فخرعظمی ارغون
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| زاده | سال 1277 (ش)،ایران |
| درگذشت | 1345، واشنگتن دی سی |
| محل سکونت | ایران |
| فرزندان | سیمین بهبهانی،عادل‌نژاد، عادلفر، ترانه |
| همسر | عباس خلیلی( جداشده)، عادل خلعتبری |
| خدمات | |
| دین | اسلام |
| شغل | آموزگار |
| حرفه | روزنامه‌نگار، شاعر |
فخرعظمی ارغون یا فخر عادل خلعتبری؛ روزنامه‌نگار و از شاعران ایرانی، مادر سیمین بهبهانی.
فخرعظمی زنی روشنفکر، متجدد و همزمان، به مذهب و برخی از سنت‌ها پایبند بود و از مذهب آنچه را با عقل و منطق مطابق بود، قبول داشت و باقی را زاییده تفسیرهای نادرست و دخالت‌های جاهلانه می‌دانست.
در انجمن نسوان وطن خواه عضویت داشت. و از سال ۱۳۱۱ش سردبیر روزنامه آینده ایران بود.
در سال ۱۳۱۴ش مجله بانوان را منتشر کرد. او همچنین در زمان رضاشاه عضو فعال کانون بانوان بود و از شهریور ۱۳۲۰ش به عضویت حزب دموکرات ایران درآمد.
زندگی‌نامه
خانم فخرعظمی در سال 1277ش در تهران به دنیا آمد. پدرش «مرتضی قلی‌خان ارغون»، از افسران بلند‌پایه قاجاریه بود و مادرش «قمرخانم عظمت‌السلطنه» بود.
قمر خانم مانند همسرش مرتضی قلی‌خان معتقد بود، دخترش هم، همراه دو برادر باید سواد داشته باشد.
آنها برای فخرعظمی و دو پسر خود معلم‌های سرخانه ایرانی و فرانسوی گرفته بودند و بچه ها همزمان آموختن دیوان‌ها و متون کهن ایرانی، زبان عربی و فقه، اصول زبان فرانسه و علوم جدید را هم آموختند.[۱]
با افتتاح بخش دخترانه مدرسه «ژاندارک»، فخرعظمی از معدود دخترانی بود که به این مدرسه رفت و گواهی نامه پایان تحصیل خود را دریافت کرد.
پس از آن، به مدرسه آمریکایی «پرسبیتری» که توسط خانم «دولیتیل» تاسیس شد، رفت و در آن مدرسه موسیقی را آموخت. معلم او زنی کلیمی به اسم خانم «جان مشاق» بود، که دستگاه‌های موسیقی ایرانی را به فخر عظمی یاد داد.
فخرعظمی ۱۷ ساله بود که جنگ جهانی اول آغاز شد و کشورهای درگیر در جنگ، بی‌طرفی ایران را نقض و کشور را به دو قسمت تقسیم کردند. شاه جوان ایران هم توان ایستادن در مقابل این دشمنان را نداشت و خاک وطن در اشغال بیگانه درآمد. [۲]
فخرعظمی در سال 1303 ش با عباس خلیلی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج، دختری به نام «سیمین» بود. ازدواجش با خلیلی در سال 1310 به پایان رسید.
او بعد از متارکه به روزنامه آینده ایران رفت و در آنجا مشغول به کار شد. حضور او در این روزنامه به ازدواجش با عادل خلعتبری مدیر روزنامه منتهی شد.
خانم ارغون نام خود را به خواسته همسرش به «فخر عادل» تغییر داد. حاصل این ازدواج، سه فرزند به نام‌های «عادل‌نژاد»، «عادل دخت»(ترانه سهراب) و «عادلفر» بود.[۳]
فخرعظمی ارغون در سال 1337ش بازنشسته شد و برای سرپرستی فرزندانش به امریکا رفت. هشت سال بعد از بازنشستگی، در سال 45 درگذشت و بنا به وصیتش، در «ابن‌بابویه» دفن شد.[۴]
منصب و مشاغل
عضو کانون بانوان
با تعطیلی جمعیت نسوان وطن‌خواه، فخری همکاری خود را با کانون بانوان در کنار زنان روشنفکر، تجددطلب و تحصیل کرده در غرب چون صدیقه دولت آبادی، هاجر تربیت، فخرآفاق پارسا، فاطمه سیاح، مهکامه محصص، بدرالملوک تکین (بامداد) آغاز کرد و سال‌ها به فعالیت در این انجمن ادامه داد.[۵]
فخرعظمی ارغون یکی از کسانی بود که سخنرانی‌های زیادی درباره حقوق زنان و آگاه کردن آنها برای گرفتن حق تحصیل و حق رأی کرد.[۶]
آموزگار
در زمانی که استخدام زنان در پست‌های اداری معمول نبود و هیچ زنی به فکر اشتغال در ادارات و پست‌های اداری و دولتی نبود، فخرعظمی ارغون نخستین زن شاغل بود که در سال ۱۳۱۶ شمسی به سمت معاونت تعلیمات نسوان در وزارت فرهنگ و معارف وقت استخدام شد و در مدت یک سال فعالیت خود، تعدادی از زنان را برای همکاری در این حوزه انتخاب کرد.
