نقش زنان محجبه در یونسکو
بانوان محجبه مسلمان علاوه بر این‌که نشان داده‌اند، که حجاب مانعی فراروی فعالیت‌های دیپلماتیک در عرصه‌های بین المللی محسوب نمی‌شود، صحت نظریه‌ی «وحدت در عین کثرت» را نیز به اثبات رسانده‌اند؛ به‌گونه‌ای که در عین تنوع در تعلق به مناطق جغرافیایی و برخورداری از پیشینه‌های فکری، تاریخی، فرهنگی، شغلی و تجربی متفاوت و متکثر، وحدت نظر خود را در اهتمام و وفاداری به آرمان‌ها و ارزش‌های بشری و میان فرهنگی چون نقش آموزش در ایجاد فرهنگ صلح و عدالت که ریشه در باورهای اسلامی دارد به منصه ظهور رسانده‌اند. آنان حجاب را به عنوان بعد هویت مقدس زنان مسلمان برگزیده‌اند تا ضمن تحکیم و احقاق حقوقشان برای هویت‌یابی و اثبات هویت فرهنگی خویش، کلیشه‌های رایج ذهنی و تبلیغی موجود در اندیشه لائیسیته را در مورد نقش محدودیت‌ساز حجاب بزدایند.
برعکس نشان دهند که اصول لائیک محدودکننده نقش و جایگاه زنان مسلمان در فعالیت‌های اجتماعی و بین المللی است؛ چرا که با نگرش یکسان‌ساز به نفی تکثر وتنوع فرهنگی می‌پردازد و رویکرد تک محور خود را ملاک سنجش قرار می‌دهد؛ حال آنکه زنان محجبه در تاریخ یونسکو ضمن تلفیق متانت و خلاقیت، اخلاق و واقعیت، پیوند خردورزی و باورمداری نشان داده‌اند که تنوع فرهنگی نشانه غنای شهروندی و سلامت اجتماعی است و این دستاورد مهمی برای یونسکو است که توانسته است فارغ از تأثیرپذیری از فشارهای نظام لائیک و غرب‌محور، بر تکثر و تنوع فرهنگی ارج بنهد و نقش زنان باحجاب را در فرایند نهادینه‌سازی هنجارهای اخلاقی و صلح‌طلبانه به ویژه«اخلاق در علم» و«قدرت صلح» به رسمیت بشناسد و به این ترتیب، رویکردی جدید را در مقابله با تبعیض نژادی و جنسیتی به ارمغان آورد.
 | |
| الگوی جعبه اطلاعات مقالات | |
|---|---|
| نویسندگان | محمد رضا دهشیری |
| عنوان مقاله | نقش زنان عربی و آفریقایی محجبه در تاریخ یونسکو |
| نام مجله | نشریه مطالعات آفریقا |
| سال چاپ | پاییز و زمستان 1385 |
| شماره مجله | شماره 14، صفحات 341 تا 362 |
| امتیاز مقاله | علمی - پژوهشی |
مقدمه
اخیرا یونسکو کتابی در باره‌ی شصت زنی که شالوده ریزی بنیادهای صلح در تاریخ شصت ساله یونسکو سهیم بوده‌اند منتشر کرده است، که بر روی جلد آن تصویر پانزده بانوی باحجاب مشاهده می‌شود، که افکار و ایده‌های متعالی و رویکرد فرامرزی آنان با پایه‌ریزی بنیادهای صلح براساس همبستگی فکری و اخلاقی انسان‌ها بر این نکته استوار بوده که«از آنجا که جنگ در اذهان و افکار انسان‌ها آغاز می‌شود، از این رو دفاع از صلح باید در اذهان و تفکرات انسان‌ها ساخته