فرهنگ ازدواج
این مقاله ازدواج بهنگام در بستر ارزش‌های اسلامی و دینی در چهارچوب روانشناسی خانواده در جهت محقق شدن سعادت و خوشبختی جوانان و آرامش روانی جوانان در ازدواج مناسب و بهنگام با در نظر گرفتن موقعیت اجتماعی ،تحصیلی و فرهنگی جوانان در امر ازدواج بررسی و معیارهای مشخص و مناسب ازدواج و مبحث مهریه و جهیزیه در ازدواج جوانان و تاثیر آن بر ازدواج به موقع را از مهمترین نکات این مقاله می توان نام برد.
 | |
| الگوی جعبه اطلاعات مقالات | |
|---|---|
| نویسندگان | افروز، غلامعلی |
| عنوان مقاله | فرهنگ ازدواج در بستر ارزش های اسلامی |
| نام مجله | پیوند |
| سال چاپ | ۱۳۷۹ |
| شماره مجله | شماره ۲۵۶ |
| امتیاز مقاله | ISC |
هدف اصلی ازدواج جوانان
خوشبختی واقعی و سعادتمندی پایدار انسان در گرو برخورداری از احساس آرامش روان و امنیت خاطر است. به سخن دیگر، هر پیشنهادی که در ارتباط با ازدواج دو جوان مطرح می شود، هر گامی که در مسیر زندگی مشترک ایشان برداشته میشود و هر هزینه ای که در این راه انجام می شود، زمانی می تواند شایسته، معفول و مطلوب باشد که تقویت کننده هدف اصلی ازدواج یعنی احساس آرامش و استقرار در ساحل آرامشگر وجود باشدروشن ترین معیار ارزش ها، معقول ترین قرارها و منطقی ترین شرطها در فرآیند ازدواج، همانا در آیینه آرامش دلها متجلی می شود و در اصل مسلم رسیدن به ساحل آرام زندگی معنا می یابد.. خانواده های بصیر، فهیم و دوراندیش نیک می دانند که در فرآیند ازدواج دو جوان هر گونه تعهد ناروا و تکلیف نامعقول و هزینه های فوق العاده که به دختر یا پسر و یا خانواده های ایشان تحمیل می شود، در نهایت به طور مستقیم و غیر مستقیم ، خواسته و ناخواسته، آثار ناخوشایند آن فضای زندگی مشترک و روابط عاطفی زوج جوان را متأثر می کند.
جهیزیه در فرآیند ازدواج جوانان
بدون تردید مدتی بعد از جاری شدن صیغه عقد زوجیت، زوج جوان، برای آغاز زندگی مستقل و مشترک آماده می شوند و بالطبع بنای زندگی جدید و حیات مشترک بین دو همسر جوان مستلزم تمهید مقدمات، تهیه ملزومات و تدارک لوازم اولیه و ضروری زندگی است و بحث جهیزیه " در این ارتباط قابل طرح می باشد.
به عبارت دیگر اگر نگاه ما به موضوع " جهیزیه" از جامع نگری و شمول بیشتری برخوردار باشد و مسأله جهیزیه را در قالب تأمین نیازهای ضروری و اولیه زندگی مشترک دو جوان مدنظر قرار دهیم، آن وقت با فکر و اندیشه ای برتر و به دور از تجمل گرایی و چشم و هم چشمی ها، صرفا در حمایت از زندگی تازه دو جوان و در حد توان به مسؤولیت خویش عمل میکنیم. اندیشیدن به صلاح زندگی و آرامش روانی و آسایش خاطر عروس خانم و آقا داماد و پرهیز از تعصبات خویشاوندی و یک سویه از جانب هر در خانواده می تواند مناسب ترین زمینه برای سعادت و خوشبختی واقعی زوج جوان باشد. در حقیقت باید توجه داشت که تهیه و تأمین خانه ای در خور و لوازم و وسایل ضروری مورد نیاز زندگی مشترک زن و شوهر از نظر فقهی و حقوقی بر عهده مرد است و در این ارتباط هیچگونه مسؤولیتی از نظر شرعی و حقوقی متوجه دختر خانم و خانواده وی نیست، ولو این که خانواده دختر از تمکن مالی قابل توجهی برخوردار باشد. لیکن آنچه در این جا مطرح است، اندیشیدن به آرامش روان و آسودگی خیال دختر و پسری است که با هم عقد زندگی مشترک و پیمان وحدت و همدلی بسته اند.
