امامت نماز جماعت زنان

بیان شبهه

یکی از تفاوت‌هایی که میان زنان و مردان در احکام وجود دارد، ممنوعیت امامت جماعت زنان است. در این مساله مناقشاتی وجود دارد که در این مقاله به آن می‌پردازیم.

در اينكه زن نمى‌تواند امامت مردان را در نماز جماعت به عهده گيرد، جاى ترديد نيست. اما در مورد امامت نماز جماعت زنان توسط زن دو نظر وجود دارد. تنى چند از فقها، امامت زن براى زنان در نمازهاى واجب را نامشروع دانسته يا در صحت آن اشكال كرده‌اند و براى اثبات سخن خود به برخى روايات استناد نموده‌اند؛ ^{[پانویس ۱]} ولى به نظر مى‌رسد دلالت روايات معارضى كه صحت امامت زن براى زنان را اثبات مى‌كنند، قوى‌تر است ^{[پانویس ۲]} و در نتيجه، رواياتى كه مدلول ظاهرى آنها عدم جواز است، بايد بر كراهت حمل شوند، كه شمارى از فقها اين شيوه حل تعارض بين روايات مزبور را برگزيده‌اند. بنابراين همان گونه كه مشهور فقها فتوا داده‌اند، زن مى‌تواند امامت نماز جماعت زنان را به عهده گيرد.^[۱]

یادداشت

↑ اين روايات عبارتند از: روايت هشام بن سالم كه متن آن چنين است: «انّه سأل اباعبدالله(عليه السلام) عن المرأة هل تؤّم النساء؟ قال: تؤمهنّ فى النافلة، فأمّا فى المكتوبة فلا» و نيز روايات حلبى و سليمان بن خالد كه همين تعبير در آنها آمده و همچنين روايت زراره كه امامت زن براى زنان را به جز در نماز ميّت رد كرده است; ر.ك: همان; ج5 ، باب 20 از ابواب صلاة الجماعة، ص406ـ 408، ح1، 3، 9 و 12.
↑ البته برخى روايات دال بر صحت امامت زن، دچار اشكال سندى هستند (ر.ك: همان جا; ح2، 10 و 12)، ولى روايات معتبر ديگرى وجود دارند كه هر چند دلالت آنها اطلاقى است، در عين حال عرفاً نمى‌توان نمازهاى واجب را از شمول آنها خارج كرد و از اين رو، در صحت امامت زن حتّى در نمازهاى واجب ظهورى قوى دارند; از جمله در يكى از اين روايات مى‌خوانيم: «سألت اباعبدالله(عليه السلام) عن المرأة تؤم النساء؟ فقال: لا باس به» (ر.ك: همان جا; ح11 و نيز ح7). از اين گذشته، در روايت ديگرى كه بر طبق برخى مبانى رجالى، اعتبار سندى آن محرز است، به صحت امامت زن در نماز واجب تصريح شده است. در اين روايت كه از امام موسى بن جعفر(عليه السلام) نقل شده، آمده است: «سألته عن النساء هل عليهن الجهر بالقرائة فى الفريضة؟ قال: لا الاّ ان تكون امرأة تؤمّ النساء فتجهر بقدر ما تسمع قرائتها» (همان; ج4، باب 31 از ابواب القرائة فى الصلاة، ص772).

پانویس

↑ السبزوارى; ذخيرة المعاد فى شرح الارشاد; ص392 و الهمدانى; مصباح الفقيه; ج2، ص680 .

[1] اين روايات عبارتند از: روايت هشام بن سالم كه متن آن چنين است: «انّه سأل اباعبدالله(عليه السلام) عن المرأة هل تؤّم النساء؟ قال: تؤمهنّ فى النافلة، فأمّا فى المكتوبة فلا» و نيز روايات حلبى و سليمان بن خالد كه همين تعبير در آنها آمده و همچنين روايت زراره كه امامت زن براى زنان را به جز در نماز ميّت رد كرده است; ر.ك: همان; ج5 ، باب 20 از ابواب صلاة الجماعة، ص406ـ 408، ح1، 3، 9 و 12.

[2] البته برخى روايات دال بر صحت امامت زن، دچار اشكال سندى هستند (ر.ك: همان جا; ح2، 10 و 12)، ولى روايات معتبر ديگرى وجود دارند كه هر چند دلالت آنها اطلاقى است، در عين حال عرفاً نمى‌توان نمازهاى واجب را از شمول آنها خارج كرد و از اين رو، در صحت امامت زن حتّى در نمازهاى واجب ظهورى قوى دارند; از جمله در يكى از اين روايات مى‌خوانيم: «سألت اباعبدالله(عليه السلام) عن المرأة تؤم النساء؟ فقال: لا باس به» (ر.ك: همان جا; ح11 و نيز ح7). از اين گذشته، در روايت ديگرى كه بر طبق برخى مبانى رجالى، اعتبار سندى آن محرز است، به صحت امامت زن در نماز واجب تصريح شده است. در اين روايت كه از امام موسى بن جعفر(عليه السلام) نقل شده، آمده است: «سألته عن النساء هل عليهن الجهر بالقرائة فى الفريضة؟ قال: لا الاّ ان تكون امرأة تؤمّ النساء فتجهر بقدر ما تسمع قرائتها» (همان; ج4، باب 31 از ابواب القرائة فى الصلاة، ص772).

[3] السبزوارى; ذخيرة المعاد فى شرح الارشاد; ص392 و الهمدانى; مصباح الفقيه; ج2، ص680 .

[پانویس ۱]

[پانویس ۲]

[۱]