زن در آیین سیک
زن در آیین سیک؛ انگاره‌های شناختی آیین سیک دربارۀ زنان.
زن در آیین سیک برخلاف آیین هندو جایگاه اجتماعی والایی دارد. آیین سیک که از ادیان شرقی نوظهور به‌شمار می‌رود به زنان رویکردی همسان مردان دارد. زن در جامعه و خانواده نقش داشته و رهبران و پیروان این دین تلاش می‌کنند تا برابری زن و مرد را تحقق بخشند.
پیشینه
سیک[۱] در لغت به‌معنای مرید و شاگرد است.[۲] آیین سیک، آیینی نوپیدا است که در قرن شانزدهم میلادی و به‌منظور اصلاح آیین هندو و تلفیق با اسلام پدید آمد. بنیان‌گذار آیین سیک، گورو نانک [۳] نام دارد. او در سن سی‌سالگی و هنگام مراقبه در جنگل، به این باور رسید که «نه مسلمانی هست و نه هندویی». از این‌رو جوهرۀ آیینی که او تبلیغ می‌کرد، بر پایۀ وحدت بنیادین اسلام و هندوئیسم بنا گذاشته شد. او خود را گورو (به‌معنای معلم یا روحانی) خواند و هر آن‌چه را از دین اسلام و هندو درست نمی‌دانست، رد کرد و دینی ترکیبی را به شاگردان خود تعلیم داد.[۴]
جمعیت‌شناسی
جمعیت سیک‌ها، در داخل و خارج هند در حدود 25 میلیون نفر تخمین زده شده است. [۵]
آموزه‌های آیین سیک
آموزه‌های بنیادین آیین سیک بر باور به برابری تمامی انسان‌ها، تلاش برای عدالت و منفعت اجتماعی، مبارزه علیه خودپرستی، داشتن رفتار و زندگی صادقانه و پایبند بودن به اصول خانوادگی پایه‌ریزی شده است.[۶]
آیین سیک مانند سایر ادیان هند باور به قانون کارما (تناسخ ارواح) داشته و بهشت و جهنم معرفی‌شده در آیین ابراهیمی را نفی می‌کند. پیروان آیین سیک ملزم به همراه‌داشتن پنج نشان معروف به «پنج کاف» هستند: 1. کِش: کوتاه نکردن موی بدن. 2. کَنگا: همراه داشتن شانه. 3. کیرپان: همراه داشتن خنجر یا چاقو. 4. کَرا: مچ‌بند فولادی. 5. کَچهه: پوشیدن شلوارک. غیر از این نشان‌ها، مشخصۀ بارز پیروان آیین سیک عمامه‌های رنگی است که بر سر می‌گذارند. همچنین، همراه داشتن عمامه مانند «پنج کاف» الزامی نیست.[۷]
ازدواج در آیین سیک
تجرد در آیین سیک پذیرفته نیست و زن در کانون خانواده و بدون ریاضت یا ترک زندگی و حضور در معبد، مراتب کمال‌یابی معنوی را طی می‌کند.[۸] آیین سیک برای ازدواج، احترام ویژه‌ای قائل است. در نگاه آیین سیک، ازدواج فقط پیوند جسمانی نیست بلکه ایذاب دو روح[۹] است به‌طوری‌که زن و مرد از نظر روحی تفکیک‌ناپذیر باشند. [۱۰] برای شرعی شدن ازدواج، رضایت طرفین و انجام مراسم عروسی در حضور گورو‌گرانت‌صاحب (کتاب مقدس سیک‌ها) الزامی است.[۱۱] در حالی‌که زوج در مقابل گورو‌گرانت‌صاحب قرار دارند، سرودهای مذهبی گورو رام داس خوانده می‌شود.[۱۲]
عروس و داماد باید چهار نوبت دور کتاب مقدس گشته، چهار شعر مرتبط با ازدواج را هم‌آوازی کرده و به کتاب مقدس خود تعظیم کنند. آنها همچنین باید دعا کرده، نماز به‌جا آورده و به اندرزهای پیشوای دینی در معبد گوش فرا دهند. سیک‌ها نمی‌توانند با عموزادگان خود ازدواج کنند. [۱۳] در آیین سیک، با این‌که دو تن از گوروها سه زن داشتند، چندهمسری ممنوع است؛ فقط در صورتی‌که زن نازا باشد، با موافقت او مرد می‌تواند زن دیگری اختیار کند. تک‌همسری شیوۀ معمول مردان سیک بوده است. [۱۴] سن ازدواج برای پسرها 24 و برای دختران 18 سال است. دوران نامزدی کوتاه و هرگونه معاشرت دختر و پسر قبل از ازدواج ممنوع است. [۱۵]
طلاق در آیین سیک
طلاق در آیین سیک جایز اما مرسوم نیست. طلاق به‌شدت بدیمن بوده و مذمت می‌شود. بسیاری از سیک‌ها، طلاق را کیفر خطاهای گذشته می‌دانند. ازدواج مجدد نیز جایز است و از آن ممانعتی نمی‌شود. [۱۶]
حضور اجتماعی زنان در آیین سیک
