نعمت های بهشتی مردان در قرآن

بیان شبهه

یکی از شبهاتی که در خصوص تفاوت‌های جنسیتی میان زنان و مردان در دین اسلام مطرح است؛این است که چرا نعمت‏‌هاى بهشتى بشارت‌‏هاى قرآن، غالباً به لفظ مذكّر یا برای مردان آورده شده است؟

در پاسخ اين سؤال توجّه به دو نكته لازم است:

1. بشارت‌‏هاى قرآن براى ورود به بهشت به پرهيزكاران و صالحان است و فرقى بين زن و مرد نيست.

البتّه ضميرهاى خطاب مذكّر قرآن، بيش از مؤنث است واين مربوط به ادبيات عرب و بسيارى از كشورها و اقوام است كه با صيغه‌‏هاى مذكّر، خطاب‌‏هاى عموميشان را بيان مى‌كنند. براى مثال هنگام سلام مى‏‌گويند: «سلام عليكم»؛ در حالى كه ممكن است در مجلس چند مرد و چند زن حاضر باشند و گفته نمى‌‏شود: «و سلامٌ عليكُنَّ».

حتى اگر چند زن هم باشند، با ضمير «كُم» سلام مى‌‏كنند. البته اين گونه محاوره، اختصاص به بشارت‌‏ها ندارد و در مورد عذاب نيز خطاب به مردان است اگرچه شامل زنان نيز مى‌‏شود؛ اما كسى اعتراض نمى‌كند.

2. برخى مفسّرين معتقدند كه چون روش قرآن رعايت عفّت كلام است، لذا برجسته‌كردن لذت‏‌هاى زن دور از متانت و حياى زن است، از اين رو بيشتر با ضماير مذكّر نعمت‏‌ها را بر صاحبان آن برشمرده است. چنين امرى در فرهنگ عمومى و خانواده‌هاى با شخصيت معمول است و قرآن كريم هم براساس فرهنگ محاوره سخن مى‌گويد.

البته در بسيارى از بشارت‌‏ها مانند «حيات طيّب» ، «رضايت و رضوان الهى» ، «پاداش عمل خير» و... كه متانت و حياى زن در آن محفوظ است، از زن و مرد نام برده شده است.

بنابراين قرآن عنصر جنسيت را در حقيقت انسان دخيل نمى‌‏داند و بسيارى از بشارت‌‏ها و خطاب‏‌هاى قرآنى متوجه حقيقت انسانى است. حقيقتى كه زن بودن يا مرد بودن وابسته به آن نيست.

حورالعین

از شبهات دیگری با این موضوع که بلحاظ بعد جنسیتی آن مطرح می‌شود این است که آيا براى زنان نيز همسران بهشتى (حورالعين) وجود دارد؟

واژه «حور» بنا بر يكى از ريشه‌‏هاى لغت «حورٌ عين» به معناى زيبايى سياه‏ چشمان است و در مجمع ‏البيان آمده: «حور» جمع «حوراء» و آن به معناى زن سفيدبدن و سيمين تن است و «عين» جمع «عيناء» و آن زنى است كه حدقه چشمش بزرگ باشد كه سبب زيبايى بيشتر است».

علامه طباطبايى و گروهى بر اين عقيده‏‌اند كه: مراد از حور «طايفه مؤنث» است، نه طايفه مذكّر.

اما آيه‏ اللّه‏ مكارم شيرازى و برخى ديگر مدعى‌‏اند: حورالعين مى‌‏تواند مذكّر هم باشد.

از مضمون بعضى از آيات و روايات، برداشت مى‌شود كه مسئله لذت‏‌هاى جنسى، اختصاصى به مردان ندارد؛ بلكه زنان نيز در بهشت مى‌‏توانند براى خويش، شوهرانى دلخواه برگزينند.

ناگفته نماند؛ زنان دنيا كه اهل بهشت باشند با زيبايى و شكوهى برتر از حوريان در بهشت حضور دارند؛ ممكن است سؤال شود كه اگر زنى چند شوهر كرده باشد و يكى پس از ديگرى مرده باشند، در بهشت به كدام يك از اين شوهران تعلق مى‌يابد؟

«ام ‏سلمه از رسول خدا پرسيد: پدر و مادرم فداى شما باد! زنى دو شوهر داشته و هر دو مرده و وارد بهشت شده‌‏اند؛ اين زن به كدام يك از اين دو تعلّق دارد؟ فرمود: اى ام‌‏سلمه! هر كدام كه بهتر است و حسن خلقش بيشتر است، او را انتخاب مى‌كند. اى ام‌‏سلمه: بدان كه حسن خلق خير دنيا و آخرت را با خود مى‌‏آورد» .

همين مطلب را ام‏‌حبيبه همسر ديگر پيامبر صلى‏ الله ‏عليه ‏و‏آله نيز از آن حضرت پرسيد و ايشان همان جواب بالا را فرمود.

جستارهای وابسته

• زن و خطابات قرآنی