مستوره افشار
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| زاده | 1259؛ |
| درگذشت | شهریور1344 (65) |
| خدمات | |
| حرفه | روزنامه‌نگاری |
مستوره افشار؛ از فعالان جنبش زنان در ایران، رئیس جمعیت نسوان وطن‌خواه پس از محترم اسکندری.
زندگی‌نامه
مستوره افشار در سال 1259ش به دنیا آمد. پدرش مجدالسلطنه افشار از مردان روشنفکر ارومیه و مادرش دختر امامقلی میرزا ملک قاسمی شخص مقتدر و مهین‌پرست آذربایجان بود[۱] خانم افشار در کودکی با زبان و ادبیات فارسی و سپس زبان روسی، ترکی و فرانسه آشنا شده و آن‌ها را آموخت. [۲] مرحومه افشار در اواخر عمر سرپرست شیرخوارگاه تهران بود وی در سال ۱۳۴۴ در سن 65 سالگی در گذشت.
فعالیت‌های اجتماعی- سیاسی
- عضویت در جمعیت نسوان وطن‌خواه
خانم افشار در بزرگسالی به عضویت «جمعیت نسوان وطن‌خواه» در آمد. [۳] [پانویس ۱]
- سخنران کنگره نسوان شرق
وی از سخنرانان کنگره نسوان شرق بود که در سال 1311 در تهران برگزار شد. کنگره نسوان شرق در پی آشنایی مردم مشرق زمین با فرهنگ و تمدن غرب تشکیل شد. ورود افکار و گرایش‌های تجددطلبانه به کشورهای شرقی موجب گسترش بحث آموزش زنان، ارتقای حقوق مدنی آنان و در نهایت ورود هر چه بیشتر آنان در مناسبات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بود. به همین دلیل زنان متاثر از اندیشه تجددطلبی و برابری خواهی، برای دستیابی به اهداف خود همگام با تاسیس مدارس دخترانه و انتشار روزنامه، انجمن‌ها و مجامعی را بنیان نهادند و به برگزاری کنگره‌هایی مبادرت ورزیدند که کنگره نسوان شرق یکی از ثمرات آن بود. البته اگر چه افراد عضو این کنگره اهداف خود را در ترقی و پیشرفت آموزشی و ورود زنان به اجتماع تعریف کردند اما بدر ملوک بامداد هدف کنگره نسوان شرق را چنین بیان می‌کند: در سال 1311 جمعیت نسوان وطن‌خواه به ریاست مستوره افشار پذیرای کنگره نسوان شرق شد. موضوع کمیسیون‌ها پیرامون ترقیات روزافزون زن‌های اروپایی و محرومیت زنان کشورهای عربی و ایرانی، لزوم جنبش و اقدامات جدی از طرف زن‌های روشنفکر موضوع‌های مورد بحث کنگره بود.[۴][پانویس ۲]
پیشینه‌‌ی اشرافی خانم افشار باعث شده بود که هر گاه که بین حقیقت و مصلحت ناگزیر به انتخاب می‌شد، جانب احتیاط را از دست نمی‌داد و نمی‌گذاشت رشته اتصالش به قدرت گسسته شود. مثلا در جریان برگزاری کنگره، مستوره از دخالت‌های نابجای شیخ‌الملک اورنگ که نماینده دولت ایران در کنگره بود دفاع کرد و این موضوع حتی اعتراض نور حماده را به دنبال داشت. در همین کنگره، برخی از اعضای «جمعیت نسوان وطن‌خواه» برای برکناری او از ریاست این جمعیت تلاش کردند، اما مستوره آنقدر از سیاست سررشته داشت که جلوی این اتفاق را بگیرد.[۵]
رويداد مهمى كه در خلال برگزارى كنگره نسوان شرق رخ داد، انشعاب و جدايى اعضاى اين جمعيت بر اثر اقدامات و فعاليت‌هاى مستوره افشار بود. مستوره افشار به جاى آنكه بـه فعاليت‌ها و اقدامات انجمن‌هاى زنان از مشروطه به بعد بپردازد، تمامى تغييرات رخداده در وضعيت زنان را ناشى از اقدامات رضاشـاه معرفى كرد. به بيانى ديگر مستوره افشار فعاليت‌هاى زنان را براى احقاق حقوق خود به مصادره حكومت رضاشاه در آورد، به همين سبب نورالهدى منگنه و همفكرانش در 6 آذر 1311 در اعتراض به اين رويه و عملكرد، استفعا دادند. نورالهدى منگنه در اين‌باره نوشت: «همه اعضاى خدمت‌گزار كه نظر عام‌المنفعه داشتند از جمله اينجانب كه بار سنگين زحمات جمعيت را بر عهده داشتم رنجيده خاطر شديم و از انجمن استعفا داديم».[۶]
- تشکیل کلاس‌های سوادآموزی مخصوص زنان
- نگارش مقاله در نشریات مختلف با موضوع حقوق زنان
- تشکیل جلسات سخنرانی با موضوع زنان
از مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مستوره افشار به شمار می‌رود.
یادداشت
- ↑ جمعیت نسوان وطن‌خواه در حالی که دارای ۱۹۵ عضو رسمی بود در سال ۱۳۱۲ ش به فرمان رضا شاه منحل شد و پس از محترم اسکندری به ریاست آن انجمن منصوب شد.
- ↑ عصر روز دوشنبه در منزل خانم فاضله مستوره افشار عده زیادی از خانم‌های فاضله و معدودی از فضلا و ادبا نسبت به تشکیل کنگره و مرام آن حضور یافتند. خانم‌های فاضله میهمانان تازه‌وارد (نورحماده خانم رییسه کنگره، خانم سعید مراد، حنیفه خانم خوری) هر سه حضور داشتند و خانم افشار هم با چهره‌ای گشاده با کمال مهربانی از واردین پذیرایی می‌کردند. و اظهار داشتند که کلیه مخارج میهمانان به عهده جمعیت نسوان ایران است. اکثر جلسات و سخنرانی‌های جمعیت نسوان به جهت بزرگی خانه مستوره افشار در آنجا برگزار می‌شد.
پانویس
- ↑ بامداد، بدرالملوک،زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، 1347ش، ص49-50
- ↑ پیرنیا، منصوره، سالار زنان ایران، 1374ش، ص73
- ↑ ساناساریان، الیز، جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)، 1384ش، ص73
- ↑ بامداد، بدرالملوک،زن ایرانی از مشروطه تا انقلاب سفید،1347ش، ص 60
- ↑ «اشراف زاده ای در فکر زنان»، روزنامه همشهری
- ↑ «اشراف زاده ای در فکر زنان»، روزنامه همشهری
منابع
- بامداد، بدرالملوک، زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: ابن سینا، 1347ش.
- پیرنیا، منصوره، سالار زنان ایران، واشنگتن: مهرایران،1374ش.
- ساناساریان، الیز، جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷). ترجمه نوشین احمدی خراسانی. تهران: اختران، 1384ش.
- «اشراف زاده ای در فکر زنان»، روزنامه همشهری، تاریخ درج مطلب: 15 مرداد 1399ش، تاریخ بازدید: 16 اسفند 1401ش.