ است.

عنوان مصاحبه

جایگاه زن در تمدن اسلامی، اقتراح با صاحب نظران

گزارش از مصاحبه

در این مصاحبه که با تعدادی از بزرگان برگزار می‌شود. پرسش مصاحبه این است که، در مقایسه تطبیقی مکاتب مختلف، برای آغاز‌ گفتگوی‌ تمدن‌ها‌ در راستای‌ محور‌ جایگاه‌ و شخصیت حقوقی زن در اسلام چه نکاتی در خور توجه‌ و ملاحظه‌ است؟ مصاحبه شوندگان؛ خانم‌ها آسیه آچو، زهرا خزایی، خدیجه آوجی، لیلی ربیعی فر، فاطمه صفری، فرشته ندری ابیانه و آقایان اسماعیل منصوری لاریجانی، مرتضی علی، شهرام پازوکی می‌باشند.

خانم دکتر زهرا خزاعی[۱]

ایشان در پاسخ به این پرسش بیان می‌کند که یکی‌ از نکات مهم، این است که بتوانیم زبان واحدی را بـرای ارائه آراء اتـخاذ کـنیم. زیرا صرف استعمال دایره‌ی واژگـان یـکسان‌، سـبب‌ به‌ وجود آمدن یک زبان واحد نمی‌شود بلکه گاهی‌ با‌ وجود استعمال کلام واحد، مراد متکلمین متفاوت است. برای شروع گفتگوی تمدن‌ها در مسائل‌ زنان، بـرای مـخاطبین باید‌ از‌ مباحث دارای تجاذبی استفاده کرد‌ که‌ بـا عـلم، مـنطق و عقل تبیین شود و اگر بتوان آن دسته از احـکام و قـوانین‌ دین‌ اسلام درباره‌ی زنان، را که‌ می‌توان‌ به‌ سبک خاصی نهادینه‌ نموده‌ و فلسفه‌ی وجـودی آن ها را‌ تبیین‌ کرد. انتخاب کرده و بـه شـیوه‌ای معقول و نـظام‌مند، بـا تـوجیهاتی عقلی و منطقی به جهانیان ارائه‌ دهـیم‌ و تـصویر بسیار مثبتی از قوانین اسلام‌ درباره‌ی‌ زن را‌ به‌ جهان‌ غرب ارائه کنیم. این‌ بهترین و روش بـرای ارائه تـصویر مثبت از قوانین اسلام درباره‌ی زن به جـهان غرب خواهند‌ بود‌.

آقای دکتر مرتضی علی[۲]

ایشان در پاسخ به پرسش مصاحبه به این نکته اشاره می‌کند که عـلی رغـم نـظرات ناب‌ اسلام درباره‌ی جـایگاه انسانی زن و ارائه تصویر مکرم از زن در اسلام، عملکرد بعضی از کشورهای اسلامی سوء برداشت‌های فراوانی درباره‌ی اسـلام بـرای کشورهای غیراسلامی بوجود آورده است‌. برای‌ شروع در گفت‌وگوی تمدن‌ها در محور مسائل زنان، یکی از امور بسیار قابل توجه این است که ما بـتوانیم عملاً نشان دهیم که‌ زن‌ در اسلام و جمهوری اسلامی‌ چهره‌ی‌ تابناک و موفقی داشته است. اعطاء حق رأی به زنان و مشارکت دادن آن‌‌ها در همه‌ی صحنه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در قانون اساسی بعد از انقلاب اسلامی ایران، نمونه‌ی عـملی احـقاق و احیاء شخصیت‌ زن در اسلام است. مـا بـاید ثمرات این نکته را در عـمل بـه جوامع دیگر نشان دهیم‌ تا بابی برای آغاز گفت و گو در این زمینه باز کنیم.

