نقش اجتماعی زنان
نقش اجتماعی زنان، مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. آرای مختلفی درباره جایگاه و نقش اجتماعی زن بیان شده است. در این پژوهش، اندیشه آیت الله خامنه‌ای بیان شده است. این اندیشه در مقابل اندیشه‌هایی که به تحقیر نقش خانوادگی زن و صرفا اهمیت دادن به هویت اجتماعی آنها، که یکی از اشتراکات نظری دیدگاههای گوناگون فمینیستی است، بیان شده است. نقش اجتماعی زن در پنج محور، تحصیلات، اشتغال، فعالیت‌های سیاسی، عرصه مجاهدت‌ها و حوزه ورزش قهرمانی قابل بررسی است.
 | |
| الگوی جعبه اطلاعات مقالات | |
|---|---|
| نویسندگان | منصوره لولاآور، راضیه شاهمرادی زواره، علوم اجتماعی |
| عنوان مقاله | نقش اجتماعی زنان از منظر آیت الله خامنه‌ای |
| نام مجله | نشریه نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان |
| سال چاپ | بهار و تابستان 1393 |
| شماره مجله | شماره 6، صفحات 9 تا 28 |
| امتیاز مقاله | علمی - پژوهشی |
واژگان کلیدی
آیت الله خامنه‌ای، تحلیل محتوای کیفی، زن، فمینیسم، مسلمان، نقش اجتماعی زنان.
تحصیلات
تکرار مقوله «تحصیل» بیش از سایر مقولات بوده است و نظر ایشان در اکثر موارد، تأییدکننده حضور زنان در این حوزه است. این تأیید، یک تأیید معمول و ساده نیست، بلکه نوعی تأیید مشوقانه است، به این معنا که حضور زنان تحصیل کرده را در دفعات متعدد از افتخارات نظام جمهوری اسلامی و بخش درخشان موضوع زن در کشور دانسته‌اند. درباره ارتباط بین تحصیلات و نقش‌های خانوادگی بیان کرده اند امنیت و کرامت زن طوری باید در منزل توسط همسرش حفظ شود که از تحصیلات خود باز نماند. اما در یک مورد، تحصیلات را برای زنان نفی می‌کنند و مناسب نمی‌دانند. آن هم درسی که با طبیعت زنانه زن سازگار نیست و با اهداف عالی او سازگار نیست.
اشتغال
ایشان اگرچه با اشتغال زنان مخالف نیستند، اما آن را جزء مسائل اصلی زنان نمی دانند. در واقع با حضور زنان در این عرصه در همه موارد به طور مشروط موافقت می کنند(اولاً، شغل مناسب ویژگی های زنانه باشد و دوم آنکه به کار تربیت فرزند لطمه ای وارد نکند) ایشان در موارد متعدد بیان می‌کنند که نقطه درخشان و افتخارآمیز حضور زنان در جامعه، بخش تحصیلات، عرصه سیاسی و دفاع مقدس است و اشتغال را در این دسته قرار نمی‌دهند.
فعالیت‌های سیاسی
آیت الله خامنه‌ای، فعالیت سیاسی زنان را کاملاً مورد تأیید قرار می دهند و آن را در جامعه بسیار تأثیرگذار می‌دانند و حضور زنان در عرصه سیاسی را افتخارآمیز می‌دانند و زنان را به ورود به این حوزه تشویق می‌کنند.
عرصه مجاهدت‌ها
حضور زنان در عرصه مجاهدت‌ها و جهاد (در انقلاب یا جنگ تحمیلی) را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: حضور غیرمستقیم، از طریق حمایت از مردان حاضر در صحنه جهاد و حضور مستقیم، از طریق ورود زنان به عرصه جهاد. آیت الله خامنه‌ای در صحبت درباره حضور غیرمستقیم در موارد متعدد از تأثیر حمایت زنان از جهاد مردان و مقاومت زنان در مشکلات بعدی ناشی از آن سخن گفته و آن را عامل پیروزی دانسته‌اند. آیت الله خامنه‌ای علاوه بر تجلیل از حضور غیرمستقیم زنان، حضور مستقیم آنان در عرصه جهاد، از طریق حضور زنان در میدان جنگ و مبارزات انقلابی را نیز مورد تأیید قرار داده‌اند.
عرصه ورزش قهرمانی
آیت الله خامنه‌ای حضور بانوان در عرصه ورزشی قهرمانی را تأیید کرده و آن را افتخارآمیز دانسته‌اند و چنین بیان می‌کنند: «مساله بانوان و دختران ورزشکار ما که با حجاب در میدان می‌روند خیلی چیز مهمی است یک زن محجبه در موضع قهرمان بر روی سکوی قهرمانی می‌ایستد و همه راوادار می‌کند به این که او را تکریم و تجلیل کنند واقعاً همه باید قلباً از زنان ورزشکار ما که در میدان‌ها با حجاب، با عفاف، با متانت و با وقار حاضر می‌شوند، تشکر کنند».
نتیجه‌گیری
از مجموع مباحث مطرح شده چند نتیجه به دست می آید:
- الف) آیت الله خامنه ای، در زمینه تحصیلات، تأیید همراه با تشویق را برای زنان به کار می‌برند و زنان تحصیل کرده را مایه افتخار جامعه اسلامی می‌دانند. در حالی که در زمینه اشتغال نظری متفاوت دارند و حضور زنان در آن را به صورت مشروط تأیید می‌کنند: به شرط متناسب بودن با ویژگی‌های زنانه و مزاحم نبودن با وظایف خانوادگی زن. و ورود زنان به مشاغل مردانه یا مشاغل اجرایی را مذموم نمی‌دانند، اما آن را افتخاری برای زنان تلقی نمی‌کنند.
- ب) درباره حضور زنان در عرصه سیاسی، نه تنها منعی برای زنان بیان نمی‌کنند، بلکه در برخی موارد زنان را به حضور در عرصه سیاسی تشویق می کنند و از آن ها می خواهند جبهه انقلاب را خالی نگذارند. ایشان حضور زنان در عرصه سیاسی را افتخارآمیز می‌دانند.
- ج) نکته مهم آن است که علاوه بر تقدیر از نقش زنان در حمایت از مردان و در پشت جبهه‌ها، حضور مستقیم زنان در عرصه جهاد را نیز تأیید می‌کنند که این یکی از تفاوت های نظر ایشان با دیگران است. ایشان همچنین حضور زنان در عرصه ورزش قهرمانی بین المللی را مورد تأیید قرار می‌دهند و البته ارزش آن را در حضور زنان محجبه بر سکوی قهرمانی می‌دانند که این امر نیز یکی دیگر از تفاوت‌های نظر ایشان با برخی اسلام شناسان است.