هایدی هارتمن

هایدی هارتمن

اطلاعات شخصی
زاده	۱۴ اوت ۱۹۴۵ ‏(۷۶ سال)؛ نیوجرسی
مکتب	سوسیال فمنیسم
محل سکونت	ایالات متحده آمریکا
همسر	فرانک بلر کوکران(جداشده)،جان واریک ولز
سایر مشخصات
آثار	«ازدواج ناکام مارکسیسم و فمینیسم»
خدمات
محل تحصیل	دانشگاه ییل (Ph.D.)،کالج سوارثمور (A.B.)

هایدی هارتمن؛اقتصاددان آمریکایی یکی از نظریه‌پردازان مهم سوسیال فمینیسم.

هایدی هارتمن در مقاله‌ی بسیار مشهور خود «ازدواج ناموفق مارکسیسم و فمینیسم» نظریه خود را بیان کرده است. این مقاله با این جمله آغاز می‌شود «ازدواج مارکسیسم و فمینیسم مثل ازدواج زن و مرد در قانون انگلیس بود. مارکسیسم و فمینیسم یکی هستند و آن یکی هم مارکسیسم است.»

زندگی‌نامه

در 14 آگوست 1945، هارتمن در خانواده هنری هارتمن و هدویگ (برچر) هارتمن در الیزابت، نیوجرسی به دنیا آمد. او در کالج سوارثمور تحصیل کرد و در آنجا مدرک ارشد خود را دریافت کرد. هارتمن سپس به دانشگاه ییل رفت و در آنجا مدرک دکتری خود را در رشته اقتصاد در سال 1974م دریافت کرد.

او در سال 1967م با فرانک بلر کوکران ازدواج کرد و جسیکا لی کوکران را به دنیا آورد و یک سال بعد طلاق گرفت. در سال 1979 با جان واریک ولز ازدواج کرد و صاحب دو دختر به نام‌های کاترین لینا هارتمن ولز و لورا کامرون هارتمن ولز شد.

دیدگاه

هارتمن اقتصاددادن و منتقد آمریکایی که در کتاب‌هایش سرمایه‌داری، مردسالاری و تفکیک شغلی براساس جنس و وصلت نامیمون مارکسیسم و فمنیسم، به بررسی تاثیرات سرمایه‌داری در وضعیت زنان پرداخته است. مقاله «ازدواج ناموفق مارکسیسم و فمینیسم» یکی از مهم‌ترین مقالات ادبیات فمینیستی است که در آن نقدهای مهمی به «کور‌جنسی» مارکسیسم وارد می‌شود. از دید هارتمن دو جریان سرمایه‌داری و مرد‌سالاری در فرودستی زنان دخالت دارند و جهت رسیدن به جامعه‌ای برابر مبارزه در دو جبهه ضرورت دارد. تنها با از میان رفتن سرمایه‌داری برابری بوجود نمی‌آید.

او در مقاله خود در ابتدا به آثار کلاسیک مارکسیسم (انگلس و مارکس) اشاره می‌کند و سپس به بررسی آرا فمینیست مارکسیست‌ می‌پردازد. در بخش بعدی نگاه او به آثار روانکاوانه میچل و رادیکال فایراستون است. از دید هارتمن روابط مرد‌سالارانه، سلطه مردان و فرودستی زنان و نظام سرمایه‌داری از بین نرفته بلكه در شكلی خاص به بقاء خود ادامه می‌دهد. «افراد جامعه را نباید به عنوان دو طبقه متخاصم با یكدیگر كه جملگی از طریق سرمایه‌داری استثمار می‌شوند در نظر گرفت بلكه در نظام سرمایه‌داری مردسالارانه مردان بر روی زنان دارای سلطه و قدرت هستند زیرا بر نیروی كاری زنان در خانه و در بازار كار نظارت دارند.»

مهم‌ترین وسیله‌ای كه مردان از طریق آن سلطه خود را در بازار كار تضمین می‌كنند تقسیم كار جنسی است. براساس تقسیم كار جنسی و پیدایش ایدئولوژی خانواده كه به شكل مرد نان‌آور/ زن‌ خانه‌دار از قرن نوزدهم به بعد ایجاد شد و حمایت‌هایی كه از كارگران مرد به عنوان نان‌آور خانواده صورت گرفت، به مردان درآمدی متناسب با زندگی خانوادگی پرداخت شد، یعنی مردان چون مسئول خانواده هستند باید درآمدی كسب كنند كه قادر به حمایت از خانواده باشند.