خانم فرشته ندری‌[۳]

ایشان در باب این پرسش بیان کرد که نقطه‌ی آغاز برای ورود در گـفت‌وگـوی تمدن ها، تکیه بر حقایق عرفانی و معنوی زن در باطن شریعت است. ما برای تبلیغ اسلام، پیش از آن که به ابلاغ‌ ظواهر شرع درباره‌ی حقوق و وظایف او بپردازیم، باید به ارائه بعضی از تجاذب‌ها و زیبایی‌های شگفت انـگیز اسـلام، درباره‌ی جـایگاه انسانی زن بپردازیم. کسانی که در زمینه‌های فـرهنگی و فکری فعالیت می‌کنند به خوبی می‌دانند که تغییر باورها کار بسیار‌ مشکلی‌ است‌، به خصوص باورهایی که ریشه در فرهنگ کهن دارند. به‌ همین جهت باید در برخورد با تمدن‌ها به میراث فـرهنگی آن ها نیز توجه کنیم و برای نشان دادن تصویر‌ زن در‌ اسلام، همان شیوه قرآن را پیش بگیریم؛ از جمله توجه به‌ نزول‌ تدریجی قرآن که احکام الهی به تدریج جایگزین احکام جاهلی گردید.

آقای دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی[۴]

ایشان بیان می کند که رعایت تقدم و ترتب در ورود به موضوعات مورد گفت‌وگو‌ و رعایت نظم منطقی در پرداخـتن‌ بـه‌ مـباحث، شرط‌ مهمی‌ است‌ که باید به آن توجه کرد‌. به‌ تعبیری با وجود اختلاف عـمده در مـبانی جـهان‌بینی بعضی از تمدن‌ها، نقطه‌ی‌ آغاز‌ در گفتگوها را نمی‌توان بر فروعات‌ ایدئولوژی‌ها نهاد.

دکتر شهرام‌ پازوکی‌[۵]

ایشان معتقد‌ است‌ نقطه‌ی آغاز در مسایل مربوط به زنان را نباید ابواب فـقهی و حـقوقی قـرار‌ داد‌. ولی «عرفان» بهترین باب برای‌ ورود‌ به‌ صحنه گفتگوهاست. تجاذب‌های‌ موجود‌ در عرفان اسلامی و تصویر‌ سیمای‌ زنان عـارفه، می‌تواند نقطه‌ی شروع خوبی برای تبیین تصویر چهره‌ی زن مسلمان و ارائه الگوی‌ شخصیت‌ زن در دیدگاه اسـلام بـاشد.

خانم آسیه آچو[۶]

ایشان که بیست سال پیش از مسحیت به دین اسلام مشرف شده بیان می کند که همواره موضوع زن برای من مرکزیت داشـته و اسـاس مطالعات مرا تشکیل داده است. در طول این سالها، با انجام مطالعاتی در رابـطه بـا زنان به این نتیجه رسیدم کـه تـنها کـشوری کـه عـلی رغم اتهامات‌ و تـبلیغات‌ سـوء‌ به طور کامل حقوق اسلامی را در رابطه با زنان رعایت می‌کند، جمهوری اسلامی است. من و همسرم برای معرفی شخصیت زن در اسلام، در کنفرانس های متعددی در غرب مطرح کردیم که زن مسلمان همزمان با این که خانواده برای‌ او‌ اهـمیت ‌ ‌خـاصی دارد، از نقش اجتماعی خود نیز غافل نمانده است. در غرب به ما به عنوان مسیحی تازه مسلمان شده در اعمال‌ و رفتار‌ ما دقت می‌نمایند و وقتی مشاهده مـی‌کنند کـه علی‌رغم گرایش به اسلام و توجه‌ به‌ خانواده تا چه میزان در کار اجتماعی‌ موفق‌ هستیم‌ و وقتی توجه ما را علی‌رغم فعالیت اجتماعی‌ به‌ خانواده و تربیت فرزند مشاهده می‌کنند یک خوش‌بینی در زمـینه گـفت و گو با تمدن‌ اسلامی‌ در آن ها ایجاد می‌شود.