شود». این بانوان مسلمان علاوه براین که نشان داده‌اند که حجاب، مانعی فراروی فعالیت‌های دیپلماتیک در عرصه‌های بین المللی محسوب نمی‌شود. صحت نظریه: "وحدت در عین کثرت" را نیز به اثبات رسانده‌اند. به گونه‌ای که در این تنوع در تعلق به مناطق جغرافیایی و برخورداری از پیشینه‌های فکری، تاریخی، فرهنگی، شغلی و تجربی متفاوت و متکثر، وحدت نظر خود را در اهتمام، وفاداری به آرمان‌ها، ارزش‌های بشری و میان فرهنگی چون نقش آموزش در ایجاد فرهنگ صلح و عدالت که ریشه در باورهای اسلامی دارد، به منصه ظهور رسانده اند. آنچه در اینجا می‌آید؛ به تلاش زنان محجبه عربی و آفریقایی در تاریخ یونسکو اشاره دارد که در چهار شاخه آموزش، فرهنگ، علوم و ارتباطات به ایفای نقش سازنده در عرصه دیپلماسی چند جانبه پرداخته‌اند. در این مقاله تلاش می‌شود به عنوان نمونه؛ به نقش برجسته چهار زن محجبه در زمینه های چهارگانه فعالیت های یونسکو؛ یعنی شیخه مزاح بنت ناصر المسند در عرصه آموزش، آمینه د.ترائوره در گستره ی فرهنگ، فاطمه عبدالمحمود در زمینه‌ی علوم و کریستین آنیان وو در حوزه ی ارتباطات پرداخته شود.
نقش زنان محجبه در گستره آموزش یونسکو
زنان با حجاب نقش عمده‌ای در ارتقای برنامه آموزشی در یونسکو در چارچوب آموزش برای همه داشته‌اند، مثل خانم شیخ مزاح بنت ناصر عبدالله المسند؛ نماینده ویژه یونسکو در آموزش پایه و عالی دولت قطر و رئیس بنیاد امور آموزش علوم، توسعه اجتماعی و رئیس شورای عالی امور خانواده در قطر. از جمله اقدامات او می‌توان به: تأسیس صندوق مالی بین المللی برای آموزش عالی در عراق، توجه ویژه به آموزش کیفی، ارتقاء" آموزش برای همه" از طریق آموزش صلح و حفاظت از میراث فرهنگی معنوی و نفی خشونت در کشور های بحران زا اشاره کرد.
نقش زنان محجبه در گستره فرهنگی یونسکو
زنان باحجاب با تأکید بر نقش و اهمیت فرهنگی به عنوان قدرت نرم افزاری تمدن اسلامی سعی داشته‌اند، استوار بودن فرهنگ غنی مبتنی بر باورهای وحیانی را به منصه ظهور برساند و مشارکت فعال در مباحث فرهنگی رویکرد یکسان انگار و تک محور غرب را تعدیل و یونسکو را در جهت اهتمام به تنوع فرهنگی و توجه به دستور میراث فرهنگی معنوی کشورهای اسلامی متقاعد سازند. به عنوان نمونه می‌توان به نقش دکتر آمینه د.ترائوره نویسنده و عضو انجمن اجتماعی آفریقا اشاره کرد. وی چندین کتاب درباره "آفریقا در عصر جهانی شدن" و "مهاجرت" و "تنوع فرهنگی" به رشته تحریر درآورده است؛ وی در ظهور و ایجاد آگاهی اجتماعی و سیاسی و حساس سازی مردم آفریقا نسبت به چالش های جهانی سازی نئولیبرال نقش عمده ای را ایفا نموده است.
