معاذه عدویه

معاذه عدویه

اطلاعات شخصی
زاده	زنان عارف قرن اول
درگذشت	بین 83 تا 101ق
همسر	صلۀ بن اثیم / اشیم
خدمات
دین	اسلام
حرفه	محدث، عارف

زندگی‌نامه

معاذه عدویه (متوفی 101/83ق) ، دختر عبدالله عدوی از اهالی بصره و همسر صلۀ بن اثیم/اشیم بود. کنیه او ام الصهبا بود. بنا به گفته جامی، معاذه از نزدیکان رابعه عدویه بوده و با وی همنشینی داشته است. معاذه، محدث نیز بوده و از عایشه، هشام بن عامر، ام عمر و بنت عبدالله بن زبیر حدیث روایت کرده است. حسن بصری، ابوقلابه، یزید الرشک، عاصم الاحول، و دیگران نیز از ایشان، نقل حدیث کرده‌اند.

نقل است که معاذه عدویه چهل سال روی خود را به آسمان بلند نکرد و هرگز در روز چیزی نخورد و در شب، خواب نرفت. وقتی از به او گفتند: بر نفس خود ضرر بسیاری می‌رسانی. گفت: هیچ ضرر نمی‌رسانم؛ خواب شب را به روز انداخته‌ام و خوردن روز را به شب.

نام‌های دیگر

• ام الصهبا.
• معاذة بنت عبدالله عدوی بصری.

سخنان و نقل‌ها

• نقل است چون روز می‌شد، می‌گفت: امروز آن روزی است که خواهم مرد و نمی‌خوابید تا شب شود. و چون شب می‌آمد، می‌گفت: این آن شبی است که خواهم مرد و نمی‌خوابید تا صبح شود. چون سرما می‌آمد، لباس نازک می‌پوشید تا سرما، مانع خواب او شود.

• روایت کرده‌اند: زنی که خدمت معاذه را می‌کرد، می‌گفت: معاذه، شب را تا صبح نماز می‌خواند. هر زمان که خواب بر او غالب می‌شد، در حیاط خانه می‌آمد و می‌گفت: ای نفس! خواب تو در پیش است. اگر بمیری خواب تو در قبر، بسیار طولانی خواهد بود، یا بر حسرت یا بر شادمانی. و این کار را ادامه می‌داد تا صبح شود.

• آسیه دختر عمرو عدویه گوید: معاذه، شبان روز، ششصد رکعت نماز می‌خواند و قسمتی از شب را که بیدار بود قرآن می‌خواند و می‌گفت: عجب دارم از چشمی که می‌خوابد، در حالی که خواب طولانی تاریکی قبر را می‌داند.

آورده‌اند که یکی از زنان بنی عدی که معاذه او را شیر داده بود، گوید: معاذه مرا گفت: ای دخترم، از دیدار خدا در ترس و امید باش و من دیدم آنهایی را که به خدا امیدوارند که در روز ملاقاتش غرق در پذیرایی و حسن منزلت الهی می‌باشند و دیدم کسی که از او می‌ترسد، آرزو دارد که در امان او باشد، روزی که مردم در حضور حق می‌ایستند. پس بگریست، چندان که گریه بر او غالب شد.

• نقل است که حماد بن سلمه گوید: ثابت بنانی مرا خبر داد از صله فرزند اشیم که در جنگ بود، به پسرش گفت: ای پسر، پیش برو به جنگ تا تو را در راه خدا به حساب گذارم. پس رفت و جنگ کرد تا کشته شد. پس خودش به میدان رفت و کشته شد. پس زنان به تسلیت نزد زنش معاذه عدویه گرد آمدند. او گفت: آفرین بر شما، اگر آمده‌اید برای چیز دیگری، برگردید.

• روایت کرده‌اند که ام اسود دختر زید عدویه، که معاذه او را شیر داده بود، گوید معاذه مرا گفت: پس از آنکه ابوصهبا کشته شد و پسرش نیز مقتول گردید، به خدا سوگند ای فرزندم علاقه‌ای به ماندن در دنیا ندارم. نه برای لذت عیشی و نه استنشاق نسیمی. اما سوگند به خدا، زندگی را از آن جهت دوست دارم تا به هر وسیله به پروردگار تقرب جویم. باشد که مرا با ابوصهبا و پسرش در بهشت گرد آورد.

نقل است که روح بن سلمه وراق گوید: شنیدم عفیره عابده را می‌گفت: مرا خبر رسید که معاذه عدویه، چون در حال احتضار افتاد، گریست. پس خندید. او را گفتند: چرا گریستی و چرا خندیدی؟ گفت: گریه‌ام برای دور ماندن از روزه و نماز و یاد حق بود، و خنده‌ام از آن بود که ابوصهبا را دیدم داخل خانه که جامه سبز پوشیده بود و پیش گروه زیادی از مردم بود که مانند آنها در دنیا ندیده بودم، پس به او خندیدم و در خود نمی‌بینم پس از این واجبی را به جای آورم. و پیش از وقت نماز بمرد.

معاصرین

• رابعه عدویه

• عایشه بنت ابی بکر

• هشام بن عامر

• ام عمر

• ینت عبدالله بن زبیر

محل دفن

مکان دفن معاذه عدویه را در مقبره حسن بصری دانسته‌اند.

شخصیت‌های مختلفی را آورده‌اند که در این مقبره دفن شده‌اند، از جمله:

• «ام الصهباء معاذه عدویه»، عالم و عابد فقیه مشهور

• «أبو سطام شعبة بن الحجاج بن الورد»، عالم حدیث

• «ابن یحیی مالک بن دینار»، دانشمند بزرگ

• «ابو محمد سهل بن عبد الله التستری»، عالم تصوف اسلامی

• «فرزدق»، شاعر اموی

• «خالد بن صفوان»، شاعر دوره عباسی

• «بدر شاکر السیاب»، شاعر بزرگ که در سال 1964 وفات کرد

این مکان حاوی آرامگاه شخصیت‌های سیاسی معاصر مانند «محمود باشا آل عبد الواحد شيخ أبي الخصيب» است که از اهالی بصره بود و در دوره عثمانی مسئولیت‌های مهمی در بصره بر عهده داشت.آرامگاه «رابعه عدویه» را نیز در این محل دانسته‌اند

منابع

• رادفر، ابوالقاسم، زنان عارف؛ سوختگان عشق و اشتیاق، انتشارات مدحت، 1385ش.
• «معاذه عدویه»، کتابخانهمجازی الفبا، تاریخ بازدید:21 اسفند1401ش.
• «قدیمی ترین مقبره مسلمانان در شرف تخریب»، مدیست نیوز، تاریخ درج مطلب 2020/11/06، تاریخ بازدید:21 اسفند1401ش.