«درآمد خانواده» كه به مردان پرداخت می‌شد باعث كسب دستمزد‌های بیشتر مردان در محیط كار شد و از طرف دیگر تضمینی برای كار خانگی بدون دستمزد زنان در خانه شد. زنان به علت دستمزد ناچیزی كه در بازار كار به آنان تعلق می‌گیرد، برای رسیدن به سطح بالائی از زندگی مجبور به ازدواج می‌شوند. پس دستمزد ناچیز زنان آنان را مجبور به ازدواج می‌كند.

فعالیت اتحادیه‌های كارگری كه درافزایش دستمزد مردان دخیل بودند از دید هارتمن نباید فقط به عنوان مبارزه طبقاتی در نظر گرفته شود كه مبارزه‌ای میان طبقه كارگر و سرمایه‌دار است بلكه دارای خصلت مبارزه جنسیتی نیز می‌باشد مردان در اتحادیه‌های كارگری از طریق ضرری كه به زنان وارد كردند برای خود سود كسب كردند.

نظریه جدایی بازار كار و نظریه زنان به عنوان ارتش ذخیره هر دو متوجه استثمار زنان بر اساس تقسیم جنسیتی مشاغل هستند. در اوایل شكل‌گیری شیوه تولید سرمایه‌داری مردسالارانه مردانی كه سازمان یافته بودند زنان را از مشاغل تخصصی و سودآور خارج كرده و به خود اختصاص دادند. نظریه نظام دوگانه مطرح می‌كند كه سرمایه‌داری مردسالارانه هردو با یكدیگر ساختار تقسیم جنسیتی مشاغل را در جوامع مدرن شكل بخشیدند .

هارتمن در نگاه منتقدان

از‌آنجا‌كه فمینیسم سوسیال، تركیبی از دو گرایش فمینیسم رادیكال و فمینیسم ماركسیستی محسوب می‌شود، از انتقادات وارد بر هر كدام از گرایش‌های یاد شده برخوردار است؛ به‌ویژه از جهت فروكاستن مسئله زنان به مسئله كارگران و پذیرش چارچوب تحلیلی ماركسیسم.

کاترین مکینان بر دو اساس به کوشش‌هایی که برای ایجاد فمینیسم تلفیقی سوسیالیستی صورت می‌گیرد ایراد وارد کرده است. نخست آنکه این‌گونه بر هم نهاده‌ها فقط مسائل اصلی فمینیستی مانند تولید مثل و میل جنسی و تربیت کودک را در دل «تحلیلی مارکسیستی که در اساس تحولی نیافته است» جای می‌دهند. دوم آنکه این گونه برهم نهاده‌ها همگی «مسئله زن» را به «مسئله کارگر» فرو می‌کاهند.

آثار

• زنان، کار و دستمزد برابر با دستمزد برای مشاغل با ارزش برابر، 1981
• ازدواج ناخوشایند مارکسیسم و فمینیسم: به سوی یک اتحادیه مترقی‌تر، 1982
• ارزش قابل مقایسه: مسیرهای جدید برای تحقیق. 1985
• کار زنان، تفکیک جنسیتی کار مردان در محل کار، 1986
• زنان ایالات متحده در مبارزه: یک فمینیست به مطالعه گلچین می‌پردازد، 1995
• سیاست و سیاست جنسیت: تحولات اخیر در اروپا، آمریکای لاتین و ایالات متحده نیویورک، 2005
• زنان، کار و فقر: تحقیقات متمرکز بر زنان برای تغییر سیاست نیویورک، 2005

. . . .

جوایز

هارتمن جوایز مختلفی را کسب کرده است. در سال 1994، او برنده جایزه کمک هزینه تحصیلی مک‌آرتور شد - یک کمک هزینه پنج ساله از بنیاد مک‌آرتور به افرادی که خلاقیت استثنایی برای تحقیقات خود و چشم‌انداز کارهای بیشتر در آینده نشان می‌دهند- برای کارش در زمینه زنان و اقتصاد. او همچنین دریافت کننده دو مدرک افتخاری است.

منابع

• «Heidi Hartmann»، در ویکی پدیا انگلیسی، تاریخ بازدید: 20 فروردین 1402.
• رحیمی، «ازدواج ناکام مارکسیسم و فمینیسم: به‌سوی وصلتی پیشروتر / هایدی آی. هارتمن /»، نقد اقتصاد سیاسی، تاریخ درج مطلب: 2020/05/20م، تاریخ بازدید: 20 فروردین 1402.
• بستان، حسین، نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و فمینیسم،پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1382ش.
• «معرفی هایدی هارتمن؛ اقتصاددان آمریکایی»، سایت خبری- تحلیلی شعار سال، تاریخ درج مطلب : دی ماه ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: 20 فروردین 1402.