نقش زنان محجبه در عرصه علمی یونسکو
زنان مسلمان با برخورداری از تحصیلات عالی و نقش تمدنی درخشان اسلامی در ترویج علم و دانش، در گستره جهانی توانستند جایگاه ممتاز بانوان مسلمان را در فعالیت ها و شرکت های علمی و پژوهشی آشکار سازند؛ نمونه‌ای از این بانوان، خانم دکتر فاطمه عبدالمحمود اهل کشور سودان است؛ وی دارای دکترای پزشکی، مسئول کرسی یونسکو برای زنان در امور علوم و فناوری در دانشگاه علوم و فناوری سودان مستقر، اولین وزیر زن در آفریقا و همچنین مدیریت ده نهاد مدنی و سازمان مردم نهاد را در کارنامه خود دارد. از ابتکارات وی، می‌توان به برگزاری کارگاه‌های آموزشی نمایشگاه و نشست های آموزشی در زمینه های مختلف با محوریت زنان اشاره کرد. وی با تأکید بر لزوم اهتمام ویژه یونسکو برنامه های مربوط به ارتقای ظرفیت ها و توانمندی های بانوان، به عنوان مادران نسل های آینده آن را عاملی فعال در توسعه پایدار و همه جانبه جوامع در حال توسعه می داند.
نقش زنان محجبه در گستره ارتباطات یونسکو
زنان محجبه در دنیای اطلاعات و ارتباطات هم توانستند در چارچوب فعالیت‌ها و برنامه های یونسکو بر لزوم"اطلاعات برای همه" و تداوم فعالیت های ارتباطی در جامعه اطلاعاتی اهتمام ورزند؛ در این زمینه می‌توان به نقش کریستین آنیام وو اهل نیجریه اشاره کرد. وی برنده جایزه جهانی آزادی مطبوعات در یونسکو موسوم به "گیلرمو کائو" گردید؛ این جایزه تاثیر مثبت بر شغل و آینده وی گذاشت. نامبرده با ایجاد سازمان مردم نهاد "مرکز چند رسانه‌ای برای دموکراسی" در زمینه آموزش عمومی درباره حقوق و فرآیندهای دموکراتیک، حاکمیت قانون، توانمندسازی زنان و ورود به فرآیندهای دموکراتیک، توانست نقش عمده‌ای را در روشنگری مردم نیجریه به ویژه زنان و جوانان این کشور با بهره گیری از ابزار از ابزارهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی ایفا کند.
نتیجه گیری
زنان عربی و آفریقایی باحجاب در چهار شاخه علوم فرهنگ ارتباطات و آموزش نقش عمده‌ای را در تاریخ یونسکو به منصه ظهور رسانده اند و ثابت کردند که امکان برقراری توازن بین نقش آموزشی زنان در جامعه و خانواده وجود دارد؛ آنان با تأکید بر حجاب، به عنوان مبنای هویت فرهنگی و اجتماعی خویش تعهدشان را به اصول و مبانی ارزشی از جمله صلح طلبی و احترام متقابل و هنجارهای اجتماعی که ریشه در باورهای دینی جامع اسلام دارد، آشکار ساخته اند.
آنان نشان دادند که حجاب، نه تنها مانعی فراروی فعالیت‌های علمی و فرهنگی زنان در نهادهای بین‌المللی قلمداد نمی‌شود، بلکه منطق مسئولیت‌پذیری، احساس مسئولیت و اعتقاد آگاهانه بانوان مسلمان را در جهت مشارکت فعال در سازمانهای بین المللی به اثبات می رساند. زنان محجبه در تاریخ یونسکو با تاکید بر فرهنگ تصویر و فلسفه حضور متجلی در هنجار و نماد حجاب نشان دادند که امکان دارد که در این انجام تکالیف مذهبی و فرهنگی و پایبندی به هنجارهای دینی و اخلاقی حضور فعال در عرصه نهادهای بین المللی به ویژه در زمینه صلح، آزادی و توسعه پایدار داشت.
به این ترتیب زنان آفریقایی و عربی باحجاب توانستند رویکردی نوین را برای گفتگو بین مردم فرهنگ و تمدن ها در یونسکو رقم بزنند که موجب غنای فکری و اندیشه‌ای متقابل می‌شود و حجاب را عنصری توازن بخش بین حفظ جایگاه و شرافت زنان در مسیر حیات معنوی و ایفای نقش فعال شهروندی در جامعه جهانی معرفی کنند.
واژگان کلیدی
یونسکو، زنان، حجاب، صلح، آموزش، زنان محجبه، زنان مسلمان، تاریخ یونسکو