ضرورت معرفی مبانی فکری و عملی حضرت زینب(س)
سیدهمعصومه طباطبایی، استاد حوزه علمیه خواهران قم در سخنانی با گرامیداشت سالروز میلاد حضرت زینب(س) اظهار کرد: با وجود ویژگیهای منحصر بهفرد و جایگاه والای حضرت زینب(س) میان اهل بیت(ع)، متأسفانه شخصیت والای ایشان بهدرستی معرفی نشده و یا حداقل واکاوی تاریخ و سیره زندگی سراسر نور و افتخار آن حضرت در همه ابعاد انجام نشده است.
وی با بیان اینکه شخصیت این بانوی فرزانه را در سه بعد اصلی ایمان و عبادت، علم و صبر میتوان بررسی کرد، افزود: مهمترین امتیاز انسان نسبت به سایر موجودات حتى ملائكه، دانش و بینش اوست، همانگونه که در آیات ۳۱ و ۳۲ سوره مبارکه بقره آمده است «وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ* قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ؛ و خدا همه معانى نامها را به آدم آموخت سپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود اگر راست مىگوييد از اسامى اينها به من خبر دهيد* گفتند منزهى تو ما را جز آنچه خود به ما آموختهاى هيچ دانشى نيست تويى داناى حكيم.»
حضرت زینب(س) داراى علم لدنی بود
استاد حوزه علمیه خواهران قم ادامه داد: برترین علمها، علمى است كه مستقیما از ذات الهى به شخصى افاضه شود، یعنى داراى علم «لدنى» باشد، خداوند متعال در مورد حضرت خضر(ع) مىفرماید که «وَ عَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْماً؛ علم فراوانى از نزد خود به او آموخته بودیم.»؛ حضرت زینب(ع) نسبت به شهادت امام سجاد(ع) داراى علم لدنی بود، آنجا كه به عمهاش خطاب كرد و فرمود: «أنتِ بِحَمدِ اللّهِ عالِمَةٌ غَيرُ مُعَلَّمَةٍ ، فَهِمَةٌ غَيرُ مُفهَّمَةٍ: تو بیآنکه آموزگاری داشته باشی؛ عالم و دانشمند هستی.»
وی درباره صفت عبادت حضرت زینب(س) افزود: حضرت زینب(س) نیز از عاشقان عبادت و شب زندهداران عاشق بود و هیچ مصیبتى او را از عبادت باز نداشت. امام سجاد(ع) فرمود «إِنَّ عَمَّتِی زَیْنَبَ کَانَتْ تُؤَدِّیَ صلواتها مِنْ قِیَامٍ، الْفَرَائِضُ وَ النَّوَافِلِ عِنْدَ سَیْرُ الْقَوْمِ بِنَا مِنَ الْکُوفَةِ إِلَى الشَّامِ، وَ فِی بَعْضِ الْمَنَازِلِ کَانَتْ تُصَلِّیَ مِنْ جُلُوسٍ. فَسَأَلْتُهَا عَنْ سَبَبِ ذَلِکَ؟ فَقَالَتْ: أُصَلِّی مِنْ جُلُوسٍ لِشِدَّةِ الْجُوعِ وَ الضَّعْفِ مُنْذُ ثَلَاثِ لَیَالٍ: عمهام زینب در مسیر كوفه تا شام همه نمازهاى واجب و مستحب را اقامه مىکرد و در بعضى منازل از شدت گرسنگى و ضعف نشسته نماز میگذارد.»
وی بیان کرد: یكى از بارزترین اوصاف انسانهاى كامل، صبر و بردبارى در فراز و نشیبهاى روزگار و تلخیهاى دوران است؛ قرآن كریم در آیات متعددى به صابران بشارت داده است و پاداشهاى فراوان آنها را یادآورى کرده است که حضرت زینب(س) از این جهت در اوج كمال قرار دارد.
طباطبایی با اشاره به اینکه حضرت زینب(س) در تمامی این ابعاد خوش درخشیدند و شایسته است در مکتب آموزههای دینی توجه دقیقتری نسبت به معرفی الگوهای قرآنی و دینی شود، گفت: با بررسی زندگی حضرت زینب(س) به این نتیجه میرسیم که در عین رعایت تمام حریمهای عفت و عزت زنانه، ایشان نسبت به مسائل پیرامونشان بیتفاوت نبودند و با در نظر گرفتن اقتضائات و موقعیتهای زمانی و مکانی حضور اجتماعی، علمی و سیاسی و کنشگری داشتند که نمونه بارز آن نیز سخنرانی قرای ایشان در مجلس یزید و شام بود.
ضرورت معرفی مبانی فکری و عملی حضرت زینب(س)
وی در پاسخ به این سؤال که آیا با وجود اینکه امروز شرایط زندگی تغییراتی کرده میتوان کسانی مانند حضرت زینب(س) را که در گذشته زندگی کردهاند، بهعنوان الگو معرفی کرد، افزود: مهم چگونگی معرفی الگوست که باید توجه شود که در معرفی الگو، مبانی فکری و عملی را در قالب افتضائات زمانی به جامعه ارائه کنیم تا الگوپذیری و الگوسازی درست و کامل اتفاق بیفتد.
طباطبایی بیان کرد: در واقعه خطبهخوانی حضرت زینب(س) مسئله بسیار مهم موقعیتشناسی و مدیریت بحران حضرت در تلخترین لحظات و حساسترین مواقع، برای دفاع از حریم ولایت و امامت بود. این امر برای ما نکته درسآموز دیگری است که در کنار ولایتمداری و حمایت از امام و مولایش امام حسین(ع) و پس از شهادت ایشان، در کنار حمایت از امام زمانش امام سجاد(ع) بسیار مهم است.
استاد حوزه علمیه خواهران قم گفت: در واقعهای که یزید قصد تعرض به امام سجاد(ع) را داشت، حضرت زینب(س) خود را جلو میاندازد و میفرماید که اگر میخواهی او را بکشی اول مرا بکش که به این واسطه به حفظ جان امام سجاد(ع) و دفاع از امام زمان خود کمک میکند که در آن زمان در موقعیت بیماری مصلحتی قرار داشت تا نسل امامان باقی بماند.
وی بیان کرد: یکی از مهمترین عوامل تربیت و پرورش فضیلتهای اخلاقی و نیز تثبیت و انتقال ارزشهای فرهنگی و اعتقادی، استفاده از الگوهای مناسب است، چراکه الگو و سرمشق به لحاظ برخورداری از ویژگیهای خاصی میتواند به روند حفظ و انتقال فضایل و آموزههای تربیتی سرعت بخشیده و به تعمیق و ماندگار شدن آنها کمک کند.
طباطبایی گفت: در زمان فعلی که دسترسی به بسیاری از آموزههای اصیل نیاز به دقت نظر دارد معرفی الگوهای دینی بهویژه برای بانوان و دختران از حساسیت ویژهای برخوردار است و معرفی الگو باید با توجه به اقتضائات زمانی و مکانی و با رعایت حفظ اصالت شاخصهها و سنجههای الگویی باشد و تمام ابعاد نظری و عملی حضرت زینب(س) مانند عفیفه، عالمه، زمانشناس و ولایتمدار بودن ایشان، الگوی شایستهای برای بانوان و دختران ایران عزیز است.
منبع
- «ضرورت معرفی مبانی فکری و عملی حضرت زینب(س)» ایکنا، 9 آذر 1401