اما در شرایطی که خانواده دختر خود شاهد هستند که این داماد به رغم برخورداری از حمایت خانواده خود، در امر تهیه مسکن مناسب، به صورت اجاره و یا خرید و تدارک ملزومات اولیه زندگی با مشکل قابل توجهی مواجه است و به همین لحاظ در نگرانی به سر می برد و این مسأله می تواند آرامش روانی او و قهرة همسرش (دختر عزیزشان را به مخاطره اندازد و زمینه بروز احساس ناامنی را در هر دو نفر فراهم کند، آن وقت خانواده عروس خانم بی هیچ ملاحظه و تردید و تأملی با همه وجود آنچه را که برایشان امکان پذیر و مقدور است در طبق اخلاص نهاده، به زندگی مشترک زوج جوان تقدیم میکنند.
بنابراین " جهیزیه به معنای درست، منطقی و قابل قبول آن یعنی کمک و مساعدتی که دختر خانم و خانواده وی با محبت و معرفت و از سرلطف و احسان برای تشکیل خانواده جدید و زندگی مشترک و سعادتمند زوج جوان مرحمت می فرمایند.
تعریف مهریه و جهیزیه در ازدواج جوانان
" مهر " هدیه ای است که پسر در حد وسع و توان مکلف و موظف به ادای آن است جهیزیه" هدیه ای است که دختر و یا خانواده وی بی هیچ تکلیف و وظیفه ای در صورت امکان و تمایل به صورت دلخواه برای آغاز زندگی مشترک زوجین مرحمت می نمایند. از این رو مباحثی همچون "مهرکم، جهازکم، مهر زیاد، جهاز زیاد" نمی تواند معقول و منطقی باشد در فرهنگ و ارزش هـای اسلامی آنچه به عنوان یکی از شرایط لازم عـقـد ازدواج مطرح است، مهرانه ای است که مرد موظف و مکلف است از روی محبت و اخلاص، تعهد و وفاداری تقدیم همسرش نماید و قطعاً جهیزیه از جـمـلـه شــرابـط لازم در عقد ازدواج نبوده و نمی توانـد بـاشد. جهیزیه کمکی داوطلبانه و هدیه ای دلخواه است که خانواده دختر به زندگی مشترک زوج جوان تقدیم میکند.
توجه توأم با تفکر به نحوه شکل گیری زیباترین و رفیع ترین کانون خانواده برای زندگی مشترک برترین همسران هستی بر فراز عصرها و نسل ها، حضرت زهرا سلام الله علیها و امام متقیان علی علیه السلام می تواند کامل ترین الگو و بارزترین معیار زندگی آرام و آرامشگر برای همه خانواده ها و زوج های بلند همت باشد.
جاودانه ترین و پر برکت ترین پیوند تاریخ فرهنگ و ارزش های اسلامی
روایتگرهمسری بین برترین اسوه های گستره گیتی، علی و فاطمه علیهماالسلام است. نگرشی بر جلوه هایی از مراسم ساده و پرصفا و بی ریای ازدواج على و فاطمه علیهماالسلام از خواستگاری تا خوانده شدن خطبه عقد ازدواج توسط پیامبر عظیم الشأن اسلام - حضرت محمد صلى الله علیه و آله - و تهیه وسایل اولیه زندگی مشترک دو وجود نورانی و جشن عروسی و تدارک ولیمه و پذیرایی از میهمانان که توسط على علیه السلام (شوهر) با مشاورت، هدایت، حمایت، همراهی و دعای خیر پیامبر خدا - صلى الله علیه و آله - ( پدر بزرگوار همسر) صورت می پذیرد، احساسی آکنده از تحیر و تواضع، نشاط و شعف وجود هر انسان آزاده و وارسته ای را فرا می گیرد. پیامبر خدا (ص) می فرماید: علی جان، برای عقد ازدواج و مهریه همسر و تشکیل زندگی مشترک چه داری؟ حضرت علی علیه السلام عرض کردند: در منزل آنچه دارم و می تواند قابل عرضه باشد، یک قبضه شمشیر، یک زره و یک شتر است. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: علی جان شمشیت را به هنگام تیز و کارزار با دشمنان اسلام و جهاد و دفاع از حریم حق نیاز خواهی داشت. شترت و برای آبرسانی به نخلستان ها و سفر کردن نیاز داری، اما از زر است چندان استفاده نمیکنی، پس می توانی ها را مهریه فاطمه قرار بدهی و برای این دومین مقدس مزینه نمابی، و من با رضایت دخترم فاطمه، او را در برابر همین زره به عقد تو در می آورم.