خدیجه آوجی[۷]

با توجه به سوابق تبلیغی و مشاهدات عینی خود می‌توانم بگویم که ایران در ارائه الگوهایی‌ از زن ایـده‌آل بـه جـوامع دیگر از جمله کشور ترکیه نقش مهمی را ایفا کند. زیرا در قلمرو جغرافیای، سیاسی و فرهنگی حـاکم در تـرکیه، حقوق زنان فقط در بعد فرهنگ‌ غربی‌ رعایت می‌شود و به حقوق اسلامی زنان بـهایی نـمی‌دهند. اسلام‌ در‌ آن جا غریب مانده‌ است و «زن تـرکی» بـه شـناخت الگو نیاز دارد، که جمهوری اسلامی به عنوان مدعی صدور انقلاب باید ایـن الگـوها را به ترکیه معرفی نماید. متأسفانه در کشور ما ترکیه، با مـدرسه رفـتن زن ها‌ مخالفت می‌کنند. البته قشری هم وجود دارند که مسلمان حقیقی‌اند و فعالیتهای‌ اسـلامی‌ دارنـد‌.

لیلی ربیعی فر [۸]

برای ارائه تصویر چهره‌ی خوب و مطابق واقـعی از زن مسلمان باید از همه‌ی راهـکارها و ابـزارهای‌ تبلیغی بهره جست؛ مثلاً تـرجمه‌ی کـتب اسلامی درباره‌ی جایگاه زن، یک مسأله بسیار‌ اساسی است که باید‌ مورد‌ توجه قـرار گـیرد. انتشار ترجمه‌ی مقالات و مجلات و... اسـتفاده از وسـایل ارتـباط جمعی و دیسک های کـامپیوتری و تـهیه فیلم‌هایی که در آن تصویر زن در اسـلام تـرسیم شده باشد نیز می‌تواند در این بین‌ کارساز باشد. اتصال به شبکه «اینترنت» نیز بـه عـنوان شبکه اطلاع‌رسانی جهانی نیز از اهمیت فـوق‌العاده‌ای بـرخوردار است. از طـریق ورود بـه ایـن شبکه می‌توان به آسـان‌ترین شیوه، نظرات اسلام درباره‌ی‌ زن‌ را به اقصی نقاط عالم، ابلاغ نمود.

فاطمه صفری اهل کشمیر[۹]

اگـر پایـگاه عظیم‌ علم‌ در‌ اسلام برای جهان امروز که به علم بهای زیادی می‌دهد روشن‌ بود‌، سبب علاقه‌مندی و تجاذب افراد به اسلام می‌گردد. از این جـهت در گـفت و گوی تمدن ها حتی درباره‌ی‌ مـسائل‌ زنان توجه به جنبه علم دوستی اسلام بسیار مؤثر خواهد بود. با تکیه‌ بر‌ این‌ نکته که اهمیت علم آموزی در اسلام تا آن جاست که آن را هـم‌ بـرای‌ مرد و هم برای زن، بـه عـنوان یک وظیفه و تکلیف محسوب کرده است. وقتی حتی در‌ تربیت‌ کودکان به شیوه‌های علمی آن اهمیت داده است. هم چنین در مورد حجاب نیز می‌توانیم بگوییم کـه حفظ حجاب‌ می‌تواند‌ مسأله‌ی‌ مهمی برای حفاظت روح و سلامت ذهن در کسب مـعرفت و دانـش بـاشد. در‌ حالی‌ که اختلاط جنسی و نبودن حریم بین زن و مرد گاهی مشکلاتی ذهنی و فکری ایجاد می‌کند که مانع‌ مـوفقیت‌های‌ ‌ ‌تـحصیلی است.

منبع

پانویس

  1. دکترای فلسفه تطبیقی، عضو هـیئت عـلمی دانشگاه و استاد حوزه علمیه
  2. عضو هیئت علمی دانشگاه و محقق در مؤسسه‌های ژئوفـیزیک و مـراکز دانشگاهی فرانسه و الجزایر
  3. عضو هیئت علمی دانشگاه
  4. عضو محترم هیئت‌ علمی‌ دانشگاه
  5. عـضو هـیئت علمی دانشگاه
  6. اهل مکزیک، لیسانس خبرنگاری
  7. از مبلغین مـسلمان کـشور تـرکیه
  8. از‌ کـشور‌ بـحرین
  9. از مبلغین مرکز تخصصی کاربردی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

منبع