انجمن همت خواتین
یکی از اولین انجمن‌های اجتماعی زنان که در حوالی زمان انقلاب مشروطیت در ایران تشکیل یافت. هدف از تأسیس آن، چنانکه مؤسسین و مؤثرین آن تصریح نموده‌اند: حفظ استقلال کشور از طریق تقویت صنایع داخلی بوده است. از افراد مؤسس و مؤثر آن خانم نورالدجی (مفتشه کل مدارس دخترانه)، خانم مریم عمید (مدیر شکوفه) و جمعی از مدیران مدارس دخترانه بودند.
پیشینه
با به پادشاهی رسیدن احمد شاه قاجار و گشایش فضای سیاسی کشور، گروهی از فعالان حقوق زنان، مدیران و معلمان مدارس دخترانه تهران را برانگیختند تا برای پیشبرد هدف‌ها و خواست زنان تشکلی ایجاد کنند. بنابراین به همت خانم نورالدجی (مفتشه کل مدارس دخترانه) در روز جمعه 15 جمادی الثانی 1333ه.ق جلسه موسسان «انجمن همت خواتین » با حضور مدیران مدارس و فعالان حقوق زن برگزار شد.[۱]
اهداف
در اطلاعیه این گروه که در اواخر رجب 1333 منتشر شده، آمده است: « غرض از تاسیس انجمن همت خواتین ایرانی اولا ترویج اشیاء داخلی است ثانیا ترقی صنایع و هنرهای یدی دختران و شاگردان مدارس است.» نورالدجی اعلام می‌کند پس از فراخوان آنها، کمتر پارچه‌ای در بازار مانده است.
فعالیت
مدیر انجمن خانم نورالدجی از روش مردان در اداره کشور انتقاد می‌کرد و لازم می‌دانست زنان برای تغییر پیش‌قدم شوند او گفت: «تکیف ما طایفه نسوان چیست؟ ما چه می‌توانیم بکنیم و چه وظیفه‌ای بر عهده ماست؟» خود او پاسخ می‌دهد: «ما از دو راه می‌توانیم به وطن خود خدمت نمائیم: یکی از راه تربیت و علم و هنر است و دیگری از راه اقتصادی است» او برای راه اقتصادی به زنان توصیه کرد. صرفه جویی کنند و محصول داخلی بخرند زیرا باعث رونق اقتصادی می‌شود. افراد حاضر در جلسه انجمن تصمیم گرفتند در مدارس، دختران را ترغیب به مصرف کالای داخل کنند.
آنها به تجار و سازندگان پارچه، درخواست تولید پارچه می‌دادند و در بازار عرضه می‌کردند تا کمبود پارچه در جایی رخ ندهد. حتی اقدام به ایجاد کارگاه‌های تولید پارچه کردند و در یزد، اصفهان، کرمان و... پارچه تولید می‌کردند آنها پس از پارچه در زمینه تحریم قند، شکر و چای خارجی وارد شدند و ایده‌هایی برای اجرای این موضوع داشتند اما در عمل استقبالی از این موضوع نشد. انجمن همت خواتین پس از مدتی به این موضوع واقف شد که امکانات داخلی امکان تولید پارچه مطلوب و به حد کفایت برای زن ایرانی ندارد اما پیشنهاد دادند زنان قانع باشند و در حد نیاز مصرف کنند و درخواست کردند تولیدکنندگان تولید را افزایش دهند.
آنها جلسلت سخنرانی برای ترویج تفکر خود تشکیل می‌دادند و دختران را ترغیب می‌کنند لباس‌های زیبا با پارچه ایرانی بدوزند و گیوه به جای پوتین بپوشند و مسئولین مدارس هم پیشاپیش این موضوع را عملی کردند. آنها فرنگی شدن محصولات ایرانی را حاصل اقدامات غلط مردان می‌دانستند و اقدامات مردسالارانه در حکومت را به چالش کشیدند. با این حال این انجمن علاقه‌ای به فعالیت‌های سیاسی و مشارکت طلبی زنان در سیاست نداشت.
پانویس
منابع
- خسروپناه، محمد حسین،«هدف‌ها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی»، نشر پیام امروز ، سال 1382ش
- «انجمن همت خواتین در ایران»، بازدید 5اسفند 1401ش
- «موسسه مطالعات ایران (تاریخ معاصر)»، بازدید 5اسفند1401ش
- «نگاهی به «انجمن همت خواتین» ونقش آن در مصرف محصولات داخلی»، بازدید 5اسفند 1401ش