شقاق

واژه شقاق یک اصطلاح فقهی است که از قرآن گرفته شده و از احکام ازدواج دائم به شمار می‎‎‎‎‎‎‎‎‎رود.

معنای شقاق

شقاق در لغت از نظر برخی بر وزن فِعال از ماده‎‎‎‎‎‎ی شِق به معناى ناحيه و منطقه می‎‎‎‎‎باشد.

از آنجا كه زن و شوهر در پى بروز اختلاف و ناسازگارى ميان آنان گويا هر كدام در ناحيه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ای غير ناحيه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ی ديگرى قرار مى‎‎‎‎‎‎‎‎‎گیرد، از اختلاف و دشمنى آن دو با يكديگر، به شقاق تعبير شده است.

شقاق از منظر گروهی دیگر از شِق به معناى قهر کردن، عداوت و دشمنی، جدايى و مخالفت می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎باشد. به گونه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ای كه نه بر زندگى مصالحه كنند و نه بر جدايى از يكديگر.

تفاوت شقاق با نشوز در آن است که در شقاق كراهت و سركشى از هر دو طرفِ زن و شوهر می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎باشد. البته مخالفت و عدم اطاعت در امرى كه واجب است شقاق ناميده می‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود.

آیه شقاق

خداى سبحان براى مواردى كه‏ احتمال برود كار زن و شوهر به دشمنى بيانجامد دستور داده يك حكم از طرف زن، و يك حكم از طرف مرد به مساله رسيدگى كنند، قرآن کریم در این‎‎ باره می‎فرماید: «وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنهِمَا فَابْعَثُواْ حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَ حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنهَمَا إِنَّ اللَّهَ كاَنَ عَلِيمًا خَبِيرًا: و اگر ترسيديد كار به جدايى بكشد، داورى از خانواده مرد و داورى از خانواده زن بفرستيد، كه اگر بناى آن دو به اصلاح باشد خداى تعالى بينشان را توافق پديد مى‏آورد، كه خدا همواره دانايى با خبر است.»‏ دخالت يك حَكَم اين خطر را دارد كه او جانب يك طرف را بگيرد، و حكم جائرانه بدهد، و معناى اينكه فرمود:" إِنْ يُرِيدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما" اين است كه اگر واقعا هر دو طرف نزاع بناى اصلاح داشته باشند، و عناد و لجبازى در كارشان نباشد خداى تعالى به وسيله اين دو حكم بين آن دو توافق و اصلاح بر قرار می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎كند، چون وقتى دو طرف زمام اختيار خود را به حكم خود بدهند حكمى كه خودشان پسنديده‎‎‎‎‎‏اند قهرا توافق حاصل می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود.

منابع

• قرآن کریم.
• طباطبايى، محمدحسين، ترجمه تفسير الميزان‏، موسوى، محمد باقر، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى‏1374 ه. ش
• هاشمى شاهرودى، محمود فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام‏ قم‏ موسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام،1426 ه. ق
• جلالى زاده، جلال‏، مبادى و اصطلاحات علم فقه، تهران‏‏، احسان‏، 1387 ه. ش‏
• جابرى عربلو، محسن، ‏فرهنگ اصطلاحات فقه اسلامى‏، تهران‏، امير كبير،1362 ه. ش.
• قرشى بنابى، على‏اكبر قاموس قرآن‏ دار الكتب الإسلامية تهران‏1371 ه. ش‏.
• سجادى، جعفر، ‏فرهنگ معارف اسلامى (3جلد) ، كومش‏، تهران‏، 1373ه.ش.
• حفنى، عبدالمنعم، موسوعة القرآن العظيم‏، قاهره،‏ مكتبة مدبولي،2004 م‏
• يزيدى، عبدالله بن يحيى، غريب القرآن و تفسيره‏، بيروت، عالم الكتب،‏ 1405 ه. ق.‏
• مرتضى زبيدى، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس،‏ بيروت، دار الفكر،1414 ه.ق.‏
• مروج، حسين، اصطلاحات فقهى، قم،‏‏ بخشايش،1379 ه. ش‏.
• عاملى، ياسين عيسى، الإصطلاحات الفقهية في الرسائل العملية، بيروت،‏ دار البلاغة،1413 ه. ق‏
• راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، داوودى، صفوان عدنان‏، بيروت‏، دار الشامية، 1412 ق.