البته او به علت علاقه‌ای که به تدریس داشت از این کار دولتی استعفا داد و دوباره به شغل معلمی روی آورد و به مدت سه سال در دبیرستان پسرانه پهلوی زبان عربی تدریس کرد.[۷]
با افتتاح مدرسه «ناموس» توسط «طوبی آزموده»، خانم خلعتبری یکی از کسانی بود که به این مدرسه رفت و تدریس زبان فرانسه و ادبیات فارسی را به عهده گرفت.
در همین دوران بود که سرودن غزل را نیز آغاز کرد و در اشعارش به زنان تاکید می‌کرد که باید تحصیل کنند.
فخرعظمی در تاسیس و افزوده شدن مدارس دخترانه به سبک غرب نیز نقشی چشم گیر داشت. او سال‌ها در دبیرستان‌های «ناموس»، «دارالمعلمات» و «نوباوگان» تهران تدریس کرد.[۸]
گرایشات
عضو جمعیت نسوان وطن‌خواه(1304-1308)
فخری و گروهی از زنان روشنفکر، تجددطلب و تحصیل‌کرده غرب چون نورالهدی منگنه، محترم و ملوک اسکندری و فخرآفاق پارسا، در سال ۱۳۰۳ش، به منظور به دست آوردن حقوق برابر با مردان و همچنین امکان آموزش و پرورش دختران، هسته مرکزی «انجمن نسوان وطن‌خواه» را بنیان نهادند.
این انجمن موفق شد، شماری از زنان باسواد آن زمان را به عضویت دعوت کند. اعضا هریک مسئولیتی به عهده گرفتند.[۹]
اعضای این انجمن هرکجا عده‌ای از زنان و دختران حضور داشتند، سخنرانی کرده و آنها را به تفکر در مورد وضع زنان در ایران و مقایسه آن با زنان اروپایی تشویق می‌کردند.
عضوحزب دموکرات ایران (از ۱۳۲۰ه.ش)
خانم ارغون بعد از شهریور 1320 به دنبال حمایت از حقوق زنان، به حزب دموکرات به رهبری قوام السلطنه پیوست و سرپرستی زنان این حزب را به عهده گرفت.[۱۰] و در کنار زنان فعال آن روزگار، برای کسب حقوق برابر مبارزه کرد.[۱۱]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «فخرعظمی ارغون (فخر عادل خلعتبری) – یکی از نخستین بانوان روزنامه نگار ایرانی و مادر سیمین بهبهانی»، کار بانو
- ↑ «زنان تاثیرگذار ایران: فخرعظمی ارغون»، ایران وایر
- ↑ «فخرعظمی ارغون»، بانک اطلاعات رجال
- ↑ «زنان تاثیرگذار ایران: فخرعظمی ارغون»، ایران وایر
- ↑ «فخرعظمی ارغون (فخر عادل خلعتبری) – یکی از نخستین بانوان روزنامه نگار ایرانی و مادر سیمین بهبهانی»، کار بانو
- ↑ «زنان تاثیرگذار ایران: فخرعظمی ارغون»، ایران وایر
- ↑ « فخر عظمی ارغون»، در ویکی پدیا
- ↑ «زنان تاثیرگذار ایران: فخرعظمی ارغون»، ایران وایر
- ↑ «زنان تاثیرگذار ایران: فخرعظمی ارغون»، ایران وایر
- ↑ « زندگی نامه فخرعظمی مادر سیمین بهبهانی»، عصر اسلام
- ↑ «زنان تاثیرگذار ایران: فخرعظمی ارغون»، ایران وایر
منابع
- «زنان تاثیرگذار ایران: فخرعظمی ارغون»،ایران وایر، تاریخ درج مطلب: 15 آذر 1394ش، تاریخ بازدید: 25 بهمن 1401ش.
- « زندگی نامه فخرعظمی مادر سیمین بهبهانی»، عصر اسلام، تاریخ درج مطلب: 28 مرداد 1399ش، تاریخ بازدید: 25 بهمن 1401ش.
- « فخر عظمی ارغون»، در ویکی پدیا، تاریخ بازدید: 25 بهمن 1401ش.
- «فخرعظمی ارغون (فخر عادل خلعتبری) – یکی از نخستین بانوان روزنامه نگار ایرانی و مادر سیمین بهبهانی»، کار بانو، تاریخ بازدید: 25 بهمن 1401ش.
- «فخرعظمی ارغون»، بانک اطلاعات رجال، تاریخ بازدید: 25 بهمن 1401ش.