مسأله حجاب
شناسه
پوشش اسلامی زن، پوشش بدن زن در هنگام معاشرت با مردان نامحرم و جلوگیری از خودنمایی در مقابل آنها
مفهوم شناسی
پوشش، اسم مصدر از پوشیدن، عمل پوشیدن، ستر، حجاب و لباس([۱])
مقدمه
لزوم پوشیدگی زن در برابر مرد بیگانه یکی از مسائل مهم اسلامی است که در قرآن کریم هم به آن تصریح شده است. علی‌هذا در اصل مطلب از جنبۀ اسلامی نمی‌توان در مورد آن تردید کرد. این مسأله از جمله مسائلی است که وسیله‌ای شده در دست یک عده افراد ناپاک و مزدور صفت که از این پایگاه علیه دین مقدس اسلام، جار و جنجال تبلیغاتی راه بیندازند. بدیهی است در شرایط موجود که نسل جوان از جنبۀ مذهبی به قدر کافی راهنمایی نمی‌شود. این تبلیغات آثار شوم خود را می‌بخشد.
گزارش مقاله
نویسنده در این کتاب به بحث حجاب، در پنج بخش رسیدگی و پاسخ داده است:
1.آیا پوشش از مختصات اسلام است و پس ازظهور اسلام از مسلمین به غیر مسلمین سرایت کرده است؟ یا از مختصات اسلام و مسلمین نیست و در میان ملل دیگر قبل از اسلام نیز وجود داشته است؟
با بحث در مورد تاریخچه حجاب، مسلّم شد که قبل از اسلام حجاب در جهان اسلام وجود داشته و اسلام مبتکر آن نیست.
2.علل پوشش چیست؟
می‌دانیم در میان حیوانات هیچ‌گونه حریمی میان جنس نر و جنس ماده وجود ندارد، آنها آزادانه با یکدیگر معاشرت می‌کنند. قاعدۀ اوّلی طبیعی این است که افراد انسان نیز چنین باشند. چه موجبی سبب شده است که میان جنس زن و مرد حریم و حائلی به صورت پوشیدگی زن یا به صورت دیگر به وجود آید؟ مخالفان حجاب، علت پوشش را زائیدۀ یک طرز تفکر فلسفی خاص دربارۀ جهان و لذات جهان معرفی می‌کنند و گاهی ریشۀ سیاسی و اجتماعی برای آن ذکر می‌کنند و گاهی آن‌را معلول علل اقتصادی می‌دانند و گاهی جنبه‌های خاص اخلاقی یا روانی را در پدید آمدن آن دخالت می‌دهند. هریک از علل توسط نویسنده ذکر شده و سپس به انتقاد آن پرداخته و ثابت کرده که اسلام در فلسفۀ اجتماعی خود به هیچ یک از این جهات، نظر نداشته است.
.3.فلسفۀ پوشش از نظر اسلام چیست؟ فلسفه پوشش از نظر اسلام، چند چیز است:
*بعضی از آنها جنبۀ روانی دارد. نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرت‌های بی‌بند و بار، هیجان‌ها و التهاب‌های جنسی را فزونی می‌بخشد و تقاضای سکس را به صورت یک عطش روحی و یک خواست اشباع نشدنی در می‌آورد. هیچ مردی از تصاحب زیبارویان و هیچ زنی از متوجه کردن مردان و تصاحب قلب آنان سیر نمی‌شود. تقاضای نامحدود خواه نا‌خواه انجام نشدنی است و همیشه مقرون به نوعی احساس محرومیت. دست نیافتن به آرزوها به نوبۀ خود منجر به اختلالات روحی و بیماری‌های روانی می‌گردد.
*بعضی جنبۀ خانه و خانوادگی: فلسفۀ پوشش و منع کامیابی از غیر همسر مشروع، از نظر اجتماع خانوادگی این است که همسر قانونی شخص از لحاظ روانی عامل خوشبخت کردن او به شمار می‌رود؛ در حالی که در سیستم آزادی، همسر قانونی از لحاظ روانی یک نفر رقیب و مزاحم و زندانبان به شمار می‌رود و در نتیجه کانون خانواده بر اساس دشمنی پایه‌گذاری می‌شود.
*بعضی دیگر چنبۀ اجتماعی دارد. کشانیدن تمتّعات جنسی از محیط خانه به اجتماع، نیروی کار و فعالیت اجتماع را ضعیف می‌کند. برعکس انچه که مخالفین حجاب خرده‌گیری کرده‌اند و گفته‌اند: «حجاب موجب فلج کردن نیروی نیمی از افراد اجتماع است» بی‌حجابی و ترویج روابط آزاد جنسی و در واقع آلوده کردن محیط کار به لذت جویی‌های شهوانی موجب فلج کردن نیروی اجتماع است.