در آیین سیک، زن در جامعه و خانواده نقش داشته و رهبران و پیروان این دین تلاش می‌کنند برابری زن و مرد را تحقق بخشند. این تلاش به‌جهت ظلمی بود که در ادیان هندو به زنان می‌شد. بخشی از تلاش‌های گوروهای سیک در اصلاح آیین هندو، به رفع تبعیض از زنان و ارتقای جایگاه آنها معطوف بوده است. [۱۷]
رهبران دینی سیک با رسومی همچون ستی مخالفت کرده و به زنان اجازۀ فعالیت دینی در معابد و حضور اجتماعی و نظامی را داده‌اند. در این دین، تولد دختر بدیمن نیست و برخلاف باور رایج در ادیان شرقی است که رستگاری و سعادت را در گرو تبدیل زن به مرد در حیات بعدی و در چرخۀ «سمساره» می‌دانستند. آنها، سعادت زنان را بدون تغییر جنسیت در تولد دوباره خود ممکن می‌دانند.[۱۸]
آنها می‌توانند در اجرای مراسم آیینی مشارکت کرده و نمادهای دینی را به‌همراه داشته باشند. هرچند، با وجود چنین تفکراتی، زنان در صحنۀ عمل، کمتر امکان ریاست بر مجامع دینی، قرائت متن مقدس و تلاوت سرودهای آیینی را می‌یابند. زنان سیک موقعیت مناسب‌تری در قیاس با زنان هندو در مناطق مختلف هندوستان دارند.[۱۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ Sikh
- ↑ «آیین سیک‌ها»، در ویکی فقه.
- ↑ . Guru Nanak
- ↑ غلامی و حاج‌اسماعیلی، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، 1390ش، ص331-332.
- ↑ «آیین سیکسیم»، وب‌سایت تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل.
- ↑ «آیین سیکسیم»، وب‌سایت تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل.
- ↑ روحانی و علیمردی، «فرقه‌ها و مذاهب آیین سیک»، 1391ش، ص31-32.
- ↑ غلامی و حاج‌اسماعیلی، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، 1390ش، ص346.
- ↑ گوروامارداس ایذاب دو روح را این‌گونه توضیح می‌دهد: آنها شوهر و زن نیستند که فقط با هم زندگی کنند. تنها آنهایی را که یک روح در دو بدن دارند می توان شوهر و زن نامید.
- ↑ کریمی، «نگاهی به ازدواج در آیین سیک»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ غلامی و حاج‌اسماعیلی، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، 1390ش، ص346.
- ↑ کریمی، «نگاهی به ازدواج در آیین سیک»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ غلامی و حاج‌اسماعیلی، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، 1390ش، ص347.
- ↑ کریمی، «نگاهی به ازدواج در آیین سیک»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ «نگاهی به آیین سیک»، وب‌سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی.
- ↑ «نگاهی به آیین سیک»، وب‌سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی.
- ↑ غلامی و حاج‌اسماعیلی، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، 1390ش، ص345.
- ↑ غلامی و حاج‌اسماعیلی، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، 1390ش، ص342-346.
- ↑ غلامی و حاج‌اسماعیلی، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، 1390ش، ص344.
منابع
- «آیین سیکسیم»، وب‌سایت تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل، تاریخ درج مطلب: 23 خرداد 1399ش.
- «آیین سیک‌ها»، در ویکی فقه، تاریخ بازدید: 12 اردیبهشت 1402ش.
- «نگاهی به آیین سیک»، وب‌سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی، تاریخ درج مطلب: 28 مرداد 1395ش.
- روحانی، سیدمحمد و علیمردی، محمدمهدی، «فرقه‌ها و مذاهب آیین سیک»، مجله هفت‌آسمان، سال چهاردهم، شماره 54، 1391ش.
- غلامی، علی و حاجی اسماعیلی، سمیه، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، قم، جامعة‌الزهرا، 1399ش.
- کریمی، محمود، «نگاهی به آیین سیک»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 19 اسفند 1389ش.