میرزا آقاخان کرمانی
اطلاعات شخصی | |
---|---|
زاده | ۱۲۷۰ هجری قمری/۱۸۵۴ میلادی |
درگذشت | ۱۳۱۴ هجری قمری/۱۸۹۶ میلادی |
محل سکونت | ایران، استانبول |
خدمات | |
دین | اسلام، ازلی، طبیعت گرایی |
حرفه | نویسندگی، روزنامه نگاری |
میرزا عبدالحسین کرمانی؛ معروف به میرزا آقاخان کرمانی، نویسنده و روشنفکر، جزء نسل اول ملی گرایان سکولار.
زندگینامه
میرزا عبدالحسین کرمانی معروف به میرزا آقاخان کرمانی، متولد ۱۲۷۰ هجری قمری/۱۸۵۴ میلادی– درگذشته ۱۳۱۴ هجری قمری/۱۸۹۶ میلادی) [۱] در قلعه مشیز از بلوکات بردسیر به دنیا آمد. وی فرزند میرزا عبدالرحیم مشیزی، از خانهای بردسیر کرمان و مادرش نیز نوه شیخ صوفی؛ یعنی مظفر علی شاه کرمانی از هواداران مشتاق علی شاه کرمانی بود. [۲]
تحصیلات
بنا به گفته فریدون آدمیت در کتاب «اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی»، جده پدری او از زرتشتیان کرمان بود که بعداً مسلمان شده بودند و شاید همین موضوع در علاقه او به دین باستانی ایران، تأثیر داشت. او در کرمان فقه و اصول، حدیث و روایت، تاریخ ملل و نحل، ریاضیات، طب، نجوم، منطق، حکمت و عرفان را فراگرفت. [۳]
سال ۱۳۰۳ هجری به اسلامبول رفت. پس از چند ماه اقامت در اسلامبول، به قبرس رفت و سپس از آنجا به شام و پس از مدتی به استانبول بازگشت و تا ۱۳۱۳ هجری در آنجا زندگی کرد. پس از آنکه سید جمالالدین اسدآبادی به استانبول مهاجرت کرد، تاثیر عمیقی بر فکر میرزا آقاخان کرمانی گذاشت. [۴]
آقاخان زبان فرانسوی و انگلیسی را آموخت.[۵]همین امر و همچنین نهضت ترجمهای که در ایران شکل گرفته بود، سبب شد تا او در خصوص مکتبهای اجتماعی، سیاسی و فلسفی غربی نیز اطلاعات و آشنایی های به دست آورد و از افکار دانشمندان یونانی تا عصر خود و افکار برخی از فلاسفه و نویسندگان رهبران و شماری از رجال سیاسی سده ۱۸ و ۱۹ اروپا اطلاعاتی کسب کرده باشد. [۶]
دیدگاه
میرزا آقاخان کرمانی در ابتدا همچون دیگران شیعه بود ، سپس ازلی شد و با دختر صبح ازل ازدواج کرد بعد از آن به بابیه گرایش پیدا کرد و پس از ورود به غرب تمایل به طبیعتگرایی پیدا کرد. [۷]
آقاخان که در عصر قاجار میزیسته ، زن ایرانی را زنی مهجور و دور از اجتماع ، بی خبر، اسیر مرد، در نظرها خفیف، ذلیل و حقیر معرفی میکند که از همه هنرهای بنی آدم بی بهره و بی ثمر است و خواستار تغییر وضعیت اجتماعی و شخصیتی زن ایرانی است. [۸] میرزا آقاخان، حجاب سنتی زنان را بی مروتی دانسته و میگوید: در «ایران باستان زنان با مردان شریک زندگانی بودند» و مینویسد: «هزار سال است که زنان ایران مانند زنده به گوران تازیان در زیر پرده حجاب و کفن جلباب مستور و در خانهها چون کور محجوب و مهجور گشتهاند. روبندهای زنان نه روزنه تنفس دارد و نه منظره تجسس. عیب دیگر پردهداری و به خانه نشستن این که آنان را از معاشرت و حشر و نشر با مردان مانع شده، از شرکت در تجارت و صنعت و هنرهای ظریف و آموختن دانش و فنون و آداب تمدن و پیدا نمودن قوه معاونت در معیشت و یاد گرفتن اصول تربیت فرزند و اداره منزل یکسره محروم کرده است.»[۹]
او معتقد است مساوات زن و مرد در جمیع حقوق حیاتیه لازم است.. برابری در حکومت، تعلیم و تربیت، ارث، صناعت، تجارت، و عبادت در آثار او آمده است. [۱۰] برخی معتقدند آقاخان و افراد روشنفکر عصر او در شکلگیری مشروطیت و مشارکت زنان در مشروطیت سهم دارند.[۱۱] آقاخان روزنامهنگاری را انتخاب کرد و اندیشههای خود را در قالب رسالهها و روزنامه منتشر میکرد.
آثار
- جنگ هفتاد و دو ملت
- انشاءالله و ماشاءالله
- نامه باستان یا سالارنامه
- آیین سخنوری یا نامه سخن
- آئینه سکندری یا تاریخ باستان
- تاریخ ایران از اسلام تا سلجوقیان
- سه مکتوب
- در تکالیف ملت
- عقاید شیخیه و بابیه
- رساله صد خطابه
- تکوین و تشریح
- هشت بهشت
- ریحان بوستان افروز
- رضوان[۱۲]
پانویس
- ↑ آدمیت، فریدون، اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی،1357ش، ص48
- ↑ آدمیت، فریدون، اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی،1357ش، ص13
- ↑ آدمیت، فریدون، اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی،1357ش، ص13
- ↑ احمدی، «درباره آقاخان کرمانی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی
- ↑ اندیشه های میرزا آقاخان کرمانی فریدون آدمیت، ص14
- ↑ احمدی، «درباره آقاخان کرمانی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی
- ↑ آدمیت، فریدون، اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی،1357ش، ص15 و 18
- ↑ سه مکتوب، میرزا آقا خان کرمانی، ص20
- ↑ عابدی، «سابقه مبارزه با حجاب تا دوران پهلوی اول»، سایت اطلاع رسانی حوزه
- ↑ هشت بهشت، میرزا آقا خان کرمانی ص
- ↑ خسرو پناه، هدف ها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا سلطنت پهلوی،1382ش، ص 17 و 18
- ↑ اندیشه های میرزا آقاخان کرمانی فریدون آدمیت،ص55
منابع
- آدمیت، فریدون، اندیشه های میرزا آقاخان کرمانی، نشر پیام، تهران، 1357ش.
- عابدی، محمد، «سابقه مبارزه با حجاب تا دوران پهلوی اول»، سایت اطلاع رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 22 اسفند 1401ش.
- کرمانی، میرزا آقا خان، سه مکتوب، نسخه الکترونیکی.
- کرمانی، میرزا آقا خان، هشت بهشت، نسخه الکترونیکی.
- خسروپناه، محمدحسین،هدف ها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی،نشر پیام امروز، 1382ش.
- احمدی، مهدی، «درباره آقاخان کرمانی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۵ تیر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: 22 اسفند 1401ش.