در حقیقت بخش قابل توجهی از " مهریه " حضرت زهرا سلام الله علیها یعنی همان زرهای که پیش تر رسول خدا - صلى الله علیه و آله - خود به علی علیه السلام هدیه داده بودند، تبدیل به جهیزیه دختر والامقام پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمدبن عبدالله علیه الصلوة والسلام در اغلب متون معتبر تاریخی جهیزیه حضرت زهرا را اقلام ضروری زندگی روزمره ذکر کرده اند.
برترین الگوی ازدواج در بستر فرهنگ ارزش های اسلامی
متأسفانه در موارد بسیاری حتی خانواده هایی که به ظاهر تقید و تعهد بیشتری نسبت به دیگران به اسلام و ارزش های اسلامی از خود نشان میدهند، زمانی که مسأله ازدواج فرزند جوانشان مطرح می شود عنایت چندانی به فرآیند ازدواج در الگوی کامل هستی علی و زهرا علیهما السلام نمی کنند . در حالی که در عصر حاضر و همه عصرها به رغم همه پیچیدگی ها و دگرگونی ها، سرمشق گرفتن از برترین الگوی ازدواج در بستر فرهنگ ارزش های اسلامی، آن هم با حضور و مشارکت شخص پیامبر اکرم صلوات الله علیه و سلم و توجه و عنایت به هدف غایی ازدواج و اصول حاکم بر تعیین مهریه و تهیة جهیزیه و تدارک ولیمه جشن عروسی در نهایت سادگی و صفا و لحاظ نمودن ضرورت ها و پرهیز از تجملها و مشارکت و مساعدت یاوران مخلص در مراحل مختلف این امر مهم کاملا مقدور و میسور است.
پیامبر خدا (ص) در کلام و عمل خود در مورد موضوعات مهم خانوادگی و اجتماعی، همچون ازدواج، اصول، ارزش ها و معیارهایی را که می بایست مورد توجه قرار گیرد به روشنی تبیین فرموده اند و بالطبع در شرایط و موقعیت های گوناگون و در هر عصر و زمانی مصداق های متناسب با آن در حریم و چهارچوب اصول، ارزش ها و معیارهای موردنظر، قابل عرضه و تعمیم خواهد بود.
با توجه به مقاله بالا هر گامی که در مسیر زندگی مشترک جوانان برداشته میشود و هر هزینه ای که در این راه انجام می شود، زمانی می تواند شایسته، معفول و مطلوب باشد که تقویت کننده هدف اصلی ازدواج یعنی احساس آرامش و استقرار آرامش وجود باشد. بدیهی است که هر پیشنهادی اقدام و تلاش و تحمیل هزینه هایی که موجبات ناامنی خاطر، فشار روانی و اضطراب و ناآرامی و ناخشنودی قلبی یکی از زوجین و یا خانواده های ایشان را فراهم کند نمی تواند امری معقول، منطقی و شایسته باشد. به همین دلیل است که گاهی پافشاری بر شرایط و خواست های غیرضرور و تحمیل هزینه های غیر معقول و خارج از توان طرفین در امر ازدواج با هدف مقدس زوجیت در تعارض و تناقض قرار می‌گیرد و بنیان خانواده تازه تأسیس شده را سست و لرزان می‌سازد.
کلمات کلیدی
ازدواج جوانان، ازدواج بهنگام، مهریه، جهیزیه