*بعضی مربوط است به بالا بردن احترام زن و جلوگیری از ابتذال آن. در تفسیر آیات سورۀ احزاب آمده است اگر زنان به عفاف شناخته شوند و معلوم شود خود را در اختیار مردان قرار نمی‌دهند آنها را مانع مزاحمت افراد سبک‌‌سر می‌گرداند و بر احترامشان افزوده خواهد شد.
4.ایرادهاو اشکال‌ها:
*اولین ایرادی که بر پوشیدگی زن می‌گیرند این است که دلیل معقولی ندارد و منشأ حجاب، غارتگری و ناامنی بوده است که امروز وجود ندارد، یا خود خواهی و سلطه جوئی مرد بوده که رذیله‌ای است ناهنجار و باید باآن مبارزه کرد، یا اعتقاد به پلیدی زن است در ایام حیض که این هم خرافه‌ای بیش نیست.
*ایراد دیگری که بر حجاب گرفته‌اند این است که موجب سلب حق آزادی که یک حق طبیعی بشری است می‌گردد. در بخش گذشته روشن شد حجاب به مفهوم اسلامی آن از جنبه‌های مختلف: روانی، خانوادگی، اجتماعی و بالارفتن ارزش زن منطق معقول دارد. در این فصل بیان می‌دارد که رعایت پاره‌ای مصالح اجتماعی، زن یا مرد را مقید سازد که در معاشرت روش خاصی را اتخاذ کنند و طوری راه بروند که آرامش دیگران را برهم نزنند و تعادل اخلاقی را از بین نبرند چنین مطلبی را «زندانی کردن» یا «بردگی» نمی‌توان نامید و آن را منافی حیثیت انسانی و اصل «آزادی» فرد دانست.
5.حدود پوشش اسلامی چیست؟ آیا اسلام طرفدار پرده نشینی زن است همچنان‌که لغت «حجاب» براین معنی دلالت می‌کند، یا اسلام طرفدار این است که زن در حضور مرد بیگانه بدن خود را بپوشاند بدون آنکه مجبور باشد از اجتماع کناره‌گیری کند؟
در این بخش از نظر فقه اسلامی قطعی و مسلّم پوشش و سپس به موارد اختلافی به بحث پرداخته است. در این که پوشانیدن غیر وجه و کفّین بر زن واجب است از لحاظ فقه اسلام هیچ گونه تردیدی وجود ندارد. این قسمت جزء ضروریات و مسلّمات است. نه از نظر قرآن نه از نظر حدیث، از نظر فتاوی در این باره اختلاف و تشکیکی وجود ندارد. آنچه مورد بحث است پوشش چهره و دست‌ها تا مچ است. نویسنده بیان می‌کند، اگر پوشش وجه و کفین را لازم بدانیم در حقیقت طرفدار فلسفه پرده نشینی زن و ممنوعیت او از هر نوع کاری جز در محیط خانه و یا محیط‌های صددرصد اختصاصی زنان هستیم. ولی اگر پوشیدن سایر بدن را جز وجه و کفین را لازم بدانیم آن‌هم به شرط این که خالی از هر نوع آرایش جالب توجه و محرک و مهیّج باشد بلکه ساده و عادی باشد و هر نوع لذت جنسی به محیط خانواده اختصاص داشته باشد و کانون اجتماع باید پاک و منزّه باشد. هیچ‌گونه کامجوئی خواه بصری و خواه لمسی و خواه سمعی نباید در خارج از کادرهمسری صورت بگیرد. بنابراین زن می‌تواند هر نوع کار از کارهای اجتماعی را عهده‌دار شود.
از آنچه مجموعاً بیان شد، معلوم گشت آنچه اسلام می‌گوید نه آن چیزی است که مخالفان اسلام، اسلام را بدان متهّم می‌کنند، یعنی محبوسیت زن در خانه، و نه نظامی است که دنیای جدید آن‌را می‌بیند، یعنی اختلاط زن و مرد در مجامع. بلکه اسلام ارزش فوق العاده‌ای برای انسان قائل است و بر این مبنا به پاک بودن و لزوم قانونی بودن روابط جنسی زن و مرد چه به صورت نظر و چه به صورت لمس و چه به صورت شنیدن توجه کامل دارد، به هیچ وجه راضی نمی‌شود با هیچ نام و عنوانی خدشه‌ای برآن وارد شود.
پانویس
- ↑ لغت نامه دهخدا
منابع
نویسنده: متفکر شهید استاد مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، چاپ چهلم، پاییز،1373